Σπύρος Παρασκευάκος

Ένας νέος συνθέτης στο θέατρο

Ξεκίνησε την εκπαίδευση του με μαθήματα στο κλασσικό πιάνο με την Νίκη Κεραμέκη και ειδικό αρμονίας με τον Νίκο Ντρέλλα. Από τις πρώτες κιόλας μέρες τον τράβηξε η σύνθεση. Έφτιαξε την πρώτη του δουλειά για τις ανάγκες παρουσίασης του κόμικ «η μικρή Αννούλα» του Κανέλλου Μπίτσικα και συνέχισε να γράφει μουσική για θεατρικές παραστάσεις. Έχει γράψει μουσική για τις παραστάσεις «Υγρά μάτια» του Κωνσταντίνου Παπά, «Virtual reality» του Ηλία Παρασκευόπουλου και «Ο μικρός εγώ» βασισμένο στα ρέστα του Κ. Ταχτσή, σε σκηνοθεσία Βασίλη Ανδρέου όπου είχε και την πρώτη επαφή με την ομάδα «Αίολος».
Την άνοιξη του 2014 δισκογραφεί τα πρώτα του τραγούδια στο 2ο cd single της 4ης ακρόασης της Μικρής Άρκτου. Αυτή τη στιγμή συνεχίζει την συνεργασία του με την ομάδα Αίολος και τον Βασίλη Ανδρέου στον «Ματωμένο Γάμο» του F.G.Lorca και ταυτόχρονα ετοιμάζει τον πρώτο του προσωπικό δίσκο. Ο ταλαντούχος συνθέτης είναι ο πρώτος μουσικός που φιλοξενούμε στη νέα γενιά του «Επί Σκηνής».

Μίλησέ μου για την ως τώρα εμπειρία σου συνθέτοντας μουσική για το θέατρο
Αρχικά θα σας πω ότι την μουσική έψαξα και την βρήκα .
Άρχισα μαθήματα μουσικής στα είκοσί μου από καθαρή ανάγκη να εκφραστώ, να μελοποιήσω τους ήδη υπάρχοντες στίχους μου και να αποφύγω τους εσωτερικούς μου πνιγμούς.
Αντιθέτως το θέατρο ήρθε και με βρήκε και ξεκινώντας να γράφω μουσική για αυτό, ανακάλυψα έναν ολόκληρο, καινούριο κόσμο. Εκεί που σαν συνθέτης είχα αρχίσει να πιστεύω πως μπορώ να χειριστώ την μουσική ως μέσω έκφρασης των συναισθημάτων και των σκέψεων μου, έρχεται το θέατρο να μου διδάξει πως δεν αρκεί να ντύνεις με μουσική όσα θέλεις να πεις στο παρόν σου.
Σε βάζει – κάθε φορά - σε μια διαδικασία αναζήτησης, σχεδόν ψυχαναλυτική.
Σε ρίχνει σε άλλες εποχές, σε άλλους κόσμους και σε βαθιές μέσα σου βουτιές να βρεις τα δικά σου κοινά στοιχεία με το εκάστοτε έργο, πράγματα που ίσως είναι αρκετά θαμμένα για να τα γράψεις σε δικά σου τραγούδια.
Σε βάζει να θυμηθείς, να σκαλίσεις, να βρεις όσα κρύβονται πιο βαθιά.
Δεν είναι μόνο η ωραία διαδικασία που συμβαίνει συνθέτοντας για ένα έργο.
Είναι που το θέατρο σε κάνει ταπεινό, σου αλλάζει το μέγεθος, σε πλάθει και σου δημιουργεί ένα αίσθημα σεβασμού απέναντι στον συγγραφέα, απέναντι στον σκηνοθέτη, απέναντι στο κοινό, απέναντι στο ίδιο το έργο.

Πως ένοιωσες συνθέτοντας για το έργο ενός συγγραφέα που είναι κι ο ίδιος μουσικός και έχοντας πίσω σου, όσον αφορά αυτό το έργο, την παράδοση της εμβληματικής μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι;
Λιγότερο μόνος. Ζηλεύω τους ηθοποιούς συχνά. Το πώς μοιράζονται πράγματα με τους συνάδελφους, το πως συνυπάρχουν με το σκηνοθέτη, το πώς ανασαίνουν μαζί.
Το να συνθέτεις μουσική για θέατρο εμπεριέχει αρκετή μοναξιά. Όσο μέσα στην ομάδα και να είσαι, πάντα μιλάς λίγο διαφορετική γλώσσα. Σ’ αυτό το έργο λοιπόν, ένιωσα λιγότερο μόνος. Ένιωσα πως μπορούσα να μοιραστώ πράγματα στην ίδια γλώσσα ακόμα και αν απέχουν δεκαετίες στην ηλικία οι συνομιλητές. Μπόρεσα να αφουγκραστώ τον Λόρκα και από μια άλλη πλευρά και να έρθω πιο κοντά στον Μάνο. Τον Μάνο Χατζιδάκι τον αγαπώ και φέτος αγάπησα και τον Λόρκα. Νομίζω πως αυτό είναι το μυστικό. Να μην τρομοκρατείσαι απ’ αυτό που αγαπάς αλλά να το νιώθεις σύμμαχο και φίλο σου.

