ΣΑΛΩΜΗ
του Όσκαρ Ουάιλντ

Σε παραγωγή του θεατρικού οργανισμού «Theatre Lab Company» και σκηνοθεσία της Αναστασίας Ρεβή, παρουσιάστηκε (15 - 20 Οκτωβρίου 2014) κατόπιν πρόσκλησης στο ΘΕΑΤΡΟ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΙΧΗ, στη Θεσσαλονίκη, ο Βρετανικός θίασος «Theatre Lab Company» στην αγγλόφωνη παράσταση «ΣΑΛΩΜΗ» του Όσκαρ Ουάϊλντ.

Το κείμενο και η δραματουργία του
Το δραματικό έργο του Όσκαρ Ουάϊλντ «Σαλώμη», γραμμένο για την ηθοποιό Σάρα Μπερνάρ, είναι χτισμένο πάνω σε μια «συγχώνευση» πηγών. «Γονιμοποιεί» μύθους και εικόνες παρμένες τόσο από τη βιβλική ιστορία και τα ηθικοπλαστικά παραμύθια της Καινής Διαθήκης, όσο και από γνωστούς ζωγραφικούς πίνακες της εποχής. Όμως, αυτή ακριβώς η «συγχώνευση πηγών» είναι που δίνει μια ιδιαίτερη βαρύτητα στο έργο. Σύμφωνα με τη βιβλική ιστορία, η παρθένα πριγκίπισσα Σαλώμη χορεύει για τον πατριό της, το «χορό των επτά πέπλων» και ως αντάλλαγμα για τον αισθησιακό αυτό χορό, ζητά το κεφάλι του προφήτη Γιοχαναάν (Ιωάννη Βαπτιστή) επί πίνακι. Οι πίνακες του Frank Μiles από την άλλη, στους οποίους η Σαλώμη απεικονίζεται ως «αιμοβόρο» και επικίνδυνο θηλυκό, επηρεάζουν επίσης τον Ιρλανδό συγγραφέα. Ο ίδιος όμως, πλάθει μια δική του «Σαλώμη» όπου o πυρήνας του έργου του δεν είναι το πάθος του Ηρώδη για την κόρη της συζύγου του, αλλά το πάθος μιας ερωτευμένης πριγκίπισσας για τον Γιοχαναάν! Στο έργο του Ουάϊλντ, αυτό που επιζητεί η Σαλώμη δεν είναι η εκδίκηση για την «ύβρη» της μητέρας της, αλλά η αποδοχή της ίδιας από τον ασκητή. Η αποδοχή της ως γυναίκα και ως πριγκίπισσα (και κατ’ επέκταση η αποδοχή του έρωτα της). Η ίδια, το δηλώνει καθαρά: «… Εγώ σε είδα, Γιοχαναάν, και σ’ ερωτεύτηκα. Και είμ’ ακόμα ερωτευμένη, Γιοχαναάν, μόνο μαζί σου… Διψάω για την ομορφιά σου, πεινάω για το κορμί σου και ούτε το κρασί ούτε τα φρούτα μου καταλαγιάζουνε το πάθος. Τι θα κάνω τώρα, Γιοχαναάν; Ούτε χείμαρροι ούτε ωκεανοί μπορούν να σβήσουν το πάθος μου. Ήμουν πριγκίπισσα κι εσύ με περιφρόνησες. Ήμουν παρθένα κι εσύ μου αφαίρεσες την παρθενικότητα. Ήμουν αγνή κι εσύ γέμισες τις φλέβες μου φλόγα… Αχ, Γιατί δεν με κοίταξες, Γιοχαναάν; Αν με είχες κοιτάξει, θα με είχες ερωτευτεί. …»

Μέσα σε ατμόσφαιρα γεμάτη ερωτικές αποχρώσεις και με διάχυτο το αίσθημα της επικείμενης καταστροφής, με φανερή την επίδραση του συμβολικού θεάτρου του Μέτερλινγκ και του αισθητισμού, ο Ουάϊλντ έχτισε μια Σαλώμη ρομαντική αλλά και με τη φλέβα του επικίνδυνου θηλυκού. Παρθένα έφηβη, αλλά και μοιραία γυναίκα. Φιλήδονη και εμμονική, αλλά και με πλούσια στοιχεία που αναδεικνύουν την ηθική προσωπικότητα της. Αυτή η πλανεύτρα Σαλώμη μας μεταφέρει αργά και ανεπαίσθητα από το πάθος και τον αισθησιασμό, στον θάνατο!
«Ε, λοιπόν, Γιοχαναάν, εγώ είμαι ακόμα ζωντανή, αλλά εσύ είσαι νεκρός και το κεφάλι σου μου ανήκει. Μπορώ να το κάνω ό,τι θέλω. Μπορώ να το πετάξω στα σκυλιά και στα όρνια τ’ ουρανού. Ό,τι αφήσουν τα σκυλιά, θα το καταβροχθίσουνε τα όρνια…»
O Όσκαρ Ουάϊλντ, ως οπαδός του κινήματος του αισθητισμού είχε μια δική του άποψη περί της στενής σχέσης «ομορφιάς και θλίψης». Στη «Σαλώμη», προχωρεί ακόμα περισσότερο στη σχέση αυτή και μας αποκαλύπτει τη δική του εκδοχή περί «ομορφιάς και θανατηφόρας λαγνείας». Αμαρτίας και διαφθοράς εξουσίας.

