Θεόδωρος Εσπίριτου

«Τραγέλαφος» δια χειρός Θοδ Εσπίριτου  

Ο Θεόδωρος Εσπίριτου ανεβάζει μία παράσταση για την κρίση με Αριστοφανικό άρωμα και σαφείς υπαινιγμούς όσον αφορά όχι μόνο τις συνέπειες αλλά και τα βαθύτερα αίτιά της. Την δραματουργία υπογράφουν οι Ιωάννης Κουτεντάκης και Γεωργία Αγγουριδάκη. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ωστόσο συζητάμε όχι μόνο για την παράσταση και την κρίση αλλά και για τα κρίσιμα ζητήματα του θεάτρου στη χώρα μας όπως η δραματουργική μας παραγωγή και η ανύπαρκτη στήριξη του Ελληνικού θεάτρου από κρατικούς φορείς.

Μίλησέ μου για τον «Τραγέλαφο».

Η υπόθεση του «Τραγέλαφου» αναφέρεται στην οικονομική κρίση που πλήττει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, μεταφερμένη, ωστόσο, στα ανάκτορα του Ολύμπου. Οι άνθρωποι δεν θυσιάζουν πια στους θεούς, εξ αιτίας της κρίσης, με αποτέλεσμα η -ζωτικής σημασίας- κνίσα, να μην ανεβαίνει πια στα δώματα του Ολύμπου. Οι θεοί προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα χωρίς αποτέλεσμα, καθώς υπερισχύει ο εγωισμός, η φλυαρία και ο δογματισμός. Οι προτάσεις τους είναι ουτοπικές, καταστροφολογικές ή ανόητες με αποτέλεσμα τη διάλυση του συμβουλίου χωρίς κανένα πόρισμα. Το πρόβλημα επιχειρούν να λύσουν η γραμματέας της θεάς Αθηνάς κουκουβαγίτσα Γίτσα και ο τραγοπόδαρος θεός Πάνας.

Ποια η σχέση της δραματουργίας με την κρίση ενταύθα και παγκοσμίως;

Θα ήταν αναμενόμενο, σε περιόδους κρίσης, να είναι εμφανέστερη η κινητικότητα στους κόλπους του θεάτρου, όσον αφορά στη συγγραφή σχετικών κειμένων και στο ανέβασμα ανάλογων παραστάσεων. Ωστόσο, η θεατρική τέχνη δεν χρησιμοποιεί την πειθώ του δημόσιου ρητορικού λόγου, αλλά έναν έμμεσο, παραβολικό τρόπο. Ασφαλώς, υπάρχουν θεατρικά είδη που θίγουν ζητήματα της επικαιρότητας όπως η Αρχαία Ελληνική Κωμωδία, η Επιθεώρηση, το Θέατρο-Ντοκουμέντο και το Θέατρο Δρόμου, άλλοτε με άμεση - αιχμηρή γλώσσα και άλλοτε παραβολικά, μέσα από το μυθολογικό της επίχρισμα. Αν εξαιρέσουμε τον καιροσκοπισμό που αναζητά πρόσφορες συνθήκες για εκμετάλλευση, η τέχνη, κατά τη γνώμη μου, οφείλει να παίρνει θέση, όσον αφορά στα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Ο Σαίξπηρ, στα κείμενά του άφηνε αιχμές για την Ελισαβετιανή διακυβέρνηση, ο Άρθουρ Μίλλερ, έγραψε το έργο «Ο θάνατος του εμποράκου» την περίοδο του αμερικάνικου κραχ, και ο Ντάριο Φο διακωμώδισε με το «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», καταστάσεις κρίσης. Στην Ελλάδα, έχουν παρουσιαστεί κάποιες αυτοσχέδιες δράσεις και πολιτικές επιθεωρήσεις. Στον κύκλο των δράσεων ενάντια στην κρίση περιλαμβάνεται και ο «Τραγέλαφος».

