Δημήτρης Φραγκιόγλου: Ο οικοδεσπότης μας στο μπιστρό του Μεγάλου Βοδιού

Μετά από καιρό, ξαναβρέθηκα με τον Δημήτρη στον καλαίσθητο χώρο του 104 Κέντρου Λόγου και Τέχνης στη Θεμιστοκλέους. Μόλις είχαμε βγει από το «μπιστρό του Μεγάλου Βοδιού», η παράσταση τέλειωσε με βροντερά χειροκροτήματα  και  κατέβηκα στο φουαγιέ  για ένα ποτήρι κρασί, με μια σκανδαλιάρικη ευθυμία αλλά κι ένα νυγμό θλίψης. Ήπια μια γουλιά μπρούσκο, δοκίμασα μια κουταλιά από ένα άγνωστο σε μένα αλλά νοστιμότατο γλυκό και οι ερωτήσεις με κατέκλισαν. Συναντηθήκαμε την επόμενη μέρα για να πάρω τις απαντήσεις μου. Βλέπεις ρωτώντας δεν πας μόνο στην πόλη αλλά ανακαλύπτεις και τους αθώρητους δρόμους μιας  άγνωστης πολιτείας, ενός παράξενου έργου, μιας νοσταλγικής παράστασης...

Μίλησέ μου για το έργο. Τι σε ώθησε να επιλέξεις αυτή την παράξενη κωμωδία;

Η συγκεκριμένη κωμωδία – ιλαροτραγωδία, ή δραματική κωμωδία καλύτερα – είναι παραγεμισμένη με όλα τα θεατρικά τερτίπια, αυτό που αλλιώς ονομάζουμε τα «καθαρά» θεατρικά στοιχεία. Στοιχεία στα οποία μπορεί κανείς να ανακαλύψει την ουσία του θεάτρου. Έτσι το έργο έχει ενδιαφέρον για όλους όσοι συναλλάσσονται μαζί του: για τον σκηνοθέτη που δοκιμάζει τις δυνάμεις του με τα πρωτογενή θεατρικά στοιχεία, τον ηθοποιό – που πάντα τον γοητεύει το καθαρό θέατρο, και τον θεατή που ίσως τον έχουν κουράσει κάποια σύγχρονα έργα. Εδώ θα συναντήσει ένα έργο με τα ανάλαφρα στοιχεία της φάρσας, έντονες δραματικές σκηνές, αλλά συνάμα και μερικά θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα για τη ζωή, τον πόθο, τον έρωτα.

Πώς εξηγείς το ότι ο κεντρικός ήρωας θέλει να αυτοκτονήσει επειδή η αγαπημένη του δεν θέλησε να τον παντρευτεί αλλά γίνεται ξανά εύθυμος όταν διαπιστώνει πως η άρνησή της οφειλόταν στο γεγονός πως πεθαίνει, χωρίς να αισθανθεί καμία θλίψη για τον επικείμενο θάνατό της;

Για τον επικείμενο θάνατο της αγαπημένης του δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα. Αλλά ας μην ξεχνάμε, ότι ο Βίκτωρ φέρει ένα «τραύμα» που έχει επηρεάσει όλη του τη ζωή. Ένα τραύμα που τον βαραίνει και που έχει καθορίσει όλες τις επιλογές του. Όταν λοιπόν ακούει  από το στόμα της αγαπημένης του αυτό που τόσο πολύ θα ήθελε να ακούσει ότι «θα τον παντρευόταν» αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, λυτρώνεται. Βεβαιώνεται  πως δεν τον απέρριψε κι αυτό του δίνει μια άλλη προοπτική για τον τρόπο που βλέπει τη ζωή. Ο θάνατος του ενός λειτουργεί σαν λύτρωση για τον άλλο.  

Τι είδους εμμονή είναι αυτή του ήρωα με το φαγητό;

Ο ήρωας έχει απόλυτες και εξιδανικευμένες απόψεις για τα πάντα. Θέλει να ζήσει τη ζωή σαν τέχνη. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησής του. Οπότε δεν μιλάμε απλώς για φαγητό αλλά για υψηλή γαστρονομία Σε κάποιο σημείο του έργου λέει: «Τι κάνει ένας άνθρωπος με τόσα πολλά λεφτά; Γεμίζει την σοφίτα του με νεκρούς Ιμπρεσιονιστές; Τα δωρίζει στους κληρονόμους του; Δε νομίζω. Όχι, μα το Θεό, αγοράζει για τον εαυτό του ένα εστιατόριο, και φροντίζει να το κάνει το καλύτερο στο κόσμο …». Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο Βίκτωρ επιλέγει να αγοράσει ένα εστιατόριο. Ξέρουμε πως το φαγητό πολλές φορές μπορεί να λειτουργεί ως αντίβαρο στη θλίψη και την έλλειψη σεξουαλικής ζωής.

Και η λατρεία του στις ταυρομαχίες;

Η ταυρομαχία είναι το αποκορύφωμα του ανδρισμού και του θάρρους. Μια πειθαρχημένη τέχνη που απαιτεί δύναμη και χάρη. Μια συναλλαγή με τον κίνδυνο και το θάνατο. Μια σπουδή στο θάνατο.  Έρωτας- πόθος και θάνατος συνδέονται άρρηκτα.

