Σχετικά άρθρα
ΜΙΝΑ ΧΕΙΜΩΝΑ |
Συντάχθηκε απο τον/την Ζωή Μαμμή | |||
Τετάρτη, 09 Μάιος 2012 15:42 | |||
Μίνα Χειμώνα Ακολουθώντας τους κρίκους μιας «Αόρατης Αλυσίδας»
«Έχουν συρρικνωθεί τα πάντα γύρω μας, το θέμα είναι να διασφαλίσουμε αν μη τι άλλο, την αξιοπρέπεια μας...»
Συνάντησα την Μίνα Χειμώνα στο θέατρο Altera Parrs αφού την είχα απολαύσει την προηγούμενη μέρα στον ίδιο χώρο, στην «Αόρατη Αλυσίδα» του Carlos Ferrera. Έχοντας φρέσκια μέσα μου την ανάμνηση του έργου, μιλήσαμε για τα πολύ σημαντικά θέματα που θίγει αλλά και για όλα όσα συντέλεσαν στο να γίνει αυτή η παράσταση.
Παίζετε τρεις διαφορετικούς ρόλους , τρεις αδερφές που ενώ είναι τρίδυμες είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Πως ήταν το εγχείρημα να αλλάζετε τόσο γρήγορα χαρακτήρα επί σκηνής;
Ας πούμε ότι αυτό ήταν και το στοίχημα... Ακριβώς επειδή πρόκειται για διαφορετικούς χαρακτήρες, επιθυμία μου ήταν να δοκιμαστώ στην ερμηνεία αυτών των τριών ρόλων όπως παρουσιάζονται στο έργο, με διαφορετική υπόσταση, κίνηση, έκφραση, φωνή, και άλλο τρόπο σκέψης, τον κάθε ένα. Κατά τον συγγραφέα, οι τρείς αδελφές έχουν πέντε λεπτά διαφορά μεταξύ τους. Το ότι είσαι τρίδυμος δεν σημαίνει ότι είσαι και ο ίδιος χαρακτήρας. Έτσι προσπαθήσαμε με την Δήμητρα Αράπογλου την σκηνοθέτιδα και με την βοήθεια των συνεργατών της παράστασης, να βρούμε τρόπους διαφοροποίησης των τριών αδελφών. Συνετέλεσε σε αυτό η κινησιολογική επιμέλεια της Ελβίρας Μπαρτζώκα. Το δύσκολο εγχείρημα ήταν αυτές οι τρείς να μην μοιάζουν ή ίσως κάποιες στιγμές να καταλαβαίνεις ότι έχουν κοινά στοιχεία, εφόσον έχουν μεγαλώσει στο ίδιο σπίτι που συνεπάγεται ίδια βιώματα, ίδιες συνθήκες διαβίωσης αλλά και να βρεθούν οι διαφορές παράλληλα, όπως και η παράξενη αόρατη αλυσίδα που τις ενώνει μέχρι τέλους, οδεύοντας από το κοινό τους παρελθόν, προς το μέλλον κι η οποία δίνει διαφορετική διέξοδο για την κάθε μία ως προς το πως θα συνεχίσουν τη ζωή τους. Ο στόχος μας ήταν να μην μοιάζει η μια με την άλλη, τόσο για τους θεατές όσο και υποκριτικά. Ο μονόλογος υπήρξε ανέκαθεν ένα σημαντικό θεατρικό είδος, που δεν σημαίνει πάντα ότι είναι... βαρετός. Είναι διάλογος: με τον θεατή, με τον ίδιο τον χαρακτήρα, τον συγγραφέα, αποτελεί έναν ιδιαίτερο και δύσκολο σκηνικό τρόπο επικοινωνίας. Απαιτεί αμεσότητα και αλήθεια όπως άλλωστε σε κάθε σκηνική πράξη. Με βάση τα δικά μου «εφόδια» και με ουσιαστική προσέγγιση του κειμένου και των θεμάτων που πραγματεύεται, προσπάθησα να βρω τους μηχανισμούς συμπεριφοράς του καθενός από τους τρείς διαφορετικούς χαρακτήρες, ώστε να αποκτήσουν τη σκηνική τους οντότητα.