Πως λειτουργεί το αδιέξοδο και πως η ελπίδα-λεπίδα στο έργο;

Στην υπόθεση του έργου, οι θεοί συσκέπτονται για την εξεύρεση λύσης σχετικά με την οικονομική κρίση των θνητών η οποία επηρεάζει έμμεσα και τους αθανάτους. Ωστόσο, η συνεδρίαση ματαιώνεται και ολόκληρο το έργο χρωματίζεται από ένα αίσθημα ματαίωσης. Η ματαίωση ενδέχεται να αποτελεί ένα είδος ψυχικής αναπηρίας, καθώς τα αντικειμενικά προβλήματα έχουν πάντα τη λύση τους. Υποβόσκει, ωστόσο πάντοτε, ακόμη και στους πλέον απαισιόδοξους, η ελπίδα, που κάποιες φορές αποδεικνύεται σωτήρια και άλλοτε όχι. Κάποιες φορές σώζει. Αλλοτε αδρανοποιεί με προσδοκίες και υποσχέσεις. Στον «Τραγέλαφο», ο Πάνας, κάποια στιγμή, εκφράζει τη γνώμη πως οι άνθρωποι θα ενοποιηθούν και θα επαναστατήσουν ενάντια στη σαθρή εξουσία των Ολυμπίων. Αλλά υπάρχει ελπίδα χωρίς δράση; Η ελπίδα, πολλές φορές αποτελεί καταφύγιο και ένα είδος ναρκωτικού για όσους δεν είναι πρόθυμοι να χτυπήσουν τη γροθιά στο μαχαίρι. Πολλές φορές η εξουσία, χειρίζεται την ελπίδα του καταπιεσμένου, υπέρ της.

Πως δούλεψες με τους ηθοποιούς σου;

Εργαστήκαμε με κόπο, υπομονή, επιμονή και αγάπη, συζητώντας για όλα τα θέματα.

Τι πιστεύεις για τις σύγχρονες τάσεις της Ελληνικής δραματουργίας;

Στην Ευρώπη, ο εικοστός αιώνας έφερε στο φως έργα τα οποία αμφισβήτησαν το καθεστώς του Ρεαλισμού και του Νατουραλισμού. Νέοι συγγραφείς, αδιαφορώντας για την ατομική ψυχολογία και την ελεύθερη βούληση –την υποτιθέμενη κινητήρια δύναμη κάθε ενέργειας- παρουσίασαν, με τόλμη, κείμενα τα οποία αποκάλυπταν τον παράλογο τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται το ανθρώπινο είδος, μέσα σε ένα παράλογο σύμπαν. Οι έλληνες συγγραφείς άργησαν να υιοθετήσουν τις σύγχρονες ευρωπαϊκές τάσεις, παραμένοντας για καιρό βουλιαγμένοι στην ηθογραφία και σε ένα είδος εγχώριου ρεαλισμού. Δεν πρέπει, φυσικά, να λησμονούμε πως η κοινωνικοπολιτική κατάσταση μίας χώρας καθορίζει και τη συμπεριφορά των πολιτών της. Ο ελληνικός εμφύλιος, όρισε έναν τρόπο γραφής τόσο στη λογοτεχνία όσο και στο θέατρο. Για πολλά χρόνια αργότερα, η ελληνική τέχνη αναφερόταν στο παρελθόν και στις επιπτώσεις του.

Σήμερα, η γραφή των νέων ελλήνων συγγραφέων έχει αλλάξει, ακολουθώντας -ή μιμούμενη- την ευρωπαϊκή γραμμή, δεν αναπτύχθηκε δηλαδή κάποιο ρεύμα ή κίνημα με ιδιαίτερο χαρακτήρα. Δεν εννοώ πως μία «εθνική» γραφή θα είχε ιδιαίτερη σημασία. Η Ελλάδα είναι μέρος της Ευρώπης και είναι φυσική η αλληλεπίδραση. Το πρόβλημα όμως είναι πως δεν υφίσταται αλληλεπίδραση, αλλά μονομερής επίδραση, καθώς η Ελλάδα συμπεριφέρεται, ηθελημένα ή αθέλητα, ως ο ουραγός της Ευρώπης.

