Αλέξανδρος Κοέν

«Ως αφετηρία προβληματισμού αντιλαμβάνομαι το θέατρο και όχι ως άμεση διέξοδο».

Ένα σημαντικότατο κι εύθραυστο έργο του Τεννεσσή Γουίλλιαμς, την «Νύχτα της Ιγκουάνα», το οποίο έχει παιχτεί μόνο μία φορά στην Αθήνα το 1964, από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, ανεβάζει φέτος ο ταλαντούχος σκηνοθέτης και μιλάει στο «Επί Σκηνής» μεταξύ άλλων για την ιδιαίτερη σχέση του συγγραφέα με το έργο του αυτό, για την δική του έλξη προς το υλικό των  ηρώων του και για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την κρίση της χώρας μας και τις επιπτώσεις της στην τέχνη και στη ζωή.

Με ποιο τρόπο συνδέεται το έργο αυτό του Γουίλλιαμς με την υπόλοιπη δραματουργία του;

Όπως όλοι οι συγγραφείς έτσι και ο Γουίλλιαμς χαρακτηρίζεται από εμμονές. Κι αυτό είναι πολύ γοητευτικό σ’ ένα συγγραφέα. Με την «Ιγκουάνα» ουσιαστικά είναι σαν να ολοκληρώνει έναν κύκλο θεματολογίας που ξεκίνησε με την πρώτη καλλιτεχνική και εμπορική του επιτυχία τον «Γυάλινο κόσμο». Ο ίδιος μάλιστα έλεγε πως στην «Ιγκουάνα» κατάφερε επιτέλους να γράψει όλα όσα αγωνιζόταν και δεν κατάφερνε να πει στα προηγούμενα έργα του. Θέματα όπως ο αλκοολισμός, η μοναξιά και η σεξουαλικότητα επανέρχονται διαρκώς στα κείμενά του.

Πώς διαχειρίστηκες τον εύθραυστο κόσμο του συγγραφέα σκηνοθετικά και πώς ανέδειξες τις αντιφάσεις, τη σκληρότητα και την εσωτερικότητα των σχέσεων;

Νομίζω πως επί σειρά ετών ο Γουίλλιαμς –επηρεασμένος από το κλίμα συντηρητισμού που επικρατούσε στην Αμερική του μακαρθισμού– είχε ριζωθεί σ’ ένα βαθύ ρεαλισμό. Όμως, όσο τον απομακρύνεις απ’ το ρεαλισμό τόσο βλέπεις πως τα έργα του «αναπνέουν» καλύτερα. Έτσι και στην παράσταση κατευθυνόμασταν εξ αρχής στην αφαίρεση. Το μοτίβο που ακολουθούμε βασίζεται στη φράση του Σάννον «Ζούμε σε δύο σφαίρες: στη σφαίρα του αληθινού και στη σφαίρα του απίστευτου». Πολύ συχνά η ρεαλιστική δράση διακόπτεται από μικρά εμβόλιμα κομμάτια, όπου οι ήρωες λένε ή κάνουν πράγματα που δε θα τολμούσαν ποτέ να κάνουν μπροστά σε κόσμο. Σ’ αυτό βοήθησαν και τα αποσπάσματα που έχουμε πάρει από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Γουίλλιαμς, που έγραψε το 1948 ως προάγγελο του θεατρικού.

Τι είναι αυτό που σε γοητεύει περισσότερο στη «Νύχτα της ιγκουάνα», που σου φαίνεται πιο συγγενές στη δική σου ψυχοσύνθεση;

Μου άρεσαν πολύ τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένοι οι ήρωες. Τους χαρακτηρίζει ένας βαθύς ανθρωπισμός. Ο θεατής αισθάνεται αμέσως συγγένεια  μ’ αυτούς τους ρημαγμένους χαρακτήρες. Και παρ’ όλο που βρίσκονται μάλλον στην παρακμή τους, εντούτοις τους χαρακτηρίζει μια βαθιά αξιοπρέπεια. Δεν περιφέρουν την ήττα τους για να επικαλεστούν τον οίκτο μας. Αντιθέτως ψάχνουν εναγωνίως να πιαστούν από μια νέα πίστη για να μπορέσουν να συνεχίσουν. Στην εποχή που ζούμε πιστεύω πως είναι πράξη ύψιστης γενναιότητας αυτή η προσπάθεια.

Πώς επικοινωνήσατε με τους ηθοποιούς και τι είδους σχέσεις διαμορφώσατε στην πορεία των προβών;

Οι σχέσεις που θ’ αναπτυχθούν στην πρόβα είναι πάντα μεγάλη μου έγνοια. Θέλω πολύ οι δουλειές μου να είναι αγαπησιάρικες και στο αποτέλεσμά τους αλλά και στη δημιουργία τους. Με τους περισσότερους απ’ τους συντελεστές και τους ηθοποιούς γνωριζόμασταν από παλιά. Δημιουργήθηκε ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ελευθερίας. Τους είμαι ευγνώμων για την αφοσίωση στην παράσταση και για την τόλμη τους.