Ας μιλήσουμε λίγο για τα πολύ σοβαρά θέματα που θίγει το έργο και ο Carlos Ferera. Στον προγραμματισμό του θεάτρου φέτος ήταν να παρουσιαστεί κι ένας μονόλογος. Με έχει απασχολήσει το είδος και παλαιότερα, αλλά στη δεδομένη τη στιγμή αποτελούσε εσωτερική μου ανάγκη. Άλλωστε αποκαλύφθηκε ως κάτι ιδιαίτερο με το οποίο δεν είχα καταπιαστεί στο παρελθόν... Συζητώντας επ’ αυτού με τους μεταφραστές, την Μαρία Χατζηεμμανουήλ και τον Δημήτρη Ψαρρά, βρέθηκε το κείμενο του Φερρέρα, που σε πρώτη ανάγνωση μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον ως προς τα θέματα που θίγει, αλλά και υποκριτικά. Δύο υπήρξαν οι αφορμές για να διαλέξω αυτό το έργο. Η πρώτη, είναι το ότι έθιγε πολύ σημαντικά θέματα όπως η ενδοοικογενειακή βία και η παιδική κακοποίηση, θέματα τα οποία μας απασχολούν πάρα πολλά χρόνια και που ακόμα και σήμερα είναι φαινόμενα σε παγκόσμια κλίμακα. Τα ποσοστά της ενδοοικογενειακής βίας είναι τεράστια. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια σε τέτοια κοινωνικά γεγονότα. Δεν συναντώνται μόνο στην Ελλάδα ή στην Κούβα -ο συγγραφέας είναι Κουβανός-. Στην Αμερική για παράδειγμα ή και σε αρκετές δυτικές χώρες είναι πολύ μεγάλο το ποσοστό. Κατά τη διάρκεια των προβών κάναμε κάποια σχετική έρευνα και σε συνεργασία με ειδική σύμβουλο την Ι. Σταυροπούλου, πληροφορηθήκαμε για τις επιπτώσεις των μορφών κακοποίησης και οικογενειακής βίας που έχουν υποστεί άτομα, καθώς και τους τρόπους άμυνας των ατόμων αυτών. Ήταν απαραίτητο να μελετηθούν στοιχεία, κατά την προετοιμασία της παράστασης, που αφορούσαν στο χαρακτήρα της κάθε μίας εκ των τριών αδελφών ώστε να δραματοποιηθούν τα συγκεκριμένα πρόσωπα. Δυστυχώς πρόκειται για θέματα που ακόμα σήμερα είναι πάρα πολύ έντονα, σε κάθε μορφή κοινωνίας. Υπάρχουν ομάδες γυναικών που υποφέρουν. Συχνό φαινόμενο είναι πατέρας να ασκεί βία προς την κόρη του η προς την θετή κόρη ή και αποτρόπαια συμπεριφορά συζύγου προς σύζυγο. Τις περισσότερες φορές δεν γίνονται καταγγελίες και αυτές οι γυναίκες υφίστανται κακοποίηση εφ’ όρου ζωής ενώ επίσης τις περισσότερες φορές σιωπούν... Τα αποτελέσματα μπορεί είναι από τραγικά έως μοιραία. Η κακοποίηση παρουσιάζεται σε πολλές μορφές- δεν είμαι φυσικά αρμόδια να αναφερθώ σε λεπτομέρειες , υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες που ερευνούν το θέμα- απλά η συγκεκριμένη μελέτη αποδείχτηκε χρήσιμη για την προεργασία της δουλειάς και την υποκριτική δομή των ρόλων. Αυτό λοιπόν ήταν για μένα το βασικό ερέθισμα. Όπως αναφέρει και η σκηνοθέτης σε σημείωμα της στο πρόγραμμα, μιλάμε για ισότητα αλλά πραγματική ισότητα δεν υπάρχει ακόμα, ειδικά σε κάποιες χώρες υποβαθμισμένες. Σαφώς υπάρχουν και άλλα θέματα και προβλήματα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος στην καθημερινότητά του αλλά είναι φοβερό να υπάρχουν τόσο καίρια ζητήματα που παραμένουν κεκλεισμένων των θυρών. Η δεύτερη αφορμή για την επιλογή του έργου, η πιο συναισθηματική ας πούμε, είναι ότι έχω δύο αδερφές. Δεν είμαστε τρίδυμες και φυσικά το δικό μας υπόβαθρο δεν έχει άμεση σχέση με αυτό του έργου, αλλά έμμεσα αντιλαμβάνομαι τη δική μου αόρατη αλυσίδα που με δένει μαζί τους. Συμπορευόμαστε και αντιμετωπίζουμε μαζί τα καθημερινά αλλά και τα ουσιαστικά προβλήματα. Γι’ αυτό το λόγο τους αφιερώνω την παράσταση. Όπως αναφέρει και η μικρότερη αδελφή στο τέλος του έργου: «Εγώ τις αγαπάω τις αδερφές μου, γιατί καμιά μας δεν θα ‘ξερε τί να κάνει, αν έχανε τις άλλες δύο, θα μας ενώνει μέχρι τέλους μια αόρατη αλυσίδα». Είναι οι φίλες μου και συμπαραστάτριές μου. Η σχέση μας οφείλεται κυρίως στην διαπαιδαγώγηση που είχαμε κι από τους γονείς μας. Είμαστε ενωμένες και μεγαλώσαμε αγαπημένα. Αυτό μας έχει βοηθήσει να είμαστε ευτυχισμένες και δυνατές. Έχω ανακαλέσει στιγμές που έχω περάσει μαζί τους από την παιδική μας ηλικία, την εφηβεία μας, τα παιχνίδια και τα αστεία μας, τις δύσκολες στιγμές, όλα αυτά που μας έχουν δέσει και που μερικά από αυτά έχουν ενταχθεί κατά κάποιον τρόπο, στην παράσταση.
