Χρίστος Λύγκας

Σκηνοθετώντας ένα πολύ «Σκοτεινό σπίτι»

Η μεγαλύτερη μου ελπίδα είναι ότι κάποια στιγμή οι άνθρωποι θα ξαναβρούν το ψυχικό σθένος να υψώσουν το ηθικό τους ανάστημα απέναντι στη βαρβαρότητα των καιρών και θα χτυπήσουν πολλές γροθιές στο τραπέζι της εξουσίας, αρθρώνοντας μια πανίσχυρη άρνηση στην καταστροφή της ζωής.

Ο Χρίστος Λύγκας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1971 και αποφοίτησε με άριστα από την Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος ενώ σπούδασε επίσης στο Ιστορικό -Αρχαιολογικό τμήμα του Α.Π.Θ. και στο Η.Β Studio της Νέας Υόρκης. Συνεργάστηκε σαν ηθοποιός με το Κ.Θ.Β.Ε , το Εθνικό Θέατρο , το θέατρο Άττις , το θέατρο Δωματίου , το χοροθέατρο Οκτάνα, το χοροθέατρο Ήρος Άγγελος, και πολλά ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Επίσης από το 2005 διδάσκει υποκριτική και σκηνοθεσία. Από το 2001 έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση του επιχορηγούμενου θεατρικού οργανισμού «ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ» κι έχει σκηνοθετήσει τα έργα: «Μικρή Ερωτική Ιστορία» του Αλφρέντ ντε Μυσσέ , «Εξόριστοι» του Τζέιμς Τζόυς, «Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν , «Τα Πουλιά» της Τζοάννα Λώρενς , «Death Valley Junction» του Άλμπερτ Οστερμάιερ , «Αθωότητα» της Ντέα Λόχερ , «Σκληρά και Τρυφερά» του Μάρτιν Κρίμπ , «Γράφημα» των Ρομπέρτ Λεπάζ και Μαρί Μπρασάρντ. Πέρσι σκηνοθέτησε με επιτυχία την παράσταση «Πισίνα, όχι νερό» του Μαρκ Ρέιβενχιλ ενώ φέτος μας εντυπωσίασε για άλλη μια φορά με την εξαιρετική δουλειά του στο «Σκοτεινό σπίτι» του Νηλ Λαμπιούτ.

Δύο αδέλφια με προϊστορία κακοποίησης στα παιδικά τους χρόνια, ο δυναμικός, προστατευτικός αλλά και εύθραυστος και βαθιά πληγωμένος Τέρυ κι ο μικρότερος, ο Ντρου, παραβατικός και ακραία αυτοκαταστροφικός που καταφεύγει στο ψέμα για να εξασφαλίσει άλλοτε την συμπόνια, άλλοτε την εξιλέωση κι άλλοτε τη λησμονιά. Τα φαντάσματα όμως επανέρχονται κι οι αναμετρήσεις σε παρόντα χρόνο καταλήγουν εξ ίσου επώδυνες μ’ εκείνες του κοινού, τραυματικού τους παρελθόντος.

Τι σε ώθησε να επιλέξεις το «Σκοτεινό σπίτι»; Τι σε άγγιξε σ’ αυτήν την «επώδυνη» δραματουργία;

Πάντα με προβλημάτιζε και μου δημιουργούσε λύπη το γεγονός πως έβλεπα γύρω μου ανθρώπους να υποφέρουν εξαιτίας της αδυναμίας τους να παραδεχτούν κάποιες αλήθειες για τον εαυτό τους που είναι επώδυνες. Και να τις θάβουν μέσα τους πιστεύοντας ότι θα εξαφανιστούν. Αυτό όμως δεν γίνεται ποτέ. Οι σκελετοί τους επιστρέφουν και καταδυναστεύουν το παρόν σαν βρικόλακες. Όσο πιο βίαιος γίνεται ο πολιτισμός μας τόσο πιο εσωτερικά και βαθειά στον πυρήνα, συντελείται η τραγωδία του σύγχρονου ανθρώπου. Κι αυτό ο συγγραφέας Νήλ Λαμπιούτ μοιάζει να το γνωρίζει πολύ καλά.

