Ο Αμπιγιέρ

του Ρόναλντ Χάργουντ

O Ρόναλντ Χάργουντ γεννήθηκε στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής το 1934, και όντας συγγραφέας θεατρικών έργων, μυθιστορημάτων και κινηματογραφικών σεναρίων, γίνεται εν τέλει γνωστός με τον «Αμπιγιέρ» που τον έγραψε το 1981 επιτυγχάνοντας να ταξιδέψει το όνομά του πέρα από τα σύνορα της χώρας του.

Το έργο αναλύει την ψυχοσύνθεση των δύο σημαντικότερων ηρώων, αναπτύσσοντας, με πρόσχημα την προσωπική τους σχέση, περίπλοκα συναισθήματα και διαπλοκές που αφορούν την αλαζονεία, την τρυφερότητα, την προσήλωση, την περιφρόνηση, το φιλότιμο και την προδοσία.

Η υπόθεση εξελίσσεται στη διάρκεια του ξεσπάσματος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, στο Λονδίνο, στη διάρκεια μιας σειράς βομβαρδισμών. Το έργο που ανεβάζει ο ένας από τους δύο κεντραλγικούς ήρωες, ο ηθοποιός Σερ, δεν είναι τυχαίο. Είναι ο Σαιξπηρικός βασιλιάς Ληρ, ένας άντρας αδύναμος, μεταιχμιακός, που μετεωρίζεται ανάμεσα στην συντριβή και την αυτογνωσία.

Ο Σερ, ένας διάσημος αλλά όχι και ιδιαίτερα ποιοτικός πρωταγωνιστής αποκτά μια ιδιόρρυθμη σχέση με τον άνθρωπο που έχει αναλάβει να τον ντύνει και να τον μακιγιάρει πριν από τις εμφανίσεις του στη σκηνή. Ο Σερ κάνει περιοδείες με ένα θίασο εξ ίσου παραγνωρισμένων θεατρίνων και διαθέτει όλες τις ψυχικές αδυναμίες του ανικανοποίητου καλλιτέχνη που καρπώθηκε τα κέρδη μιας επωνυμίας στην οποία δεν έχει καταθέσει την ανάλογη ποιότητα. Ο Αμπιγιέρ, ο Νόρμαν, λειτουργεί ταυτόχρονα και σαν ένας ψυχίατρος, ένας φίλος επιστήθιος, ένας στιβαρός κηδεμόνας. Καταφέρνει να εξισορροπεί τον αντιφατικό χαρακτήρα του ηθοποιού, να ενισχύει τις αδυναμίες του και να καλύπτει τις συναισθηματικές του ρωγμές. Έχει μία προσήλωση προς αυτόν που αγγίζει την λατρεία και τον έχει τοποθετήσει στο κέντρο της υπαρξιακής του δυναμικής, αφήνοντάς τον να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον ψυχισμό του. Όταν ο ηθοποιός χάνει το κέντρο βάρους του και συντρίβεται ψυχικά, ο Νόρμαν γίνεται το στήριγμά του και καταφέρνει με την προσήλωσή του να του δώσει το κουράγιο να ξαναγίνει ο ερμηνευτής του σπουδαίου έργου και να αναζητήσει την δικαίωσή του στη σκηνή, τον μόνο τόπο στον οποίο ο παλαίμαχος σταρ αισθάνεται ακμαίος και ισχυρός. Ωστόσο η αντίδραση του Σερ δεν θα είναι η ευγνωμοσύνη αλλά η αχαριστία κι η προκλητική αδιαφορία. Στον άνθρωπο που επί της ουσίας τον στηρίζει, διαλέγει ο καλλιτέχνης να επιδείξει το σκοτεινότερο κομμάτι της ψυχοσύνθεσής του, την άφθαρτη και τρομακτική αλαζονεία του. Είναι ο Νόρμαν ανέλπιδα ερωτευμένος με τον Σερ; Δέχεται την απόρριψη σαν ένα είδος τιμωρίας για την απαγορευμένη ερωτική έλξη του; Προκαλεί σχεδόν την ταπείνωσή του ώστε να εξιλεωθεί για τους ανομολόγητους πόθους του; Το μυστήριο αυτής της βαθύτατης σχέσης δεν εξυφαίνεται στο έργο αλλά αναπαρίσταται, μεταφέροντας στον θεατή την ευθύνη να αποφασίσει για το ποιόν των ηρώων, τις αντιξοότητες του ψυχισμού τους και την βαθύτερη φύση της αντιπαράθεσής τους.

