ΦΥΛΕΣ

της Νίνα Ρέϊν

Το πολυβραβευμένο έργο της Νίνα Ρέιν (Drama Desk Award for Outstanding Play, New York Drama Critics' Circle Award, Off-Broadway Alliance Award – Best Play, υποψήφιο για Olivier Award), ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μετάφραση της Έρις Κύργια. Επεξεργάζεται δεξιοτεχνικά το χιούμορ και τη συγκίνηση σε μια σειρά ευαίσθητων θεμάτων: την απουσία ενσυναίσθησης ακόμα κι ανάμεσα στους πιο στενούς ανθρώπινους δεσμούς, τα όρια της λεκτικής επικοινωνίας, την ανάγκη να ανήκεις σε μια φυλή παρά τα όποια αδιέξοδά της.

Σάββατο βράδυ 4 Ιανουαρίου, γύρω στις εννέα, στο Μεταξουργείο στο θέατρο Σταθμός. Η αίθουσα πλήρης. Η παράσταση ασυνήθιστα καθυστερεί, αδημονία στο κοινό ώσπου ο σκηνοθέτης Τάκης Τζαμαργιάς εμφανίζεται και ήρεμα ανακοινώνει μια στενάχωρη είδηση. Ο ηθοποιός Νίκος Γεωργάκης υπέστη ατύχημα και βρίσκεται στο χειρουργείο. Ο θίασος αποφάσισε η παράσταση να γίνει με τον σκηνοθέτη ν΄ αντικαθιστά τον ηθοποιό στον ρόλο του πατέρα. Δυσάρεστο, αλλά όλοι μείναμε στις θέσεις μας. Καλά κάναμε. Επειδή το ρίσκο στον πομπό και τον δέκτη να παραμείνουν εν δράσει, έδωσε καρπούς, έφερε πείσμα στους υποκριτές, ενεργοποίησε κάθε απόθεμα τόλμης, δύναμης, ικανότητάς τους και παρότι πληγωμένη η παράσταση, κύλησε απρόσμενα συγκροτημένη κι απόλυτα πετυχημένη.

Ο Τάκης Τζαμαργιάς κράτησε το κείμενο στα χέρια κι αφηγήθηκε, παρά έπαιξε. Πολύ γρήγορα το μυαλό του θεατή απομόνωσε αυτό το τραύμα, επικεντρώθηκε στο ψαχνό, στο λεπτό, ευαίσθητο θέμα και στη συγκλονιστική απόδοση των βασικών ηρώων. Ο Μάνος Καρατζογιάννης απόθεσε στην αγκαλιά μας το μεγαλείο της ψυχής του, την αξία των βραβείων που στεφάνωσαν αυτήν την συγκλονιστική ερμηνεία, μας τράβηξε βαθιά μέσα στον άγνωστό μας κόσμο του κωφού Μπίλι κι έκανε την ενσυναίσθηση έναν πραγματικό σύμβουλο. Γνωρίζουμε ότι η έννοια της ενσυναίσθησης περιγράφει ουσιαστικά την αινιγματική ικανότητά μας να μοιραζόμαστε από κοινού και να βιώνουμε σε πρώτο πρόσωπο τα συναισθήματα ενός τρίτου προσώπου. Στο έπακρον την βιώσαμε στη ζεστή αίθουσα του θέατρου «Σταθμός», εκείνη την κρύα βραδιά του Γενάρη.

