Κατερίνα Πολυχρονοπούλου

σκηνοθετεί «άπαιχτο» Ιάκωβο Καμπανέλλη στο «VAULT»

Μίλησέ μου για τον Ιάκωβο Καμπανέλλη έτσι όπως τον «γνώρισες» μέσα από συνομιλίες με την κόρη του

Ιάκωβος Καμπανέλλης. Μεγάλο το έργο του στη σύγχρονη θεατρική πραγματικότητα. Σαν γραφή και σαν περιεχόμενο. Συνομιλίες με την κόρη του Κατερίνα Καμπανέλλη, έναν επίσης υπέροχο άνθρωπο και καλλιτέχνη, μου επιβεβαίωσαν αυτά που ήδη είχαν αποκαλυφθεί και αποκαλύπτονται μέσα από το σύνολο των έργων του. Έναν άνθρωπο ευαίσθητο, αφοσιωμένο στην τέχνη του θεάτρου, ήρεμο, με χιούμορ, με βαθιά αγάπη στον άνθρωπο, τρυφερότητα και κατανόηση απέναντι στην ανθρώπινη αδυναμία. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Κατερίνα Καμπανέλλη που μου εμπιστεύτηκε τη σκηνοθεσία των δυο άπαιχτων μονοπράκτων του. Να την ευχαριστήσω επίσης, για την άψογη συνεργασία μας και στην εικαστική επιμέλεια της παράστασης. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ, ότι χάρη στην προσωπική της αφοσίωση και φροντίδα, ήδη εκδόθηκε μέρος ανέκδοτου έργου του Ιάκωβου Καμπανέλλη (Θ΄ αναδρομικός τόμος των Απάντων του, με τα έργα «Η γειτονιά των Αγγέλων», «Η αποικία των τιμωρημένων», «Οι δύσκολες νύχτες του κυρίου Θωμά»). Ακόμα έχει μεταφερθεί στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Νάξο, την οποία υπεραγαπούσε, μεγάλο μέρος από το αρχείο του, και έχει δημιουργηθεί το θεατρικό μουσείο «Ιάκωβος Καμπανέλλης», ένας χώρος που θα αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς για τους μελετητές του έργου του μεγάλου μας συγγραφέα αλλά και του σύγχρονου νεοελληνικού θεάτρου γενικότερα, καθώς επίσης, θα αποτελεί κι ένα χώρο ζωντανό, με πολλές δραστηριότητες για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Νάξου.

Η δραματουργία του Καμπανέλλη με ποιο τρόπο γεφυρώνει την εποχή του με τη δική μας;

Τα έργα του Καμπανέλλη, κάθε φορά που ανεβαίνουν, μας αποκαλύπτουν τη διαχρονικότητά τους. Για παράδειγμα, το μονόπρακτο «Ο Διάλογος», θεωρώ ότι έχει μια γραφή τόσο σύγχρονη, πολύ μπροστά από την εποχή που το έγραψε. Θέμα, η ασυνεννοησία ενός ζευγαριού, που βιώνει μια βαλτωμένη σχέση. Αυτό το κείμενο με προκάλεσε από την πρώτη στιγμή που το διάβασα. Κι αυτό γιατί με εξαίρετη τεχνική, μας επιτρέπει να ακούμε τις βαθύτερες σκέψεις του ζευγαριού, σκέψεις που δεν εξομολογείται ο ένας στον άλλον ενώ αρκούνται κάποιες ελάχιστες φορές να επικοινωνούν και μόνο για τα στοιχειώδη. Το ίδιο σημαντικά κείμενα είναι και ο «Επικήδειος», που ερμηνεύεται πρώτη φορά από γυναίκα ηθοποιό, και πραγματεύεται το θέμα της αγωνίας για υστεροφημία και το «Ποιος ήταν ο Κύριος;» στο οποίο βλέπουμε έναν άγνωστο να μπαίνει σ’ ένα σπίτι, την ημέρα που χάθηκε ο σύζυγος, να ισχυρίζεται πως ήταν αγαπημένος φίλος του και συνάδελφος και να αποκαλύπτει άγνωστες στους στενούς συγγενείς του στιγμές της ζωής του. Και σε όλα υπάρχει ένα τόσο λεπτό χιούμορ, ένας σαρκασμός με τόση διακριτικότητα διάχυτος στο έργο του, που είναι σα να μας κλείνει το μάτι και να μας επισημαίνει τις αδυναμίες μας αλλά με τόση αγάπη.

Τρεις ιστορίες, τρεις διαφορετικοί κόσμοι, ένα συναίσθημα. Ποια είναι τα κοινά σημεία ανάμεσα στους ήρωες των τριών μονόπρακτων και πως μεταποιούν την αδυναμία σε αποκάλυψη.