Η παράσταση
Με ακαταμάχητο τον αισθησιασμό που διάχυτο αποπνέει η παράσταση, η Αναστασία Ρεβή σεβάστηκε απόλυτα και τήρησε τόσο το ρυθμό του έργου, όσο και την «ομορφιά» που επιβάλει το ρεύμα του αισθητισμού που ασπάζονταν ο συγγραφέας. Πρόκειται για μια παράσταση «πλανεύτρα» που μας μεταφέρει εν είδει «σκηνικού ποιήματος» από τη βασιλική γενέθλια γιορτή, στο όρος με τον αλυσοδεμένο Προφήτη Γιοχαναάν. Από το πολύβουο γιορτινό πάρτυ, στο «ματωμένο» και κατακόκκινο φεγγάρι του βουνού. Υπάρχουν κάποια στοιχεία στην όλη σκηνοθετική οπτική (αλλά και αισθητική-σκηνική πραγμάτωση αυτής) που σε συνεπαίρνουν. Όμοια με αυτά που ο Oscar Wilde ονόμαζε «τα κακά πράγματα της ζωής» που όμως, βρίσκεις απόλαυση σε αυτά και σε «καθυποτάσσουν». Η Αναστασία Ρεβή απέδωσε πολύ δεξιότεχνα τόσο την παρακμιακή ατμόσφαιρα όσο και την άκαμπτη «ηθική» των «κακών αυτών πραγμάτων». Το ταξίδι του θεατή πραγματοποιείται σε δυο επίπεδα. Τα ένα, ως θεατής αποστασιοποιημένος, και το άλλο, ως καλεσμένος στο αυτοκρατορικό γενέθλιο πάρτυ. Οι ηθοποιοί εναλλασσόμενα, κάθονται δίπλα στους θεατές, παίζουν μουσική, γελάνε, τρώνε και τους εισάγουν υποδόρια και ανεπαίσθητα στη γνωστή décadence ατμόσφαιρα του Wilde.

Εξαιρετική ερμηνευτική απόδοση τόσο από τον υπερόπτη, εκκεντρικό και φιλήδονο βασιλιά Ηρώδη (Κώστας Καβακιώτης) που ούτε μια στιγμή δεν άφησε περιθώριο να συνειδητοποιήσουμε πως είναι Έλληνας συμπολίτης μας αφού ούτε η προφορά του, ούτε και ο ρυθμός της δικής μας γλώσσας, τον πρόδωσαν), όσο και από τον καταδικασμένο προφήτη (Matthew Wade) με μια άκρως ενδιαφέρουσα και επιμελημένη τελετουργία κινήσεων και λόγου. Αισθαντική, εντυπωσιακή, ώριμη υποκριτικά και με αξιοσημείωτη σκηνική άνεση, η όμορφη Denise Moreno ως Σαλώμη. Ισοϋψείς, με ακρίβεια στον λόγο και την κίνηση και εκφραστική αμεσότητα, στάθηκαν επίσης τόσο η ραδιούργα και αποφασιστική Ηρωδιάδα (Helen Bang), όσο και οι άντρες του παλατιού (Tobias Deacon και Βenoit Gouttenoire). Η ζωντανή μουσική των Annabelle Brown και Tobias Deacon, ενταγμένη και συγχρονισμένη απόλυτα στο πνεύμα και την ατμόσφαιρα του έργου, μεταφέρουν ψευδαισθητικά τον θεατή στον σκηνικό τόπο. Τα κοστούμια, σε ύφος της εποχής μας μεταφέρουν στο κλίμα ενώ το μεθυστικό μοναδικό άρωμα της Σαλώμης (απο την προσωπική συλλογή της σκηνοθέτιδας) κατακλύζει την όσφρηση των θεατών. Μια εξαιρετική παράσταση στο σύνολό της, με εξωτερικευμένο το πάθος και ιδιαίτερη εκφραστική ευθύτητα. Η αναλυτική και επιμελημένη δουλειά όλων, φαίνεται ολοκάθαρα τόσο στα γεμάτα ενέργεια και «ομιλούντα» σώματα, όσο και σκηνικά.
Η «Σαλώμη» του Ουάϊλντ κατά την εποχή της λογοκρίθηκε, απαγορεύτηκε, κατακρίθηκε, σόκαρε. Όμως όπως αποδείχτηκε, η θεατρική μορφή της ποίησης του Ουάϊλντ για τον έρωτα και  τον θάνατο, επέζησε.

…Οι άνθρωποι θεώρησαν τρομερό το ότι είχα καλέσει σε δείπνο τα κακά πράγματα της ζωής και είχα βρει απόλαυση στη συντροφιά τους. Αλλά από την άποψη από την οποία τα πλησιάζω, σαν καλλιτέχνης στη ζωή, ήταν ευχάριστα υποβλητικά και ερεθιστικά. Ήταν σαν να γλεντούσα με πάνθηρες.- ο κίνδυνος ήταν η μισή διέγερση» -De Profundis –Οscar Wilde).

Η παράσταση, υπό τη συνοδεία ζωντανής μουσικής, παρουσιάστηκε στην αγγλική γλώσσα.

ΣYΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία: Αναστασία Ρεβή
Κοστούμια: Valentina Sanna
Μουσική επιμέλεια: Annabelle Brown
Εικαστική επιμέλεια για την παράσταση της Θεσσαλονίκης: Εύα Κωσταντινίδου

Ηθοποιοί: Denise Moreno / Κώστας Καβακιώτης / Helen Bang / Tobias Deacon / Matthew Wade / Annabelle Brown / Βenoit Gouttenoire
-Οι παραστάσεις έχουν ολοκληρωθεί-