   Οι «Φυλές» είναι η ιστορία του Μπίλι, του μοναδικού κωφού μέλους μιας περίεργα αγαπημένης , αλλά κωμικά δυσλειτουργικής βρετανικής-εβραϊκής οικογένειας, που ζει στο Λονδίνο. Μαζί με τον Ντάνιελ, τον καταθλιπτικό μεγαλύτερο αδελφό του ( έξοχος ο Δημήτρης Κουρούμπαλης στον ρόλο), τη Ρουθ, την εσωστρεφή αδελφή του και τους γονείς του, ξοδεύει τη ζωή του στο γεμάτο εντάσεις σπίτι τους. Κανένα από τα παιδιά της οικογένειας δε φαίνεται να είναι σίγουρο για το επόμενο βήμα: ο Ντάνιελ επιχειρεί να γράψει τη διατριβή του, η Ρουθ προσπαθεί με ειλικρίνεια να σπουδάσει λυρικό τραγούδι και ο Μπίλι κάνει απογοητευτικές προσπάθειες να επανενταχθεί στο Πανεπιστήμιο. Ο κόσμος του Μπίλι φωτίζεται, ωστόσο, όταν συναντά τη Σύλβια, μια νεαρή γυναίκα που μεγάλωσε ως το μοναδικό υγιές μέλος μιας κωφής οικογένειας. Ο Μπίλι φρόντισε ν’ αναπτύξει δεξιοτεχνία, ευχέρεια στην κατανόηση φράσεων διαβάζοντας τα χείλη. Η Σύλβια, παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα του, ξεκινά να του διδάσκει τη νοηματική γλώσσα και να τον εισάγει στην κοινότητα των κωφών. Καθώς αγωνίζεται για μια ολότελα δική του ταυτότητα, έρχεται σε ισχυρή αντίθεση με την οικογένεια. Μια οικογένεια που έχει μάθει να συναλλάσσεται καθημερινά με αγοραία γλώσσα, αλλά ν’ αφήνει φεγγίτες, ώστε να λάμψει- έστω πρόσκαιρα- η αγάπη και το νοιάξιμο του ενός για τον ΄άλλον.

Σε όλη την διάρκεια του έργου αυτοί οι δύο κόσμοι, οι δυο φυλές, των ακουόντων και των κωφών συγκρούονται, τέμνονται, ώσπου γίνονται ένα. Τα όρια σβήνουν. Μπορεί στην οικογένεια του Μπίλι όλοι να ακούνε, ακούνε όμως μόνο τον εαυτό τους. Αλλά και στην οικογένεια της Σύλβια η κατάσταση δεν είναι της «ευτυχίας». Σε καίριο σημείο της πλοκής, εκείνη εξομολογείται πως μερικές φορές οι κωφοί γίνονται άξεστοι, σκληροί, χωρίς συναισθήματα, οι ομάδες υποστήριξης κωφών καταντούν ενίοτε βαρετές... Λειτουργούν κι αυτοί ως άλλη μια φυλή, μια περιορισμένη κοινότητα ανθρώπων, που την μειονεξία τους την φορούν παράσημο.

Πρόκειται για ένα πολύ δυνατό κείμενο, γεμάτο ιδέες για ζητήματα και προβλήματα του καιρού μας. Τη διαφορετικότητα, την ανεκτικότητα σ’ αυτήν, τον ιδιότυπο ρατσισμό, τον αγώνα συνύπαρξης ισότιμα σε ομάδα- φυλή   άλλων ικανοτήτων, μα και άλλων μειονεκτημάτων. Παράλληλα, είναι και έργο ερμηνειών.

Από τις ζωές της Ρουθ και του Ντάνιελ πέρασαν εραστές που δεν υπέστησαν την οικογενειακή επιθεώρηση. Τώρα είναι η σειρά του Μπίλι να φέρει μια μελλοντική σύντροφο στο δείπνο. Αυτή είναι η Σύλβια, η οποία μεγάλωσε με κωφούς γονείς και τώρα χάνει τη δική της ακοή, σαν αποτέλεσμα γονιδιακής κληρονομικότητας. Προς το παρόν ζει σε ένα είδος «ακουστικού» λυκόφωτος.

   Οι αντιπαραθέσεις που προκύπτουν από τη συνάντηση του Μπίλι με τη Σύλβια αγγίζουν μια ζοφερή ποικιλία ενοχλητικών θεμάτων, που περιλαμβάνουν τις σχετικές αρετές και τους περιορισμούς των ομιλουμένων και των νοηματικών γλωσσών.  Από τις αποκλειστικές κουλτούρες της ακρόασης ή της μη ύπαρξής της, ως τις ιεραρχίες που υπάρχουν μέσα σε τέτοιες «φυλές» , αλλά και την πονηρή συναισθηματική κακοποίηση που συμβαίνει στις κληρονομικές οικογένειες.

