Σταύρος Τσακίρης

Μια εκρηκτική συνάντηση με τη σκέψη του Samuel Beckett

Στις 25, 26 και 27 Ιουνίου στις 9.30, η «OmIcrOn 2» παρουσιάζει στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης», σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη, το «Breath».

Η περφόρμανς περιλαμβάνει τα μικρά έργα του Samuel Beckett «Breath», «A piece of Monologue» και «Rockaby» σε μια ενιαία παράσταση που διαρκεί 50 λεπτά.

Συναντήσαμε τον Σταύρο Τσακίρη και μιλήσαμε γι’ αυτή τη νέα του δουλειά η οποία τον έχει ιδιαίτερα απορροφήσει και φαίνεται πως δεν είναι προϊόν μιας πρόσφατης σκέψης αλλά απασχολεί τον δημιουργικό σκηνοθέτη εδώ και αρκετά χρόνια, προέκυψε δε ως πρωταρχικό υλικό από ερεθίσματα που δέχτηκε δουλεύοντας προηγούμενες παραστάσεις του.

Τι είναι λοιπόν το «Breath»;

Το «Breath» δεν είναι παράσταση με την τρέχουσα έννοια. Δεν έχει σκηνοθετικά ευρήματα ούτε παρεμβάσεις. Ζει με τον συγγραφέα την εμπειρία να συλλαβίσει τ’ αυτονόητα και να γευτεί το ρίγος της εκρηκτικής συνάντησης μιας σκέψης -του Beckett- με το κοινό.

Μίλησέ μου για την σειρά των παραστάσεων που κινούνται στον ενιαίο κύκλο προβληματισμού γύρω από τον Beckett. Πως ξεκίνησες και πως σκέπτεσαι να προχωρήσεις;

Ο ίδιος ο Beckett είχε πει ότι το έργο του έχει επηρεασθεί από το βιβλίο του Ιώβ. Όταν άρχισα την μελέτη και την προετοιμασία για την παράσταση του Ιώβ, παράλληλα διάβαζα και τα μικρά έργα του Beckett. Το ένα κείμενο φώτιζε και τροφοδοτούσε το άλλο. Κάποια στιγμή είχαν μπερδευτεί πια και δεν ήξερα για ποιο σκεφτόμουν. Τότε άνοιξε μια πόρτα που μ’ έβγαλε σε ένα φωτεινό δωμάτιο. Αμέσως κατάλαβα ότι αυτός ο τόπος ήταν που ζητούσα πάντα. Ένα θέατρο που δεν καμώνεται, δεν «παίζεται», δεν είναι «σαν»… Δηλαδή ένα θέατρο που δεν θεωρεί θεμελιώδεις ούτε την «θεατρική σύμβαση», ούτε την αφήγηση του μύθου, ούτε τις δραματικές  συγκρούσεις των ρόλων. Το θεατρικό κύτταρο είναι κάπου αλλού. Το θέατρο μπορεί να γίνει μεγάλη τέχνη εάν συναντήσει την μετα-δραματικότητα κι απαλλαχθεί από τον μικροαστικό μοντερνισμό ή τον παιδαριώδη μεταμοντερνισμό.

Ποια όρια αντιλαμβάνεσαι ως καλλιτέχνης και πως τα ξεπερνάς;

Το όριο ταχύτητας, το φράγμα του ήχου, η ταχύτητα του φωτός και κάποια άλλα γνωστά φυσικά φαινόμενα. Τα ξεπερνώ όπως όλοι οι άνθρωποι. Με την φαντασία μου.

Πως πιστεύεις ότι θα εξελιχτεί η θεατρική πραγματικότητα μέσα από την κρίση, οικονομική ή ηθική στη χώρα μας;

Ελπίζω να έρθουν όσα η ευημερία μας στέρησε... Ποτέ η τέχνη δεν είχε καλές σχέσεις με την εξουσία. Άρα όταν ο ένας ευημερεί, ο άλλος δυστυχεί και το αντίστροφο. Υπάρχουν βέβαια και οι καλλιτέχνες που ευημερούν όταν η εξουσία ευημερεί, αλλά ίσως αυτοί δεν δημιουργούν τέχνη.

Ποια είναι τα επόμενα σκηνοθετικά σου σχέδια;

 Τον Οκτώβριο θα συνεχιστούν οι παραστάσεις του Breath με την προσθήκη και του Cascando ενός  ακόμη μικρού έργου του S. Beckett. Θέλω να συνεχίσω την δουλειά μου στον   Beckett προσθέτοντας σε τακτά διαστήματα ένα καινούργιο κομμάτι μέχρι να συμπληρώσω και τα τριάντα μικρά έργα του. Όλα αυτά έγιναν και θα συνεχιστούν με την αμέριστη συμπαράσταση της μεταφράστριας – θεατρολόγου Δήμητρας Πετροπούλου που χωρίς την δική της εξαιρετική εργασία της δεν θα έμπαινα στον κόσμο αυτών των έργων.

Επίσης η παράσταση οργανώνεται πάνω σε μια εικαστική δημιουργία  του Γιάννη Διαμάντη. Πως επιδρά το έργο στην παράσταση;

Εδώ και χρόνια δεν δουλεύω με σκηνογράφους. Δεν πιστεύω στην παραδοσιακή αντίληψη σκηνογραφίας. Έως και θεωρώ ότι το μεγάλο βαρίδι που μας κληρονόμησε το θέατρο του 20 αιώνα ήταν αυτό. Με τον Διαμάντη συναντηθήκαμε αφού συνάντησα πρώτα το έργο του και σκέφθηκα: να ένα έργο που μπορεί να «ζήσει» μαζί με το θέατρο. Ένα έργο βαθύ, ιερατικό και με την γνώση του φόβου. Όταν τον γνώρισα βρήκα ένα νέο άνθρωπο που κράταγε μια μακριά κλωστή από πολύ παλιά. Γι’ αυτό έχει μέλλον.