Η παράσταση

Σε σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη η παράσταση σέβεται τις ιδιαιτερότητες του κειμένου κι αφουγκράζεται τον λόγο του συγγραφέα, αφήνοντας τον θεατή να λειτουργήσει συναισθηματικά αλλά και λογικά με τον τρόπο που ο ίδιος έχει επιλέξει απέναντι στις αντιφάσεις των ηρώων και της δραματουργίας. Η ολοζώντανη μετάφραση μεταφέρει από τη σκηνή στην πλατεία τον σπαράσσοντα λόγο χωρίς  ρωγμές και διευκολύνει την επαφή των ηθοποιών με το κοινό, αποκαθιστώντας μια στιβαρή επικοινωνία των ηρώων με τους αποδέκτες τους.

Ο παλαίμαχος και αξιόλογος ηθοποιός Γιώργος Κωνσταντίνου ενσαρκώνει τον Σερ με αμεσότητα, ευκρίνεια και υποκριτική επάρκεια ενώ ο ταλαντούχος Χρήστος Στέργιογλου πλάθει έναν αμπιγιέρ που ισορροπεί θαυμάσια ανάμεσα στο τραγικό και στις κωμικές του προεκτάσεις.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί συμμετέχουν με την ανάλογη ποιότητα, με προεξέχουσα την Υβόννη Μαλτέζου που υποδύεται την υπομονετική σύζυγο, ελέγχοντας επιδέξια τις συναισθηματικές εξάρσεις της και την Γιώτα Φέστα που πλάθει μια πολυδιάστατη γεροντοκόρη χωρίς να ξεπέφτει στο εύκολο εφέ της σχηματικής απόδοσης του χαρακτήρα της σιωπηλής κι αέναα ερωτευμένης αλλά αδικαίωτης γυναίκας. Η σκηνογραφία αποδίδει σχηματικά τους χώρους χωρίς να προσφέρει όμως την αίσθηση των προεκτάσεών τους στην καθημερινότητα των ηρώων, χρησιμοποιώντας σαν κωδικό την αυλαία η οποία καθορίζει και τους γεωγραφικούς περιορισμούς που τίθενται ανάμεσα στην θεατρική τέχνη και την πραγματική ζωή. Στο όλο εγχείρημα συμπράττουν δυναμικά οι αισθαντικοί φωτισμοί οι οποίοι συνηγορούν υπέρ της τραγικότητας των αντιφάσεων και τα κοστούμια που τονίζουν την κιτς αισθητική του περιπλανόμενου θιάσου, διαμορφώνοντας έτσι και το πνεύμα της δεδομένης του ηθικής και ψυχικής παρακμής αλλά και οι μουσικές παρεμβάσεις που επιτείνουν τις δυναμικές των δρώμενων προσθέτοντας το στίγμα του ακραίου στην πειθαρχημένη σκηνική σύμβαση.

Μετάφραση: Εύα Γεωργουσόπουλου

Σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης

Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη

Κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος

Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Μακιγιάζ: Γιάννης Παμούκης

Παίζουν:Γιώργος Κωνσταντίνου

Χρήστος Στέργιογλου

Υβόννη Μαλτέζου

Γιώτα Φέστα

Φώτης Θωμαϊδης

Δημήτρης Λιόλιος

Ερατώ Πίσση

Θέατρο ΚΑΠΠΑ

Κυψέλης 2

Τηλέφωνο: 210-8831068