Το θερμοκήπιο

του Χάρολντ Πίντερ

Παράδοση σημαίνει εξέλιξη. Ό,τι παραδίδεται για τη συνέχεια. Η εξέλιξη σηματοδοτεί(ται ως) επιδείνωση, αναλόγως των δεδομένων της εκάστοτε ψυχο(παθο)λογίας που τα διαμορφώνει. Το θερμοκήπιο της ανθρώπινης ύπαρξης διοικείται από τον Ρουτ. Το όνομά του θυμίζει (και) Root(ρίζα). Οντολογικά αποτελεί ριζικό (παρα)κλαδί του κορμού στο θερμοκήπιο της ζωντανής απονέκρωσης ως θεμέλιο γρανάζι του μηχανισμού του. Στο αέναο σύστημα ετούτου του μηχανισμού ελέγχου (παρ)αισθήσεων, η νοσηρότητα που (ανα)τροφοδοτεί και συντηρεί τη λειτουργία του, αναπόφευκτα (μετα/υπο)φέρει εκ προοιμίου στον πυρήνα του και τον σπινθήρα του βραχυκυκλώματός του. Για να πυροδοτηθεί, αρκεί κάτι τόσο θεμελιωδώς πρωτογενές όσο η ζωή στους δύο πόλους της σύνδεσής της, ήτοι την γέννηση και το θάνατο. Οι (αντι)θέσεις των θεμελίων καθορίζουν τις δυναμικές για την ανάφλεξη στις (απο)λήξεις των (αντι)στάσεων. Η στρατοκρατία ακόνισε τα δόντια του λέοντα για το μεγαλείο της Βρετανίας, μεταξύ άλλων και από τη ρίζα της αποικιοκρατίας. Ο μιλιταρισμός στη σπονδυλική στήλη του ιμπεριαλισμού, συγκρότησε τη δομή των στρατοπέδων στην επεκτατική ισχύ της εξουσίας (εκτός + ουσίας). Ως φορέας της παράδοσης, όντας συνταγματάρχης («και πολύ καλός μάλιστα» όπως τονίζει και ο ίδιος), ο Ρουτ φροντίζει για την ακεραιότητα της λειτουργίας του μηχανισμού, στα πλαίσια του καθήκοντος που οφείλει να διασφαλίζει.

Ετούτο το νεανικό έργο του Χάρολντ Πίντερ ανέβηκε για πρώτη φορά το 1980, τουτέστιν 22 χρόνια μετά τη γραφή του το 1958 και στην Ελλάδα πριν από δύο χρόνια από τον Λευτέρη Βογιατζή, με τον ίδιο στην τελευταία του θεατρική ερμηνεία στο ρόλο του Ρουτ. Πριν το θάνατό του τον περασμένο Μάιο, ετοίμαζε και τη νέα του παρουσίαση. Στα πλαίσια λοιπόν του Φεστιβάλ Αθηνών, το καίριο ανέβασμά του έγινε από τους συνεργάτες του, όπου το σκηνοθετικό συντονισμό είχε ένας από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου (εκ των τριών της πρώτης διανομής που παίζουν και τώρα), ο Δημήτρης Ήμελλος, ο οποίος δίνει και μια ερμηνεία πέραν περιγραφής στο ρόλο του Γκιμπς. Οι άλλοι δύο «πρώτοι διδάξαντες» των ρόλων τους, ο Βασίλης Κουκαλάνι ως Ταμπ και ο Γιάννης Νταλιάνης ως Λομπ είναι απολαυστικά υπέροχοι όπως πάντα στο εύφορο μέτρο μεγέθους τους. Η Μαρία Σκουλά είναι απλώς θεσπέσια ως Δεσποινίς Κατς στις λεπτές (αν)ισορροπίες μεταξύ ερωτισμού, υστερίας και υποταγής. Ο Αργύρης Πανταζάρας είναι εξαιρετικός ως Λας, φιλόδοξα θρασύς στην ασφάλεια του περιβαλλοντικού του συγχρωτισμού. Οτιδήποτε πέρα από αυτό, είναι ξένο σώμα, άμεσα πρόσφορο για αποδιοπομπαίο τράγο αντί(παρα)θεσης. Όπως ο Λαμπ, που υποδύεται μοναδικά ο καταπληκτικός Χάρης Φραγκούλης.