Η πρώτη σκηνή τελειώνει μ’ ένα απλό, εξαιρετικά αποτελεσματικό «πραξικόπημα», στο οποίο όλα τα μέλη της οικογένειας έχουν φύγει από το τραπέζι εξακολουθώντας να διαμαρτύρονται, εκτός από τον Μπίλι, ο οποίος κάθεται μόνος του. Καταλαβαίνει, για πρώτη φορά, πόσο περιθωριοποιημένος είναι και πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να πάρει τη ζωή στα χέρια του.

Από εκείνη τη στιγμή οι λεπτομέρειες παραγωγής που, ενδεχομένως, θεωρούνται δεδομένες σε άλλα έργα, προϋποθέτουν ουσιώδη σημασία για την πλήρη ενσυναίσθησή μας, όπως η κλασική μουσική που παίζεται μεταξύ σκηνών.  Ακούγοντας, αίφνης, μια άρια νιώθουμε μια ροή αισθησιακής απόλαυσης.  Ακριβώς τότε συνειδητοποιούμε ότι η αίσθηση δεν είναι όμοια μεταξύ των μελών μιας ομάδας και ότι δεν μπορεί να μοιραστεί ισότιμα από όλους. ΄Άλλο παράδειγμα είναι μια σκηνή όπου υπογραμμίζει η συγγραφέας τις ρωγμές στη σχέση των αδελφών, βάζοντας τον Ντάνιελ να ανάβει το ραδιόφωνο, κατά τη διάρκεια μιας επικοινωνίας του με τον Μπίλι. Πάμπολλες μικρές λεπτομέρειες, δεκάδες αποχρώσεις του γκρίζου στις ενδοοικογενειακές σχέσεις, μικρά «εγκλήματα»- μαθήματα που συντελούνται στη σκηνή κατά την εξέλιξη του δράματος, έως την κορύφωσή του στη συναρπαστική σκηνή διεκδίκησης από τον κωφό Μπίλι της δικής του ταυτότητας, σ’ ‘ένα μοναδικό ρεσιτάλ ερμηνείας από τον Μάνο Καρατζογιάννη, δίνουν το «δια ταύτα» της ιστορίας.

Μετάφραση: Έρι Κύργια

Σκηνοθεσία: Τάκης Τζαμαργιάς

Σκηνικά – Κοστούμια: Εδουάρδος Γεωργίου 

Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου

Μουσική επιμέλεια & Πρωτότυπη Μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης

Βοηθός σκηνογράφου: Έλλη Αποστολάκη

Βοηθός σκηνοθέτη: Χρήστος Τζαμαργιάς

Βίντεο: Δήμητρα Τρούσα 

Σύμβουλος δραματουργίας: Ελένη Μολέσκη

Επιστημονικός σύμβουλος: Κωνσταντίνος Σαμαράς

Ερμηνεύουν: Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Μάνος Καρατζογιάννης, Δημήτρης Κουρούμπαλης, Ελένη Μολέσκη, Καλλιόπη Παναγιωτίδου

Θέατρο Σταθμός

Βίκτωρος Ουγκώ 55

Σταθμός μετρό: Μεταξουργείο

Μεταξουργείο
Τηλέφωνο: 2105230267  

Website: www.stathmostheatro.gr/

Διάρκεια: 110 λεπτά

Διάρκεια: 110 λεπτά

Μέρες & ‘Ωρες Παραστάσεων: Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 18:00

ως τις 26 Ιανουαρίου 2020

Εισιτήρια:

Πέμπτη Κανονικό: 10 euro

Παρασκευή Κανονικό: 12€, Φοιτητικό, Ανέργων, ΑΜΕΑ, άνω των 65: 12€

Σάββατο και Κυριακή Κανονικό: 15€, Φοιτητικό, Ανέργων, ΑΜΕΑ, άνω των 65:   12€

Η παράσταση θα παιχτεί ξανά στην Θεσσαλονίκη στις 20, 21, 22 και 23 Φεβρουαρίου στις εννιά, στο θέατρο Αμαλία. Αμαλίας 71.