Nietzsche Unleashed

Του Θεοδόση Πελεγρίνη

«Με κλείδωσαν μέσα και πέταξαν το κλειδί μακριά».

Στο πλαίσιο της σειράς των γνωστών πια δραματοποιημένων διαλέξεων υπό τον γενικό τίτλο «Η φιλοσοφία στη σκηνή», ο Πελεγρίνης μας έφερε φέτος κοντά στον Γερμανό φιλόσοφο Φρειδερίκο Νίτσε, γεννημένο το 1844 και συγγραφέα έργων με ευρεία απήχηση σε βάθος χρόνου και ακραίες θέσεις για την εποχή του όπως τα: «Ο αντίχριστος», «Πέραν του καλού και του κακού», «Η θέληση για δύναμη», «Η χαρούμενη γνώση», «Το λυκόφως των ειδώλων», «Η γέννηση της τραγωδίας», «Ίδε ο άνθρωπος», «Ο ευρωπαϊκός μηδενισμός», «Τάδε έφη Ζαρατούστρα».

Τα έργα του Νίτσε διακρίνονται στα έργα της πρώτης περιόδου όπου κυριαρχεί η ρομαντική αντίληψη με επιδράσεις του Σοπενχάουερ και του Βάγκνερ, στα έργα της δεύτερης περιόδου που ανακλούν την παράδοση των Γάλλων αφοριστών και στα οποία ο Νίτσε πλέκει το εγκώμιο της λογικής και της επιστήμης, ορίζοντας την αποκοπή του από τον νεανικό ρομαντισμό και στα έργα της ωριμότητάς του οπότε και ασχολήθηκε με το πρόβλημα της καταγωγής και της λειτουργίας των αξιών στην ανθρώπινη ζωή. Ο φιλόσοφος επιχειρώντας μία, σε βάθος ανάλυση και εκτίμηση των θεμελιωδών πολιτιστικών αξιών της φιλοσοφίας, της θρησκείας και της ηθικής της Δύσης, κατέληξε να τις χαρακτηρίσει ως εκφράσεις του ασκητικού ιδεώδους.

Αν τώρα όλα αυτά σας φαίνονται κάπως βαριά, ο κύριος καθηγητής αναλαμβάνει να σας μυήσει με έναν πιο άμεσο και δυναμικό τρόπο, μεταφέροντας στη σκηνή το «λόγο» του ομολογουμένως εξαιρετικά φλύαρου φιλόσοφου και προσφέροντάς σας τις δύστροπες απόψεις του υπό μορφή θεατρικού διαλόγου. Η «Δύναμη για θέληση», το όραμα του «Υπεράνθρωπου» που υπήρξε αργότερα ένα ιδανικό, το κυρίαρχο του Ναζισμού κι η αγάπη για τις τέχνες με προεξέχουσα τη μουσική, αναπτύσσονται σαν ιδεώδη και του σύγχρονου κόσμου επί σκηνής αφού κατά τον κύριο Πελεγρίνη: «Το θέατρο και η φιλοσοφία έχουν μία εσωτερική συγγένεια αφού και τα δύο είναι διάλογος, διαλεκτική». Άλλωστε κι ο ίδιος ο Νίτσε είχε πει ότι τα δύο μεγάλα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού είναι το Θέατρο και η Φιλοσοφία. Παρέλειψε βέβαια την Δημοκρατία αλλά δεν θα του κρατήσουμε κακία γι’ αυτό, αφού κι εμείς την έχουμε εδώ και καιρό ξεγράψει.

Στην παράσταση πάντως που είδαμε ο ίδιος ο Νίτσε ως ρόλος δεν εμφανίστηκε επί σκηνής. Τον λόγο του μαζί και την προσωπικότητά του αλλά και ένα μέρος των περιπετειών του βίου του, «έφερε» ένας καθηγητής στη δύση της ζωής του, που εξομολογείται σκέψεις και πάθη στον γραμματέα του ο οποίος ταυτόχρονα είναι ένας ταλαντούχος μουσικός. Ο καθηγητής γνωρίζεται με την αρραβωνιαστικιά του συνεργάτη και φανατικού οπαδού του και γοητεύεται απ’ την δροσιά της νιότης της. Ταυτόχρονα συγκρούεται με την αδελφή του η οποία τον θέτει αντιμέτωπο με πραγματικές και πλασματικές ευθύνες κάνοντας δυσκολότερη την ήδη δύσκολη ζωή του. Η σταδιακή τύφλωση του αλλά και ένα εγκεφαλικό τον οδηγούν σε μια φυλάκιση μέσα στην ίδια του τη σάρκα, μια φυλάκιση που ωστόσο δεν υπονομεύει το ψυχικό του σθένος έστω κι αν καταρρέει σωματικά.

Δεν τίθεται βέβαια ζήτημα κριτικής παρουσίασης της περφόρμανς αφού δεν πρόκειται για μια θεατρική παράσταση αλλά για ένα ελκυστικό εύρημα, μια δραματοποιημένη διάλεξη, ώστε να μεταφερθεί η σκέψη του φιλοσόφου στη σκηνή και να γίνει κατανοητή από ένα πιο ευρύ κοινό πέραν των φιλοσοφικών κύκλων, ένα κοινό το οποίο θα ενδιαφερόταν ίσως για την φιλοσοφία ή τουλάχιστον ορισμένες εκφάνσεις της αν δεν ένοιωθε να το χωρίζει απ’ αυτήν το χάσμα της διαφορετικής της «γλώσσας» και των εσωστρεφών κωδίκων της. Βέβαια και η θεατρική τέχνη στην οποία είναι αναγκαία η προσήλωση του κοινού, έχει κι αυτή τους δικούς της κώδικές όχι τόσο ερμητικούς πάντα όσον αφορά την «γλώσσα» αλλά αρκετά δύσβατους όσον αφορά την σκηνική απόδοση και τις τεχνικές δόμησης της δραματουργίας. Κωδικούς, την γνώση των οποίων δεν μπορεί βέβαια να απαιτήσει κανείς από έναν καθηγητή της φιλοσοφίας. Έτσι αρκεστήκαμε στο να απολαύσουμε την αυθορμησία της ερμηνείας του και την δυναμική σκηνική παρουσία του η οποία είναι πάντα ιδιαίτερα γοητευτική και ελκυστική.

Σκηνοθεσία: Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης

Μουσική: Διαμαντής Στατήρης

Παίζουν: Θεοδόσης Πελεγρίνης

Νίκος Σμυρνάκης

Ιουλία Καλογρίδη.

Θέατρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών

Πειραιώς 256

Αγ. Ι. Ρέντης.

Παραστάσεις: Παρασκευή και Σάββατο, στις 21:00.

Τιμή εισιτηρίου: 12 ευρώ (κανονικό) 7 ευρώ (φοιτητικό)

Εισιτήρια: € 15, φοιτητικό: € 10

Διάρκεια: 90'