Γιοί και κόρες

του Γιάννη Καλαβριανού

«Μπορείτε να θυμηθείτε την ιστορία που στιγμάτισε τη ζωή σας;»

Το κουβάρι των αναμνήσεων ένδεκα «νέων του παρελθόντος» ξετυλίγεται από τον Γιάννη Καλαβριανό, σε μια παράσταση για την αναζήτηση της ευτυχίας, στο θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη (έως τις 14 Απριλίου).

Η παράσταση έχει να κάνει με την αναβίωση αληθινών ιστοριών με αφορμή το  ερώτημα που έθεσαν οι πέντε ηθοποιοί της παράστασης σε 85 ηλικιωμένους. «Μπορείτε να θυμηθείτε την ιστορία που στιγμάτισε τη ζωή σας;». Στο τελικό στάδιο, η επιλογή των ιστοριών εκείνων που διαδραματίστηκαν παράλληλα με γνωστά ιστορικά γεγονότα (από το 1920 έως την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας).  Γεγονότα που «άλλαξαν τις ζωές των ανθρώπων»…

Το κείμενο

«Το παρελθόν είναι το πώς το λέμε. Το πώς το αφηγούμαστε…» Τα  αληθινά   βιώματα είναι η αρχειοθήκη του παρόντος κειμένου  που διακρίνεται για την ουμανιστική του «συνείδηση». Οι  αφηγήσεις που εμείς  με τη σειρά μας  βιώνουμε ως θεατές έχουν το άρωμα αυθεντικότητας. Η υποτιμημένη ζωή του κ. Δημήτρη, δολοφόνου του λοχαγού του, λίγο πριν από τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και το αντίκτυπό αυτής, στην οικογένεια.  («…Η ζωή αιφνίδια, απρόβλεπτα και δραματικά αλλάζει. Σε μια στιγμή. Ποτέ σε περισσότερο. Πάντα σε μια στιγμή»). Ιστορίες εμφυλίου με σκοτωμένες παιδικές αθωότητες, δολοφονημένα παιδιά, αδέρφια, συζύγους, όλοι θύματα μιας άρρωστης κοινωνίας και μιας αψυχολόγητης «δικαιοσύνης».  «…Έχετε φανταστεί πως ο διπλανός σας στο θρανίο θα μπορούσε να σκοτώσει; Πως μπορεί μια μέρα να ξεριζώσετε τα λουλούδια σας και να σκάψετε το χώμα του σπιτιού σας για να φτιάξετε αναχώματα; Πως μπορεί το παιδί σας να περπατάει στο δρόμο και να βλέπει πεθαμένους από την πείνα;... » Πόλεμοι, φυλακές, εξορίες.  Έπεται ο παράφορος έρωτας ( «…δεν μπορώ να κάνω για σένα τίποτε λιγότερο, από τα πάντα…» ) και από την άλλη, η προδοσία αυτού («… Εβδομήντα εφτά χρονών άνθρωπος να βγαίνει τα βράδια και να γυρίζει με τις αλλοδαπές; Ντροπής πράγματα. Τρέλα είναι ο έρωτας. Πάθος. Να μην μπορείς να ελέγξεις τον εαυτό σου. Να βλέπεις ότι αυτό που κάνεις δεν είναι σωστό… και όμως να το κάνεις. Δίνη είναι ο έρωτας…»). Hθικά διλήμματα, η εκμετάλλευση του έρωτα με έναν «κατά συρροήν» αγαπητικό, αλλά και η πίκρα της στέρησης, η άσβεστη δίψα για έρωτα ( «…στόμα έχω και φιλιά δεν έχω….» ).  «Αυτά δεν είναι κανονικά πράγματα. Αλλά μας έτυχαν», εξομολογούνται οι ήρωες. Από την άλλη, η αλληλεγγύη των ανθρώπων -που τα χρόνια  εκείνα προσφέρονταν συνειδητά και απλόχερα- η αγάπη που δε γνωρίζει όρια, ψυχική δύναμη, ιδανικά, όνειρα. Με απλουστευμένη δραματική δομή, προσαρμοσμένο λόγο, και κλιμάκωση  συναισθημάτων, οι  άνθρωποι αυτοί  μοιάζουν να είναι οι άνθρωποι της διπλανής μας πόρτας. Μια σφιχτοδεμένη συνεύρεση διαχρονικών και πανανθρώπινων αξιών, ιδανικών και συνειδήσεων. Μια  κοινωνική αντανάκλαση τόσο  παλαιότερων εποχών,  όσο  και της  σημερινής. Η κάθε ιστορία έχει το δικό της «δίπολο» και όλες εναλλάσσουν αριστοτεχνικά την δράση με την αφήγηση. Όλες τέρπουν, συγκινούν, διαπαιδαγωγούν και μορφώνουν μαζικά και πολυεστιακά. Απέναντι τους, ο θεατής ο οποίος  -θέλοντας και μη- συνειδητοποιεί την κληρονομιά που έχει παραλάβει και   πρέπει πια να αποφασίσει για το πώς θα δράσει από δω και πέρα απέναντι στην κοινωνία, στους άλλους αλλά και  απέναντι στον εαυτό του. Μέσω της απόδοσης των προσδοκιών, των  ανθρώπινων αξιών και  ιδανικών, οδηγείται στην αυτογνωσία και την εθνική αυτοσυνειδησία. Διαπιστώνει πως τα ανθρώπινα «θέλω» και ιδανικά παραμένουν  ίδια και πως η αναζήτηση της ευτυχίας θα αποτελεί πάντα το νούμερο ένα πολυπόθητο ζητούμενο. Ζητούμενο, που παρά τις  διαφορετικές -ανά εποχή- εξωγενείς ιστορικο-κοινωνικές ιδιαιτερότητες και τις  επιφερόμενες μεταβολές  τους στις ανθρώπινες ζωές, παραμένει  διακαώς το ίδιο.