Ποιοι είναι οι σύνδεσμοι του έργου που σε ώθησαν να δημιουργήσεις τις μελωδίες και πως συγγενεύουν με τους Ελληνικούς ρυθμούς οι Ισπανικές, Ανδαλουσιανές μελωδίες;
Το έργο περιέχει αρκετά στοιχεία τα οποία μπορούσαν να μου δώσουν τροφή για να γράψω μουσική και ομολογώ ότι πέρασα αρκετό καιρό στην αναζήτηση για το ποιο τελικά είναι αυτό με το οποίο μπορώ να ταυτιστώ απόλυτα στη παρούσα φάση.
Ο έρωτας;
Η αγάπη;
Η οικογένεια;
Ο φόβος και η αγωνία για τον θάνατο;
Ο θάνατος ο ίδιος;
Κάθε χαρακτήρας κρύβει μέσα του κάποια στοιχεία που με άγγιζαν βαθιά. Αυτό όμως που πραγματικά με γέμιζε ήταν το κοινό στοιχείο όλων των ηρώων, το πάθος.
Όλα τα υπόλοιπα είναι διαχρονικά, βασικά στοιχεία του ανθρώπου, σχεδόν ένστικτα. Στην Ισπανία, στην Ελλάδα, στο τότε, στο τώρα, ο έρωτας παραμένει έρωτας και ο θάνατος, θάνατος. Αυτό όμως που κάνει την διαφορά είναι ο τρόπος που τα βιώνει και τα αντιμετωπίζει κανείς. Στη πρωτεύουσα του σήμερα η ζωή βασίζεται στη γνώση, στην τεχνική, στην ασφάλεια. Στην επαρχία του τότε διακρίνεις το πάθος ακόμα και στην πιο μικρή ασχολία των ανθρώπων, διακρίνεις την υπερβολή… Πάνω εκεί βρήκα κάτι γνώριμο λοιπόν, κάτι οικείο για μένα και στάθηκα.
Όσο για το θέμα των ρυθμών, είναι ένα αγαπημένο μου παιχνίδι χρόνια τώρα.
Πάντα ενθουσιαζόμουν όταν ανακάλυπτα πώς ένα ισπανικό τανγκό μπορεί να είναι ένα καλά μεταμφιεσμένο τσιφτετέλι. Το πώς συγγενεύει ένα φλαμένγκο με ένα ελληνικό νησιώτικό τραγούδι... Ίσως γιατί και σαν χώρες και σαν λαός έχουμε μια συγγένεια.

Τι είναι κατά τη γνώμη σου το Ντουέντε και πως συγγενεύει με την μουσική;
Το ντουέντε είναι αυτή εσωτερική δύναμη της δημιουργίας, αυτό το πάθος για το οποίο μίλησα πριν. Συγγενεύει με κάθε μορφή τέχνης και σίγουρα και με την μουσική, στον τρόπο που κάποιος ερμηνεύει ένα τραγούδι, που παίζει ένα κλασσικό κομμάτι στο πιάνο μα πολύ περισσότερο στο τρόπο που δημιουργεί κάτι καινούριο. Είναι κάτι μέσα σου που συσσωρεύεται με τον καιρό και ξεχειλίζει. Ένας άλλος σου εαυτός λίγο πιο δυνατός από εσένα . Δεν ξέρω που ακριβώς ζει μέσα στον καθένα, ξέρω πως όταν έρχεται η ώρα να κάνει εμφανή την παρουσία του το νιώθεις σε κάθε σου κύτταρο. Ξέρω πως έρχεται όταν το έχεις ανάγκη και όταν από το μηδέν πρέπει να χτίσεις κόσμους. Έρχεται από τις γυμνές πατούσες των ποδιών, από τις ρίζες και είναι πιο καυτό και από το αίμα. Δεν τρέφεται με τεχνική και δεξιοτεχνία. Τρέφεται με φως και σκοτάδι. Τρέφεται και με εσένα τον ίδιο καμιά φορά.