Εκτός από ηθοποιός είστε και θεατρολόγος αλλά έχετε σπουδάσει και αγγλική φιλολογία. Τι ήταν αυτό που σας έστρεψε περισσότερο προς το θέατρο;
Το θέατρο υπήρξε πάντα η κρυφή μου αγάπη, θαύμαζα ανθρώπους που τολμούσαν να εκφραστούν επί σκηνής, ήταν προκλητικό και μαγικό συγχρόνως. Στο θέατρο μεταμορφώνεσαι. Ίσως δεν θα ήταν εφικτό κάτι τέτοιο στην πραγματική ζωή. Μέσα από το θέατρο γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος έτσι...απλά. Όταν μελετάει κανείς όλα αυτά τα σπουδαία έργα που έχουν γραφτεί ανοίγονται νέοι δρόμοι στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Νοιώθεις πως «προσφέρεις» στους ανθρώπους που είναι συνοδοιπόροι στην όποια σου προσπάθεια και αναζήτηση. Αν ο ηθοποιός ή ο θεατρολόγος που επιλέγει να κάνει κάτι σε κάποια περίοδο της ζωής του, βρει ανθρώπους να γίνουν κοινωνοί αυτής της καλλιτεχνικής του ανησυχίας, πιστεύω πως πετυχαίνει τους στόχους του. Η επιλογή να ασχοληθώ και με τη θεατρολογία, όντας ήδη ηθοποιός, ήταν για την δραματουργική προσέγγιση και επεξεργασία κειμένων που μπορούσα να κατανοήσω καλύτερα στον περιβάλλοντα χώρο και χρόνο τους, κάτι που ενισχύει την προετοιμασία μιας παράστασης. Σχηματίζεται έτσι, μια πιο συνολική εικόνα. Είναι κι αυτό ένα παιχνίδι, δηλαδή το πώς ένα κείμενο που απλά διαβάζεις, ένας ήρωας που περιγράφεται στο χαρτί, αποκτούν σκηνική οντότητα. Αυτό με ιντριγκάρει, ψάχνω κείμενα, μεταφράζω, ασχολούμαι με θέματα, που είναι το αντικείμενο της μιας μου ιδιότητας και αν κάτι με ενδιαφέρει περισσότερο, το κάνω πράξη με την άλλη μου ιδιότητα. Ποιος είναι ο στόχος της θεατρικής ομάδας Altera Pars; Μέσω της ομάδας που ιδρύσαμε με τον συνάδελφο και σκηνοθέτη Πέτρο Νάκο, επιδιώκουμε να ανεβάζουμε κάποια έργα με αφορμή κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που να αφορούν στον θεατή. Ή αν επιλέγουμε κλασσικά κείμενα, κάτι που μας αφορούσε πάντα, να μιλάνε στην σημερινή εποχή και στον σύγχρονο θεατή, μέσα από το διαφορετικό ανέβασμα και την ριζοσπαστική οπτική τους. Το θέατρο για κάποιους θεωρείται παρωχημένο είδος, σε μια εποχή ταχύτητας και εικόνας, οπότε το στοίχημα είναι να έχεις να πεις κάτι που θα ζωντανέψει τον κόσμο, θα τον ξεσηκώσει και θα τον αφορά. Ακούω εδώ και καιρό ότι πολλοί αναζητούν κωμωδίες για να ξεφύγουν από τα προβλήματα. Το καταλαβαίνω αλλά δεν γίνεται να ανεβάζουν όλοι κωμωδίες, ούτε μπορούν όλοι οι ηθοποιοί να παίζουν αυτό το είδος. Μπορεί ένα έργο να αφορά και σε θέματα σημαντικά της ζωής που αντιμετωπίζει πλέον ο άνθρωπος. Μέσα από ένα κωμικό έργο, μπορείς να παρουσιάσεις και την τραγικότητα του πράγματος και το αντίστροφο. Εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέπει κανείς. Η ζωή είναι ανατρεπτική και αναπάντεχη αρκεί να βιώνουμε την κάθε στιγμή της και στο θέατρο μπορεί να συμβεί αυτό γιατί καμία παράσταση δεν μοιάζει με την άλλη. Υπάρχει άμεση εξάρτηση