Ποιοι είναι οι υπόλοιποι συντελεστές της παράστασης;

 Τα κοστούμια είναι του Γιάννη Μετζικώφ κι οι φωτισμοί της  Ελευθερίας Ντεκώ. Στην παράσταση παίζω κι εγώ μαζί με την Τατιάνα Παπαμόσχου και τον Ευθύμη Λιάτο. Το Video είναι της Νάντιας Σκούρτη.

Πως αντιλαμβάνεσαι τη σχέση των διαφορετικών τεχνών και μέσων ενταγμένων σε μία παράσταση;

Δεν είναι κάτι άλλο απ’ αυτό που ήθελε να είναι πάντα το Θέατρο. Το θέατρο είναι η λιγότερο περιχαρακωμένη τέχνη. Είναι πολύ παλιομοδίτικο το καινούργιο κι ας το αντέξουμε.

Τι σε συγκινεί περισσότερο στην ανθρώπινη περιπέτεια;

Η τρομακτική συνέπεια τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων, από τον πρώτο άνθρωπο ως σήμερα, να υπομένουμε αγόγγυστα, να επαναλαμβάνουμε τον μύθο του Σίσυφου μέχρι να πεθάνουμε. Τέτοια ελαφρότητα να εκτελείται ως αυτοσκοπός. Ας σκοτώσουμε τον φόβο.

Πως σου φαίνεται το Επί Σκηνής;

 Σας εύχομαι σύντομα να πυρπολήσετε «επί σκηνής». Ο καιρός απαιτεί οι λέξεις να ξαναγίνουν φωτιές και να κάψουν αυτόν τον κόσμο που καταρρέει. Μόνο «από σκηνής» έμεινε το βήμα και μόνο «επί σκηνής» ο άνθρωπος αγρυπνάει.

Παραθέτω από το εμπεριστατωμένο δελτίο τύπου, λίγα λόγια για το έργο που θα παρακολουθήσετε:

Το Breath είναι ένα κομμάτι του Samuel Beckett γραμμένο για να χρησιμοποιηθεί σαν εισαγωγή στην επιθεώρηση «Ω! Καλκούτα».

Μέσα σε μια κινούμενη εικόνα και δυο ήχους ο Beckett συμπύκνωσε τη φιλοσοφία του, αλλά και ολόκληρο το θεατρικό του σύμπαν.

Τα δυο μοναδικά γεγονότα της ζωής ενός ανθρώπου είναι η γέννησή του και ο θάνατός του. Ο ενδιάμεσος χρόνος, μια «κινούμενη» στατική εικόνα. Ενός και μοναδικού τοπίου που η συνεχής παρατήρησή του επιφέρει και τη σταδιακή συνείδηση των λεπτομερειών του. Αυτό είναι που μας δίνει την ψευδαίσθηση της αλληλουχίας γεγονότων που στον απολογισμό μόνο σαν ασήμαντα και τετριμμένα καταγράφονται.

Το A piece of Monologue, μια ζωή σαν αναμνήσεις ενός τοπίου, ένας άδειος τοίχος με τα ίχνη που άφησαν οι φωτογραφίες που κάποτε υπήρχαν, μια παλιά λάμπα που δεν ανάβει και οι μνήμες των… «παραλίγο να πει αγαπημένων». Ένας άντρας ή απλά ένας άνθρωπος μέσα σ’ ένα πυκνό σκοτάδι, το μόνο που του ανήκει; Πριν την γέννησή του, στη διάρκεια του βίου του αλλά και μετά από αυτόν. Το φως σαν δώρο έρχεται θαμπό και απόμακρο μόνο όταν το επιλέγει αυτό. Η μόνη δυνατότητα του ανθρώπου, η φωτιά. Μια μικρή δυνατότητα μέσα στο αχανές σκοτάδι.

Το Rockaby - Λίκνισμα. Από την κούνια, όταν είμαστε βρέφη, έως την κουνιστή πολυθρόνα, που μας αγκαλιάζει στην εποχή της ωριμότητας, μια αναμονή του «άλλου βλέμματος». Δεν είναι καταδίκη η έλλειψη ούτε σκληρόκαρδη αμέλεια αυτή η απουσία. Αλλά για τον οντολογικό Beckett αυτό είναι η φύση των πραγμάτων. Αφέλεια είναι η αισιοδοξία για όποια αλλαγή. Αμετροέπεια είναι κάθε αισθηματική έκρηξη. Απελπισία είναι η άγνοια. Ο καταναλωτισμός, πνευματικός και υλικός, είναι το πονηρό παιχνίδι των τεχνικών της εξουσίας που απομακρύνει τους ανθρώπους από το φυσικό τους προορισμό. Η αλήθεια, η γνώση, η ελευθερία ακόμη και η περιπέτεια γεννιούνται μαζί μας φτάνει να μην παρεμβληθούν οι παραπλανητικές λογικές των πεπλανημένων κι αυτών που έβαλαν στόχο τους να πλανεύουν,  άρα να εξουσιάζουν ανθρώπους.

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Αίθουσα Black Box 

Πειραιώς 206, Ταύρος,

Τηλέφωνο: 210 3418550