Πέρα από το να αποφύγει μια καταδίκη, τι άλλο επιδιώκει ο Ντρου λέγοντας ψέματα;

Το ψέμα για τον Ντρου είναι η αγωνιώδης του προσπάθεια να μην παραδεχτεί και ο ίδιος την αλήθεια για το βαθύ τραύμα που κουβαλά από την παιδική του ηλικία. Είναι μια πανίσχυρη άρνηση της αλήθειας. Είναι τρομερά επώδυνο για τον ίδιο να αποδεχτεί τον δυσλειτουργικό οικογενειακό πυρήνα μέσα στον οποίο ανατράφηκε και που στιγματίστηκε από συνεχή άσκηση βίας και νοσηρότητα. Παρόλο που δεν υπήρξε ο ίδιος άμεσος αποδέκτης αυτής της βίας ήταν κοινωνός της και γι’ αυτό ο Τέρυ ζητά απ αυτόν την επιβεβαίωση της αλήθειας που αφορά την κακοποίησή του, καθώς ο μοκρός του αδελφός ήταν αυτόπτης μάρτυρας.

Με ποιο τρόπο αντιλαμβάνεται ο Τέρυ την σχέση του με τον υποτιθέμενο βιαστή του αδελφού του και δικό του διεστραμμένο ίνδαλμα και πως την «διευθετεί» σε σχέση με την ανήλικη κόρη του;

Ο ήδη διαταραγμένος ψυχισμός του Τέρυ , συνέπεια της φυσικής βίας που υφίσταται από τον πατέρα του γίνεται το πρόσφορο έδαφος για την παρενοχλητική σεξουαλική δράση του «γνωστού» της οικογένειας. Ο έφηβος Τέρυ βρίσκει την «αγάπη» και την επιβεβαίωση με ένα διαστρεβλωμένο τρόπο στο πρόσωπο αυτού του άντρα .Δημιουργείται μια σχέση απόλυτης εξάρτησης απ αυτόν με κυρίαρχο το στοιχείο
της ενοχής πράγμα που δένει το θύμα αναπόδραστα στο θύτη του. Ο Τέρυ καταλήγει θύμα μιας ψυχικής δολοφονίας όταν το «ίνδαλμα» του τον εγκαταλείπει για πάντα. Δυστυχώς μοιάζει να αναπαράγει το ίδιο μοντέλο σχέσης με την κόρη του βιαστή του υπό την επήρεια και την ηθική αυτουργία του αδερφού του. Επιδιώκει την φυσική και ηθική της εξόντωση. Το πόσο τελικά προχωράει σ’ αυτόν τον στόχο του, μένει ανοιχτό στο τέλος του έργου.

Η προστατευτικότητα του Τέρυ προς τον Ντρου εμπεριέχει συμπόνια ή είναι απλώς επίδειξη δύναμης απέναντι στον επιτυχημένο οικονομικά μικρό του αδελφό;

Υπάρχει ένα βαθύ κατηγορώ του Τέρυ προς τον Ντρου το οποίο ακουμπάει στην προδοσία και την εγκατάλειψη που ένιωσε πίσω στην παιδική ηλικία όταν τον χρειάστηκε πιο πολύ! Τώρα που ο μικρός για πρώτη ίσως φορά βρίσκεται στην πιο ευάλωτη στιγμή του, ο Τέρυ βρίσκει την ευκαιρία να εισχωρήσει στις ρωγμές του ψυχισμού του στοχεύοντας, όχι τόσο στην εκδίκηση όσο στην ίαση από τα τραύματα και των δύο.