κοινού και ηθοποιού. Πρόκειται για συνδυασμό και χημεία έμψυχων υλικών... Το θέατρο είναι μια συνολική τέχνη, συμβάλλουν πολλοί παράγοντες στο να γίνει ένα σωστό ανέβασμα που να μην προσβάλλει την αισθητική κανενός και να διατηρεί ένα επίπεδο, όσες δυσκολίες και αν προκύπτουν. Βιώνουμε δύσκολες εποχές. Οι άνθρωποι έχουν σκληρύνει, η ζωή το ίδιο. Τα θέατρα δεινοπαθούν. Ο κόσμος επιλέγει να περιορίσει την διασκέδαση του, -ας το θέσω έτσι- προκειμένου να φροντίσει την οικογένεια του και να ανταπεξέλθει στις καθημερινές ζωτικές ανάγκες. Όμως υπάρχουν ακόμη κάποιοι που εξακολουθούν να ονειρεύονται και δεν καταθέτουν τα όπλα. Έτσι κι ένας καλλιτέχνης μέσα από την τέχνη του διαμαρτύρεται, αντιδράει, αντιστέκεται. Αν κι έχουν συρρικνωθεί τα πάντα γύρω μας, δίνουμε διαρκή αγώνα να μην συρρικνωθεί η αξιοπρέπεια και η ταυτότητα μας.
Θα ήθελα να μου μιλήσετε λίγο για την ιδέα των σκηνικών που θύμιζαν εγκλωβισμό και εγκατάλειψη αλλά και για το κοστούμι που φορούσατε και το οποίο είναι πολυμορφικό για να εξυπηρετεί τρεις ρόλους.
Και οι τρεις ηρωίδες κινούνται στο χώρο του παλιού σπιτιού της οικογένειας, άρρηκτα δεμένο με αναμνήσεις τους. Η καθεμία έχει και τον δικό της προσωπικό χώρο που αντιπροσωπεύει και τον χαρακτήρα της. Το σκηνικό είναι συμβολικό και αφαιρετικό. Όπως αυτές κρύβουν τα μυστικά τους μέχρι τέλους και κάποια στιγμή αποκαλύπτονται, έτσι και μέσα στο σπίτι όλα είναι σκεπασμένα... Ο χώρος είναι μεν κλεισμένος ασφυκτικά αλλά λόγω του υλικού που έχει χρησιμοποιηθεί, αφήνει κάποιες αχτίδες φωτός... Στην αρχή βλέπεις τους όγκους των σκηνικών, αργότερα αρχίζουν να ξεχωρίζουν. Στο τέλος με την χρήση των φωτισμών σε σχεδιασμό του Βασίλη Κλωτσοτήρα, όπου οι ρόλοι αλλάζουν ξεκάθαρα μπροστά στους θεατές, αρχίζουν να αποκαλύπτονται όλα σιγά-σιγά, μέσα από τις ανατροπές της δράσης. Στο τέλος φτάνουμε στην αλήθεια, ίσως και στην κάθαρση; Ίσως… Το έργο αφήνει περιθώρια προσωπικής ερμηνείας. Η χρήση βιντεοπροβολής επίσης αποτελεί μέρος του σκηνικού αλλά και αναπόσπαστο μέρος της ερμηνευτικής δυναμικής. Παραποιημένες οι εικόνες όπως και το παρελθόν που έχει βιώσει με το δικό της τρόπο, η καθεμία από τις τρεις αδελφές. Το σκηνικό υπογράφει η Έλενα Χριστούλη ενώ το κουστούμι, η ενδυματολόγος Δέσποινα Χειμώνα που ανέλαβε και το styling της παράστασης. Η ιδέα που είχε ήταν να χρησιμοποιηθεί ένα πολυμορφικό ρούχο που το σχεδίασε η Ιωάννα Κουρμπέλα, το οποίο έχει τη δυνατότητα να τροποποιηθεί εναλλακτικά, ώστε να γίνει τρία διαφορετικά κοστούμια. Αυτό έδωσε την λύση στις γρήγορες μεταμορφώσεις και ένα εικαστικό αποτέλεσμα που συμβάλλει θετικά στην παράσταση. Το κείμενο έπρεπε να ρέει, οι τρεις διαφορετικοί ρόλοι με τη βοήθεια του φωτισμού, της μουσικής και των ήχων του Μάριου Αριστόπουλου, της σκηνογραφίας, του κοστουμιού, της κίνησης συγκλίνουν διατηρώντας παράλληλα την διαφορετικότητά τους...