Μίλησέ μου για τον τρόπο που διαχειρίστηκες σκηνοθετικά το κωμικό στοιχείο, την κινησιολογία και τις δυναμικές της παράστασης.

Προσπάθησα να φωτίσω τις συνηθισμένες ανθρώπινες συμπεριφορές που προκαλούν μια άμεση και σχεδόν σωματική ανταπόκριση και να τονίσω την τραγικοκωμική εικόνα της ζωής. Επανέρχομαι στα λεγόμενα «καθαρά» θεατρικά στοιχεία. Εκεί συναντάς την ουσία του κωμικού ή του τραγικού. Στο έργο, το τραγικό γίνεται κωμικό, το κωμικό τραγικό και το ανάλαφρο δυσβάσταχτο. Οι καταστάσεις μεγεθύνονται φτάνοντας στα όρια του γκροτέσκο και του παροξυσμού. Η κινησιολογία και οι χορογραφίες που προστέθηκαν είναι το στοιχείο της ευφορίας και της χαράς, η χαρούμενη νότα που χρειάζεται η ζωή. Στοίχημα ήταν τα περάσματα από το εύθυμο στο τραγικό μέρος και το ανάποδο, να γίνουν όσο πιο αβίαστα γίνεται χωρίς να το αντιληφθεί ο θεατής. Το έργο, μην ξεχνάμε, μιλάει για τις εμμονές και τις ψυχώσεις ενός ατόμου - τον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Αλλά ο καθένας μας, στα βάθη της ύπαρξής του, είναι ταυτόχρονα κι όλοι οι άλλοι. Τα όνειρά μας, οι επιθυμίες μας, τα άγχη μας, οι έμμονες ιδέες μας, δεν ανήκουν αποκλειστικά και μόνο σε μας. Ο καθένας μας είναι όλοι οι άλλοι. Και την ανθρώπινη θλίψη, το φόβο μας για το θάνατο, καμιά κοινωνία και κανένα πολιτικό σύστημα δεν μπόρεσε ποτέ να την εξαφανίσει.

Ο φόβος για το θάνατο είναι λένε και μια κινητήριος δύναμη προς την αυτοκτονία. Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στον ήρωά σου. Ποια είναι η σχέση του  με τον Έρνεστ Χεμινγουέι;

Ο Βίκτωρ προσπαθεί να μιμηθεί τη ζωή του Χέμινγουεϊ. Θέλει να ζήσει την ιδιόρρυθμη και περιπετειώδη ζωή που έζησε ο Χέμινγουεϊ και που έμμεσα μετέφερε στο έργο του. Προσπαθεί λοιπόν να τον αντιγράψει και να ζήσει μια ζωή που είναι τελείως ξένη σ’ αυτόν. Ο Βίκτωρ έχει ταυτιστεί με τον Τζέηκ που είναι ο ήρωας του «Ο Ήλιος Ανατέλλει Ξανά». Έχει πολύ λίγα κοινά στοιχεία με τον Χέμινγουεϊ. Είναι Αμερικάνος, δημοσιογράφος κι αυτός. Ως εκεί. Η μεγάλη οικονομική του άνεση είναι αυτή που του επιτρέπει να επιδίδεται στα κάθε λογής καπρίτσια του, όπως το να περιφέρεται σαν εκπατρισμένος και να καταφέρνει να μιμείται τον τρόπο ζωής του Χέμινγουεϊ, χωρίς βέβαια στην πραγματικότητα να ζει και να αισθάνεται σαν κι αυτόν.

Τι επιθυμεί ο ήρωας  όταν αποφασίζει να διηγηθεί την ιστορία του, ενώ επίκειται ο θάνατός του;

Κατ’ αρχήν έχουμε να κάνουμε με έναν ήρωα ματαιόδοξο. Πιστεύει πως άξιζε πολλά και καλύτερα από τη ζωή. Θεωρεί λοιπόν, ότι όλα όσα έζησε θα ’πρεπε να καταγραφούν. Πέρα όμως από το ματαιόδοξο στοιχείο υπάρχει και κάτι πολύ ουσιαστικό και θλιβερό. Στην πραγματικότητα είναι μια εκ βαθέων εξομολόγηση. Λέει πράγματα που βρίσκει το θάρρος να ξεστομίσει για πρώτη φορά. Και επιλέγει τη διήγηση- εξομολόγηση να την κάνει στο προσωπικό. Συγκεκριμένα λέει: «Τι θλιβερό. Είστε οι μόνοι φίλοι που έχω και σας πληρώνω για να μ’ ακούτε».  

Να πληρώνει για να τον ακούν. Μοιάζει θλιβερό. Ας είναι. Για πες μου ποιο είναι το επόμενο βήμα των Χρυσοθήρων;

Στα προσεχή σχέδια της ομάδας είναι μια μονόπρακτη κωμωδία του Λαμπίς. Μια κωμωδία μετά ασμάτων, από εκείνες που παίζονταν μετά το δράμα για να φύγουν οι θεατές χαρούμενοι. Θα μας δοθεί έτσι η ευκαιρία να δοκιμαστούμε με την κωμωδία ακόμα πιο άμεσα.