Ποια είναι η σχέση της φόρμας σονάτας με την διάρθρωση ενός κλασσικού θεατρικού έργου όπως ο «Ματωμένος γάμος»;
Η φόρμα σονάτας έχει αρκετά κοινά στοιχεία με ένα κλασσικό έργο όπως ο ματωμένος γάμος. Στην δομή τους κυρίως. Στο πώς παρουσιάζεται το θέμα του έργου σε μία απλή μορφή του κατά την πρώτη θεματική περίοδο, πως αργότερα προστίθενται νέα στοιχεία και το θέμα αναλύεται περισσότερο και παίρνει όγκο και πώς στην τελική περίοδο γίνεται η επανάληψη του θέματος ή μάλλον στο ματωμένο γάμο η επιβεβαίωση του θέματος, δηλαδή του θανάτου των δύο αντρών.
Επίσης κοινά στοιχεία έχει στο ρυθμό, ο τρόπος με τον οποίο αλλάζει ο ρυθμός και η ροή των πραγμάτων από σκηνή σε σκηνή και από πράξη σε πράξη είναι ανάλογος με αυτόν στη φόρμα σονάτας. Υπάρχει μια συνοχή στο τρόπο που μοιράζεται ο όγκος των συναισθημάτων μέσα στο έργο και αυτό δημιουργεί πολλά κοινά χαρακτηριστικά. 

Πως δούλεψες με τους ηθοποιούς για μια θεατρική απόδοση των τραγουδιών;
Δουλέψαμε περισσότερο σαν ηθοποιοί παρά σαν ερμηνευτές. Είναι αγαπημένος τρόπος δουλειάς γενικότερα πόσο μάλλον στο θέατρο. Θεωρώ πολύ πιο σημαντικό το βάθος μέσα στον καθένα, τον όγκο των λέξεων και της μουσικής που φέρει και τον κόσμο που χτίζει ερμηνεύοντας ένα τραγούδι παρά την αυστηρή μουσική μελέτη. Δεν συμπάθησα ποτέ το μάθημα σολφέζ παρότι είναι απαραίτητο. Έτσι λοιπόν με τους ηθοποιούς δουλέψαμε περισσότερο υποκριτικά. Φυσικά συνδετικός κρίκος σε όλο αυτό ήταν ο σκηνοθέτης μας Βασίλης Ανδρέου, καθοδηγητής θα έλεγα και δάσκαλος. 

Πως λειτούργησε ο ρυθμός στην παράσταση;
Ο ρυθμός έχει πολύ σημαντικό ρόλο στην παράσταση και σε κάθε έργο θεωρώ.
Είναι αυτό που διαφοροποιεί το θέατρο και τη μουσική από άλλες μορφές τέχνης όπως η ζωγραφική η η φωτογραφία .Είναι ο νομοθέτης του συναισθήματος. Αυτό που δίνει ανάσα σε κάθε έργο και το ζωντανεύει. Σε ένα τέτοιο έργο όπως ο Ματωμένος γάμος πρέπει να αφεθείς, να νιώσεις το ντουέντε, να νιώσεις τους ρυθμούς που σου γεννάει το κάθε συναίσθημα και να παίξεις με αυτούς. Όλο αυτό το πάθος για το όποιο μίλησα στην αρχή. Όλη αυτή η ένταση που ξεχειλίζει από τον κάθε χαρακτήρα θεωρήσαμε ότι έπρεπε κάπως να εκφραστεί, να εξωτερικευτεί. Έτσι και εμείς λοιπόν, σαν ήρωες εκείνης της εποχής σε κάποιο κομμάτι γης της Ισπανίας, νιώσαμε την ανάγκη να βαρέσουμε τα θυμωμένα πόδια μας στο χώμα και τα χέρια μας στο ξύλο. Να χτυπήσουμε παλαμάκια στις χαρές και να σωπάσουμε στις λύπες . Να εκφράσουμε με κρότους όλα αυτά που δεν εκφράζουμε με λόγια. Κι έτσι «πέσαμε» σ’ ένα υπέροχο ρυθμικό ταξίδι.

Μίλησέ μου για το δίσκο που ετοιμάζεις
Είναι ο πρώτος μου κι έχω την χαρά να συνεργάζομαι με έναν εξαιρετικό ερμηνευτή με αρκετές δουλειές στο χώρο της μουσικής. Είναι μία συνεργασία που προέκυψε ξαφνικά μετά από πρόταση του Παρασκευά Καρασούλου ο οποίος είναι και ο εκδότης μας και παραγωγός. Παρότι πρόεκυψε από προξενιό, γεννήθηκε αγάπη εντός του και πίστη. Πέρα από τον όμορφο τρόπο που δουλεύουμε και την χαρά να συνεργάζομαι με έναν τόσο καλό ερμηνευτή, έχω την χαρά να γράψω μουσική σε στίχους άλλων στιχουργών που εκτιμώ από παλιά παρότι ο δίσκος είναι στο μεγαλύτερο μέρος του σε στίχους και μουσική δική μου. Θα κυκλοφορήσει το 2015 από την «Μικρή άρκτο».