Το κείμενο ήταν αρχικά τρεις διαφορετικοί μονόλογοι τους οποίους συνθέσατε έτσι ώστε να εναλλάσσονται διαρκώς οι τρεις αδελφές. Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος αυτής της σκέψης σας και πως εξυπηρέτησε το έργο τελικά;
Για να προχωρήσουμε σε μια δραματουργική επεξεργασία ή ένα μοντάζ στην συγκεκριμένη περίπτωση, μια σύνθεση, ανταλλάξαμε με τον συγγραφέα μέσω των μεταφραστών κάποιες επιστολές όπου εξηγούσαμε τους λόγους για τους οποίους σκεφτόμασταν να διηγηθούμε παράλληλα τις τρεις ιστορίες, τους τρεις μονολόγους, εμπλέκοντας τον έναν μέσα στον άλλον. Δεν με αφορούσε να παίξω τρείς μονόλογους στη σειρά και πιστεύω πως θα ήταν κουραστικό και για τον θεατή. Με τη μορφή που του δώσαμε τελικά διατηρείται το σασπένς καθώς γίνονται ανατροπές απ’ την μια στιγμή στην άλλη κι υπάρχει εξέλιξη στη δράση. Έτσι οι ρόλοι συνδέθηκαν ώστε να αφηγούμαστε παράλληλα αυτές τις τρεις ιστορίες από την αρχή μέχρι το τέλος και αυτό πιστεύω κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον. Μ’ αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθεί κάποιος την διαφορετική οπτική της καθεμιάς, για τα ίδια γεγονότα, έτσι όπως συνέβησαν, ζώντας στην ίδια οικογένεια. Όπως προαναφέραμε θίγει πολλά θέματα όπως, την σχέση με τον πατέρα, την μητέρα, την γιαγιά αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους. Η καθεμία αποκαλύπτει διαδοχικά τη σχέση της με τις άλλες δύο, πως στήριξε και βοήθησε τις δυο άλλες αδερφές της χωρίς εκείνες να το ξέρουν καν και πώς έτσι συμπορεύτηκαν, με αυτή την αόρατη αλυσίδα που τις έδεσε και τις έφτασε μέχρι εδώ, για να μπορούν αν συνεχίσουν την ζωή τους και να βλέπουν με αισιοδοξία το μέλλον τους, πέρα απ’ όλα όσα έχουν βιώσει στο παρελθόν. Το κείμενο που πρόεκυψε από την σύνθεση ήταν προκλητικό από ερμηνευτική άποψη. Έτσι ο θεατής ξετυλίγει το κουβάρι μαζί με τις τρεις αδερφές σταδιακά μέχρι τέλους, μαθαίνοντας την ιστορία μέσα από τρεις διαφορετικές οπτικές.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας για την «Αόρατη αλυσίδα»;
Η παράσταση έχει προγραμματισθεί για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων και θα παρουσιάζεται μέχρι τα μέσα Μαΐου. Αν όλα πάνε καλά, σκοπός μας είναι να συνεχιστεί και την επόμενη θεατρική περίοδο. Ο στόχος είναι να ταξιδέψει, ώστε να ολοκληρωθεί ένας κύκλος παραστάσεων. Πιστεύω πως πρόκειται για μια παράσταση που αφορά θεατές όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στην περιφέρεια. Από πρόσφατη περιοδεία μου, εισέπραξα την ανταπόκριση και την αγάπη του κόσμου, γεγονός που με στηρίζει να επαναλάβω το εγχείρημα. Ας ελπίσουμε πως οι συνθήκες και τα σημεία των καιρών θα το επιτρέψουν... Άλλωστε είπαμε... οι καλλιτέχνες δεν οφείλουν να σιωπούν...
|