Άφησα τελευταίο στην αναφορά αλλά κάθε άλλο παρά έσχατο στη μνεία, τον ηθοποιό που επωμίστηκε τον Ρουτ, ακριβώς και για την έκφραση της εκτίμησής μου αναφορικά με τις ποιότητές του ως κατακλείδα ετούτου του τόσο σημαντικού εγχειρήματος. Ο Γιώργος Γάλλος, ένας εξαίσιος καλλιτέχνης της υπόδυσης, για άλλη μια φορά μετουσιώνεται με ηλεκτριστική αμεσότητα στον Ρουτ, σε έξοχη σύμπνοια με τους θαυμάσιους συμπαίκτες του. Έχοντας θητεύσει γόνιμα και με τον Λευτέρη Βογιατζή, ο «Αμφιτρύων» του σκηνοθετικού του κύκνειου άσματος, κομίζει στη μέθεξη της κλάσεώς του το καταλυτικό ερμηνευτικό του χιούμορ (humor= πνεύμα) στον σαρδόνιο εξουσιαστή αυτής της μαύρης τραγικωμωδίας του Πίντερ. Εκ των πραγμάτων, η παράσταση δεν είναι ακριβώς εκείνη του Λευτέρη Βογιατζή, αλλά το θεατρικό γεγονός υψηλού επιπέδου που (πρέπει να) είναι με τις απαραίτητες αλλαγές και όπως διατυπώνεται: ένας φόρος τιμής στον μέγιστο δάσκαλο της σκηνικής πράξης και άνθρωπο Λευτέρη Βογιατζή στην καλύτερη παράδοση της ανεκτίμητης παρακαταθήκης του, την οποία βέβαια όχι μόνο είμαι αναρμόδιος να περιγράψω ή έστω να συνοψίσω, αλλά και δεν χωρά σε λόγια από κάθε άποψη. Μετά το κατευόδιο στον ασύγκριτο Λευτέρη Βογιατζή, ευελπιστώ για την συνέχεια των καρπών της προσφοράς του. Για την ώρα, θα αρκεστώ στο «Θερμοκήπιο».

Μετάφραση: Νίνος Φένεκ–Μικελίδης

Σκηνοθεσία: Λευτέρης Βογιατζής

Σκηνικά – Κοστούμια: Εύα Μανιδάκη

Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Ελίνα Μαντίδη

Παίζουν: Ρουτ – Γιώργος Γάλλος

Γκιμπς – Δημήτρης Ήμελλος

 Ταμπ – Βασίλης Κουκαλάνι (22, 23, 25 & 26/7), Γιάννης Κότσιφας (24/7)

Λομπ – Γιάννης Νταλιάνης

 Λας – Αργύρης Πανταζάρας

 Δεσποινίς Κας – Μαρία Σκουλά

 Λαμπ – Χάρης Φραγκούλης

22–26 Ιουλίου, 21:00

Φεστιβάλ Αθηνών: Αφιέρωμα στον Λευτέρη Βογιατζή – Η νέα ΣΚΗΝΗ – Θέατρο Οδού Κυκλάδων

Κεφαλληνίας και Κυκλάδων, Κυψέλη

Τηλ. 210 8217877

Δευτέρα 22 – Παρασκευή 26 Ιουλίου, 21:00

Διάρκεια: 115΄

Τιμές εισιτηρίων

Κανονικό: 20 ευρώ

Μειωμένο: 15 ευρώ

Φοιτητικό/άνω των 65: 10 ευρώ

Ανέργων/ΑμεΑ: 5 ευρώ

Οι περισσότερες φωτογραφίες της παράστασης είναι μια ευγενική προσφορά του φωτογράφου Κώστα Ορδόλη κατ’ αποκλειστική διάθεση για το παρόν κείμενο