Πάντως, αναπτύχθηκε, εν τέλει, ένας αριθμός αξιόλογων συγγραφέων, που καθένας χαρακτηρίζεται για το προσωπικό του ύφος, μέσα από μία μοναχική διαδικασία.

Ποια είναι η γνώμη σου για τους πολιτιστικούς φορείς στη χώρα μας πριν και μετά την κρίση;

Δεν υπάρχει ευφυής σχεδιασμός και δυστυχώς η προχειρότητα ελέγχει τους πλέον νευραλγικούς κόμβους του πολιτισμού. Εμφανίζονται καμιά φορά άνθρωποι με όραμα, επιχειρούν να δημιουργήσουν κάτι με κόπο, αλλά μετά από ένα διάστημα χάνονται κι αυτοί και οι προτάσεις τους. Αν ήμουν προληπτικός, θα έλεγα πως πλανάται μία κατάρα πάνω από τη χώρα μας. Σήμερα τα πράγματα ειναι χειρότερα και δεν έχω καμία λέξη για να περιγράψω ακριβέστερα την κατάσταση.

Πώς ανταποκρίνεται το κοινό στην παράσταση;

Αρέσει σε όλους η δύναμη των ηθοποιών -που οι περισσότεροι είναι (σχεδόν) άρτι αφιχθέντες στον χώρο. Καταθέτουν κυριολεκτικά την ψυχή τους. Όσον αφορά στη διαπραγμάτευση ενός τόσο οδυνηρού θέματος, όπως είναι η κρίση που ζούμε καθημερινά, δεν είναι όλοι σύμφωνοι. Ωστόσο, υπάρχουν θεατές που έρχονται για δεύτερη φορά, ακριβώς για το θέμα της. Αρέσουν τα σκηνικά, τα κοστούμια, τα φώτα, η μουσική... Για τη σκηνοθεσία πώς να μιλήσω, εφόσον είμαι ο βασικός αυτουργός; Τον τελευταίο λόγο τον έχουν οι θεατές. Και αυτό δεν το λέω τυπικά, επειδή συνηθίζεται.

«Τραγέλαφος: Το χρονικό μιας κρίσης»

Θεοί  σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, επαναστατημένα Στοιχειά,

ένας Τιτάνας κι ο Καραγκιόζης,

συναντιούνται σε έναν παράδοξο κόσμο

που θα μπορούσε να είναι ο κόσμος μας.

Ο «Τραγέλαφος», γραμμένος από τον Ιωάννη Κουτεντάκη και την Γεωργία Αγγουριδάκη, παρουσιάζεται από το «Θέατρο του Μαρτίου», σε σκηνική προσαρμογή κειμένου από τον Θεόδωρο Εσπίριτου και την Ρούλα Πατεράκη, σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Εσπίριτου, από οκταμελή θίασο ηθοποιών.

Σε έναν κόσμο διαχρονικό που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, οι άνθρωποι δεν θυσιάζουν πια, συνεπώς, οι θεοί δεν απολαμβάνουν την κνίσα τους, όπως παλιά.  Ο Δίας αναθέτει στην Αθηνά, στον Ερμή και στον σκανδιναβό θεό Θωρ να κατεβούν στην Αθήνα για να περισώσουν την κατάσταση με επιβολή μέτρων και μηχανισμούς στήριξης, ωστόσο οι άνθρωποι δεν αποδέχονται τις προτάσεις τους και τους διώχνουν.

Σε αυτό το τρίπρακτο έργο, οι τραγελαφικές καταστάσεις διαδέχονται η μία την άλλη: Στο συνέδριο των θεών, ο τραγοπόδαρος θεός Πάνας και η Γίτσα, η κουκουβάγια της Θεάς Αθηνάς, σχολιάζουν τις εισηγήσεις των θεών, παρεμβαίνουν, προτείνουν και τελικά ξεσηκώνονται ενάντια στην εξουσία των Ολυμπίων.  Μετά από περιπέτειες η Γίτσα κατορθώνει να εκπληρώσει το όνειρό της και ανοίγει κομμωτήριο στο Κολωνάκι.  Σύντομα όμως θα ξαναβρεθεί, με τον Πάνα, στον Όλυμπο για μια νέα αντιπαράθεση με τους Θεούς.