Ποιο κατά τη γνώμη σου θα είναι το μέλλον των μικρών αλλά δυναμικών θεατρικών σχημάτων στην πλούσια σε παραγωγές αλλά φτωχή σε ποιότητα και οικονομικές απολαβές, θεατρική Αθήνα;

Μια σημαντική παράμετρος για την επιβίωση και τη συνέχεια αυτών των θεατρικών δυνάμεων είναι η δύναμη της αντίστασης που θα επιδείξουν απέναντι στη μεθοδευμένη επίθεση την οποία δέχονται με βασικό στόχο την συρρίκνωση τους. Αυτή τη στιγμή ο πολιτισμός είναι ο κατεξοχήν χώρος στον οποίο νομιμοποιείται με άλλοθι την οικονομική κρίση μια απαξίωση και αδιαφορία που ανέκαθεν υπήρχε. Είναι ντροπή το κλείσιμο του «θεατρικού μουσείου» όταν δίνονται εκατομμύρια ευρώ του ελληνικού λαού στο ποδόσφαιρο. Αίσχος! Επιπλέον , θα έβλεπα την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης πέρα απ’ τις θεατρικές επιχορηγήσεις όπως και συνεργασίες με φορείς δήμους και ιδιωτικούς οργανισμούς.
Τέλος νομίζω ότι θα κριθεί επίσης το κατά πόσον τα σχήματα αυτά έχουν δημιουργήσει υγιή θεμέλια στον τρόπο λειτουργίας τους μέσα στο χρόνο και κατά πόσο έχουν εξασφαλίσει ένα πλέγμα υποστηρικτών γύρω από το καλλιτεχνικό τους όραμα.

Ποιοι είναι οι μελλοντικοί σου στόχοι και ποια τα προβλήματα για την επίτευξή τους;

Υπάρχουν κάποιες προτάσεις για επανάληψη της παράστασης «Σκοτεινό σπίτι» για την χειμερινή περίοδο. Παράλληλα ετοιμάζω σε συνεργασία με το φεστιβάλ «Σάννυ» στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικήςς το «Πρώτο Θεατρικό Φεστιβάλ Νέων Δημιουργών» όπου θα λάβουν μέρος και οι «Πρώτες Ύλες» με το «Σκοτεινό σπίτι». Επίσης είμαι σε αναζήτηση νέου έργου για την περίοδο 2011-2012.
Το βασικότερο πρόβλημα πέρα από τα καλλιτεχνικά ζητούμενα που έχει να αντιμετωπίσει κανείς είναι η αναλγησία και ο κυνισμός των διάφορων εξουσιών από τις οποίες εξαρτάσαι ώστε να παραμένεις ενεργός καλλιτεχνικά και στις οποίες έχει εισβάλλει σαρωτικά η λογική του «πόσο πουλάει» το καλλιτεχνικό προϊόν.

Τι σημαίνει για σένα η θεατρική πράξη και ποιο είναι το τίμημα που ορίζει τη σχέση σου μ’ αυτήν.
 Για μένα η θεατρική πράξη είναι το βάλσαμο, η παρηγοριά και η ανακούφιση στην υπαρξιακή αγωνία που μας βασανίζει όλους. Και ακουμπάει στην ανάγκη μου για την ύπαρξη ενός θεού αλλά και στο φόβο μου για το θάνατο. Το τίμημα είναι η συνειδητή και αδιαπραγμάτευτη αναχώρηση από τη ζωή την ίδια πολλές φορές , η μοναξιά και ο χρόνος που στερείς από τα πρόσωπα που αγαπάς.

Ποιος είναι ο οδυνηρότερος φόβος σου για το μέλλον και ποια η πιο σθεναρή σου ελπίδα;

Ο μεγαλύτερος φοβος μου είναι ο αποχωρισμός απο τα πρόσωπα που αγαπώ και η μεγαλύτερη μου ελπίδα , ότι κάποια στιγμή οι άνθρωποι θα ξαναβρούν το ψυχικό σθένος να υψώσουν το ηθικό τους ανάστημα απέναντι στη βαρβαρότητα των καιρών και θα χτυπήσουν πολλές γροθιές στο τραπέζι της εξουσίας, αρθρώνοντας μια πανίσχυρη άρνηση στην καταστροφή της ζωής.