Η παράσταση

Με εντιμότητα, σεβασμό και με όλη την αλήθεια και ειλικρίνεια που τον διακρίνουν, ο σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός συνθέτει μια παράσταση που δεν αναπαριστά απλά, δεν αντιγράφει, αλλά αναβιώνει την πραγματικότητα και την αυθεντία της. Μια παράσταση με πολιτισμική ταυτότητα, έχοντας από τη μια την απόχρωση του ομαδικού (γιατί απευθύνεται σε όλους μας  και όλους μας αφορά) και από την άλλη του «συμβολικού» (εκφράζει τις κοινές πεποιθήσεις και τα  πιστεύω μας). Υιοθετεί κειμενικό ύφος και αισθητική, προσαρμοσμένα στη δική μας «κοινότητα», κι έτσι δημιουργείται ένα αίσθημα «συνόλου», εθνικής ταυτότητας, κάτι το οικείο, το άμεσα αναγνωρίσιμο. Φυσικό επακόλουθο, η πολυπόθητη «ταύτιση». Η παράσταση προκαλεί έντονα συναισθήματα και συγκινήσεις.  Πρισματικά , συνδέει το χτες με το σήμερα, τους γέροντες του «τότε» και τη γενιά του «τώρα»  ενώ  ξετυλίγει και το κουβάρι των αναμνήσεων μας με αναφορές σε κάποιες γνωστές ή άγνωστες ιστορικές στιγμές και  στις συνέπειες  αυτών,  στις ανθρώπινες ζωές. Οι ηθοποιοί της παράστασης  είναι  δρώντα θεατρικά πρόσωπα αλλά  ταυτόχρονα  και φυσικά πρόσωπα που έχουν έναν ενεργότατο ρόλο στην κοινωνική πραγματικότητα. Οι θεατές από την άλλη, αναγνωρίζουν τους θεατρικούς ρόλους των ηθοποιών αλλά ταυτόχρονα τους βλέπουν και σαν πρόσωπα που τους  απευθύνονται, σαν να μην ίσχυε πια η «σύμβαση» του θεάτρου (εξάλλου αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο με την κατά κυριολεξία απεύθυνση στους θεατές σε αρκετά σημεία της παράστασης). Η σκηνή γίνεται μια αρένα όπου όλοι, μάχονται για την αναζήτηση της ευτυχίας. Τα σώματα των ηθοποιών, οι φωνές τους, το ντύσιμό τους, τα εξαιρετικά μουσικά ακούσματα ( χαρακτηριστικά της κάθε εποχής και ιδεολογίας) αλλά και ο χώρος, δεν έχουν μεταμφιεστεί σε τίποτα περισσότερο από αυτό που πραγματικά είναι.  Οι ηθοποιοί συμπεριφέρονται και μιλάνε φυσικά (κι ας πρόκειται για ρόλους με μακρινές σ’ αυτούς ηλικίες). Δίχως «παραμορφωτικούς καθρέπτες» αλλά με λυρισμό, ο Γιάννης Καλαβριανός αποφεύγει την δραματοποίηση (πόσο περισσότερο την «μελοποίηση») σε μια ατμόσφαιρα που δονείται και συναρπάζει.  Οι  πέντε ηθοποιοί δίνουν την εκτύπωση πως βρίσκονται εκεί όχι για εμάς, αλλά «αντί» για εμάς ενώ εναλλασσόμενα  μας καθοδηγούν από την συγκίνηση στην κίνηση και από  αυτήν,  πάλι στην συγκίνηση.  Δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσει κανείς  κάποιον  από τους πέντε ηθοποιούς, ή να προβεί σε συγκρίσεις. Είναι όλοι τους τόσο επιδέξιοι και ολοκληρωτικά δοσμένοι σε αυτό που κάνουν αλλά  κυρίως,  λειτουργούν  με τόσο συλλογική συνείδηση που μόνο ως ένα συντονισμένο σύνολο μπορεί κανείς να τους δει. Αξιολογότατες ερμηνείες, επιδέξιοι χειρισμοί, υποταγμένοι στον εκάστοτε ρυθμό, καθαρότατη εκφορά λόγου, και κυρίως  ευφυής ο χειρισμός του σώματος – βασικό εργαλείο των  πέντε ηθοποιών – είναι τα χαρακτηριστικά που  διακρίνουν όλους τους ηθοποιούς.  Οι Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα και Ράνια Υφαντίδου με λιγοστά μέσα και σκηνική «εντιμότητα», οικονομία και ευλυγισία, φρόντισαν επιμελώς  να διατηρηθούν τόσο τα στοιχεία της εκάστοτε  ιστορικής εποχής όσο και εκείνα που οδηγούν στην σύζευξή τους με την σημερινή. Η αναβίωση της νοσταλγίας του παρελθόντος εντείνεται με την επίδειξη  φωτογραφιών των «ηρώων» με τους ηθοποιούς να ποζάρουν στην ίδια στάση καταργώντας χρόνο και αποστάσεις και φωτίζοντας  περισσότερο την ιστορικότητα των γεγονότων. Ένα σπουδαίο «οδοιπορικό», ένα διαφορετικό «λυτρωτικό»  μάθημα  ανθρώπινης ιστορίας όπου το ποιοτικό θέατρο παντρεύεται με τις αληθινές εμπειρίες σε μια ντοκιμανταιρίστικης απόχρωσης, κατάθεση ιστορικών γεγονότων. Μια παράσταση που ωφελεί σοβαρά την αυτογνωσία και την εθνική αυτο-συνείδηση. Όσο για τους ηλικιωμένους ήρωες, αυτό που μένει είναι  οι κάποιες μετρημένες στιγμές  τους που αναπόφευκτα  επηρεάζουν, αξιολογούν  ή  και καθορίζουν τη δική μας διαδρομή.

(Τo υλικό από τις υπόλοιπες ιστορίες που δεν έχει χρησιμοποιηθεί στην παράσταση, παραχωρήθηκε στην "Τράπεζα Αναμνήσεων" έναν διεθνή φορέα, που καταγράφει ιστορίες ηλικιωμένων σε 15 χώρες και μόλις ξεκίνησε τη δράση του και στη χώρα μας).

Κείμενο/ Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός
Σκηνικά/ Κοστούμια: Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα-Ράνια Υφαντίδου

Μουσική: Χρύσανθος Χριστοδούλου 

Τραγούδι: Γιώργος Γλάστρας-Χριστίνα Μαξούρη

Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας 

Επιμέλεια κίνησης: Αλεξία Μπεζίκη 

Φωτογραφίες: Εύη Φυλακτού 

Παίζουν: Άννα Ελεφάντη

Αλεξία Μπεζίκη

Κωνσταντίνος Ντέλλας

Γιώργος Παπαπαύλου

Στέφη Πουλοπούλου 

«Θέατρο Αυλαία»

Παραστάσεις: Τετάρτη – Κυριακή

Ώρα έναρξης: Στις 21.00, τις Κυριακές στις 20:00

Ως τις 14 Απριλίου 2013

Τιμή Εισιτηρίου: 15 ευρώ, φοιτητικό – ανέργων: 12 ευρώ

Τηλέφωνο: 2310 237700