Ο «Τραγέλαφος» είναι ένα ζωηρό κείμενο, γραμμένο από δύο νέους έλληνες συγγραφείς, οι οποίοι διακωμωδούν την παρούσα οικονομική και πολιτική κατάσταση, άλλοτε με πικρία και άλλοτε με ειρωνικό χαμόγελο.

Εδώ, η ελληνική μυθολογία, διασταυρώνεται με νεότερα πολιτισμικά στοιχεία.  Το πολιτικό στοιχείο διασταυρώνεται με το κωμικό, φέρνοντας στο νου τον Αριστοφάνη. Επικίνδυνες ισορροπίες παλιών και νέων δυνάμεων, σε ένα σκηνικό που αναζητά απεγνωσμένα το Φως του Απόλλωνα.

Μουσική: Χρίστος Θεοδώρου

Σκηνικά: Γκάυ Στεφάνου

Κοστούμια: Celebrity skin

Αντικείμενα: Γιώργος Κωτσάκος

Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα

Παίζουν: Δίας: Δημήτρης Κοράκης

Ήρα: Ντέπυ Πάγκα

Ερμής: Πέτρος Μάνδαλος

Αθηνά: Στέλλα Νούλη

Θωρ: Δων Χριστοδούλου

Πάνας: Προμηθέας Νεραττίνι-Δοκιμάκης

Γίτσα: Ράνια Φουρλάνου

Προμηθέας: Λευτέρης Παπακώστας

Καραγκιόζης: Δημήτρης Κοράκης

Σχεδιασμός προγράμματος: Χριστίνα Κοροβίλα

Μακέτα πόλης: Ευθύμης Γκίνης

Φωτογραφίες: Αγγελική - Ειρήνη Μήτση

Θέατρο «Σημείο-Lab»

(πρώην Απλό Θέατρο)

Χαριλάου Τρικούπη 4, πίσω από το Πάντειο Πανεπιστήμιο

Καλλιθέα

Κρατήσεις θέσεων: τηλ. 210-9229.579 και 6977467274

https://www.facebook.com/events/372925129483445/

Παραστάσεις: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, ώρα 9.15μ.μ.

Έως 9 Ιουνίου

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά (95 λεπτά με διάλειμμα)

Εισιτήρια: 10 ευρώ κανονικό, 5 ευρώ μειωμένο

Θέσεις θεάτρου: 85

ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ

Το Θέατρο του Μαρτίου ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του σκηνοθέτη Θωδ Εσπίριτου.  Είναι αστική εταιρία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με σκοπό την προβολή και προώθηση της σύγχρονης πρωτοποριακής και πειραματικής τέχνης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Παραστάσεις:

«Η Μικρή Σειρήνα», μουσικοθεατρικό αναλόγιο. Libretto Θ. Εσπίριτου, μουσική Χρίστος Θεοδώρου. Αναγνώσεις Εθνικού Θεάτρου και Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου.

«Don Giovanni», του Lorenzo Da Ponte, Χώρος Τεχνών Άσκηση.

«Ιαγουάρος», του Αλέξανδρου Κοτζιά, θέατρο Βαφείο.

«Βαριετέ», του Karl Valentin, θέατρο Βαφείο.

«La petite sirène», της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Θέατρο Κολλεγίου Αθηνών.

«Στο πανδοχείο Stimming», παράσταση βασισμένη στην αλληλογραφία του Χάινριχ φον Κλάιστ λίγο πριν το θάνατό του, θέατρο Φούρνος.

«1843», του Ανδρέα Στάικου, θέατρο Φούρνος.  Για την παράσταση αυτή ο Θ. Εσπίριτου προτάθηκε για το βραβείο σκηνοθεσίας Κάρολος Κουν.

«Inferno, εικόνες μιας έκθεσης», θέατρο Φούρνος.

Οι παραστάσεις του θεάτρου του Μαρτίου επιχορηγούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Διεύθυνση: Θεόδωρος Εσπίριτου