Μέσα από την έως τώρα πορεία σου στο θεατρικό στερέωμα της Ελλάδας πώς θα χαρακτήριζες το τοπίο, ποιες θα ήταν οι ενστάσεις σου και ποια τα θετικά στοιχεία που εντοπίζεις;

Προσπαθώ πάντα –σαν άσκηση και όχι επειδή είναι τέτοια η φύση μου– να είμαι αισιόδοξος. Όλη αυτή η λαίλαπα που ζούμε θέλω να ελπίζω πως θα έχει και θετικά αποτελέσματα. Μ’ αρέσει πάρα πολύ που η γενιά μου είναι παρούσα, δραστήρια και αναπτύσσει πρωτοβουλίες. Επίσης μ’ αρέσει –αντίθετα με πολλούς που γκρινιάζουν– που υπάρχουν τόσες πολλές θεατρικές αίθουσες και μπορεί ο καθένας πετυχημένα ή άτσαλα να εκφράζεται και πιστεύω πως, επειδή τα πράγματα στενεύουν οριακά, θα μείνουν να κάνουν θέατρο μόνο εκείνοι που το έχουν βαθιά ανάγκη και δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτό.

Ποια είναι τα σχέδιά σου για την μελλοντική σου πορεία και ποιοι οι επόμενοι στόχοι σου;

Ο μεγαλύτερος στόχος μου είναι να εξακολουθήσω να υπάρχω στο θέατρο και να συναντιέμαι με κείμενα και ανθρώπους που αγαπάω. Όσο αόριστο κι αν ακούγεται αυτό, στο μυαλό μου έχει πολύ συγκεκριμένη μορφή. Αγαπάω τους ανοιχτούς και με άποψη ηθοποιούς, και αγαπάω τα ανθρωποκεντρικά κείμενα. Ένας άμεσος στόχος που έχω και αφορά στον επόμενο χειμώνα είναι να οργανώσω ένα φεστιβάλ, ένα μεγάλο θεατρικό «πάρτι», όπου θα συμμετέχουν πολλοί σκηνοθέτες της γενιάς μου,  για την οποία είμαι πολύ περήφανος, κι ας την κατηγορούν. Πιστεύω πολύ στη συσπείρωση. Άλλωστε δεν έχουμε τίποτα να μοιράσουμε: τρέχουμε όλοι ορμώμενοι από μια κοινή αφετηρία, την αγάπη μας για το θέατρο.

Πώς βλέπεις την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας τον τελευταίο χρόνο και πως νομίζεις ότι θα έπρεπε να τη διαχειριστεί το καλλιτεχνικό δυναμικό μας;

Κατ’ αρχάς θα πρέπει να μην την αγνοεί. Φυσικά στο οριακό στάδιο που έχουν φτάσει τα πράγματα δε νομίζω πως μπορεί κανείς να την αγνοήσει. Περάσαμε πολλά χρόνια που δίναμε μεγάλη αξία στην πολυτέλεια. Τώρα οι συνθήκες μάς οδηγούν και πάλι στις βασικές μας ανάγκες. Και μόνο αυτό αρκεί για ν’ αλλάξει πολύ τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε στο θέατρο. Οι παραστάσεις αρχίζουν να χρησιμοποιούν πάλι απλά υλικά. Και, όταν κάτι το απαλλάσσεις από καθετί πολυτελές και μένει γυμνό, είναι πάντα ειλικρινές και ίδιο για όλους τους ανθρώπους.

Πιστεύεις ότι το θέατρο με κάποιο τρόπο μπορεί να ανιχνεύσει μια νέα, πιο αισιόδοξη κοινωνική και πολιτική διέξοδο;

Μάλλον θα μπορεί. Απλώς εγώ δεν έχω βρει ακόμα τον τρόπο. Δεν ξέρω πώς μπορεί το θέατρο να δημιουργήσει διεξόδους. Σίγουρα μπορεί να αφυπνίσει τη συνείδησή μας απ’ το λήθαργο, σίγουρα μπορεί να προβληματίσει. Και φυσικά μπορεί να θυμίσει στους ανθρώπους αξίες που έχουν λησμονήσει. Ως αφετηρία προβληματισμού αντιλαμβάνομαι το θέατρο και όχι ως άμεση διέξοδο.

«Η νύχτα της ιγκουάνα» του Τεννεσσή Γουίλλιαμς

Από την Εταιρεία Θεάτρου «Υπερίων»
σε συνεργασία με την Καλλιτεχνική Εταιρεία «Αργώ»

Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Κοέν
Σκηνικά-Κοστούμια: Χριστίνα Κωστέα
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Κινησιολογία: Φρόσω Κορρού
Μουσική επιμέλεια: Αρτούς Τσάβεζ
Βοηθοί σκηνοθέτη: Αγνή Χιώτη, Ρωμανός Μαρούδης

Παίζουν: Κερασία Σαμαρά

Βασίλης Μπισμπίκης

Νεκταρία Γιαννουδάκη
Νίκος Κάπιος

Ιωάννα Αγγελίδη

Εύη Νταλούκα.

Παραστάσεις: Κυριακή στις 18:00, Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00

Εισιτήρια:
18 ευρώ Κανονικό
12 ευρώ: Φοιτητικό/Μειωμένο (Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας-ΟΑΕΔ & Πολυτέκνων-ΑΣΠΕ, Ευρωπαϊκής
Κάρτας Νέων, Κάτοχοι Κάρτας Πολιτισμού, ΑμΕΑ, Ομαδικά κ.λπ.)
Κάθε Δευτέρα: Γενική είσοδος 12 ευρώ

ΘΕΑΤΡΟ ΑΡΓΩ

Ελευσινίων 15

Στάση Μετρό Μεταξουργείο
Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Κρατήσεις: Τηλέφωνο: 210-5201.684 και viva.gr