Κάθε ένας από τους ήρωες των μονόπρακτων βιώνει τη δική του μοναξιά. Μοναξιά μαζί με τον άλλον, μοναξιά ως επιλογή, μοναξιά ως συνθήκη. Και μέσα σ’ αυτή τη διαδρομή, άλλο ένα κοινό στοιχείο, το βιβλίο. Ως ανάγνωση και ταξίδι, ως συγγραφή, ως δημιουργική φαντασία. Και τελικώς, αν και όλοι οι ήρωες επιθυμούν την ουσιαστική επικοινωνία, άλλοτε δεν τολμούν να κάνουν το πρώτο βήμα, άλλοτε εστιάζουν σε επουσιώδη και άλλοτε καλύπτουν την πραγματική τους ανάγκη πίσω από ρόλους και συμβιβασμούς.

Τι απήχηση είχε η πρώτη παρουσίαση της παράστασης στο νησί του συγγραφέα, την Νάξο;

Η παράσταση στη Νάξο, από την οποία κατάγομαι κι εγώ, αφού είναι ο γενέθλιος τόπος της μητέρας μου, είχε εντυπωσιακή απήχηση. Κι αυτό το οποίο με ενθουσίασε, είναι πόσο ενδιέφερε και τα χωριά του νησιού, τα οποία επισκεφτήκαμε. Είναι πολύ σημαντικό να ταξιδεύουν οι παραστάσεις. Μόνο έτσι μπορείς να δεις την άμεση απήχησή τους.

Πως βλέπεις την τέχνη του θεάτρου να αντιμετωπίζει την κρίση και να αντιμετωπίζεται απ’ αυτήν;

Κατά έναν περίεργο τρόπο, η κρίση, με όλα όσα συνεπάγεται, αφού δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά συμπαρασύρει και μια σειρά αξιών και συμπεριφορών, έχει φέρει το κοινό κοντά στο θέατρο. Όταν το έργο αφορά το κοινό, και η παράσταση είναι καλή υπάρχει ανταπόκριση. Βέβαια, οι παραγωγές είναι πάρα πολλές και κάθε χρόνο γίνονται όλο και περισσότερες. Αυτό δυσκολεύει πολύ την επιβίωση των ανθρώπων που ασχολούνται με την τέχνη αλλά και το επάγγελμα του θεάτρου. Να μην πω για άλλη μια φορά για την απουσία κρατικής υποστήριξης. Αυτή πλέον είναι πιο απροκάλυπτη από κάθε άλλη φορά, αφού άλλωστε είναι γενική, αφορά σε όλους τους τομείς. Από την άλλη, βλέπουμε και νιώθουμε την ανάγκη για στροφή στο κλασικό έργο και την παράδοση, με σύγχρονες ασφαλώς προσεγγίσεις. Το χρειαζόμαστε. Γιατί επιζητάμε την αλήθεια. Και βέβαια, ενισχύονται οι συνεργασίες, κυρίως στις ομάδες και τα μικρότερα σχήματα, όπου ενωνόμαστε για να εκφραστούμε και να απολαύσουμε στιγμές δημιουργικές με ευγένεια και στήριξη μεταξύ μας, αφού μας ενώνει η αγάπη γι’ αυτό που κάνουμε, η αναζήτηση και η βελτίωση των τεχνικών της ερμηνείας μας και η ουσιαστική διερεύνηση των δυνατοτήτων που η διαρκώς εξελισσόμενη τέχνη μας, μας αποκαλύπτει. Και η τέχνη επιτέλους, δεν είναι πολυτέλεια.

Τι πιστεύεις για τις νέες γενιές σκηνοθετών και τις ομάδες τους;

Παρακολουθώ με πολύ ενδιαφέρον τις δουλειές τους και μπορώ να πω ότι κάποιες είναι εξαιρετικές. Έχουν πρόταση, γνώση, σκέψη, ταλέντο. Κι εύχομαι σε όλους να έχουν τη δύναμη να συνεχίζουν, παρά τις δυσκολίες, να έχουν αγάπη στην τέχνη μας αλλά και μεταξύ τους, γιατί είναι και ο μόνος τρόπος να αντισταθούμε σε όλο αυτό που συμβαίνει. Αλλά και στο παράλογο της ύπαρξης, το εφήμερο και τη συνέχεια της πολιτιστικής μας ταυτότητας, που βάλλεται διαρκώς.

Πως διαχειρίζεσαι σκηνοθετικά τους ηθοποιούς σου και με ποιο τρόπο ορίζεις την σκηνική παρουσία τους;

Με ενδιαφέρει απολύτως ένα θέατρο ηθοποιών. Και αυτό προσπαθώ πάντα. Η σκηνογραφική λιτότητα δεν είναι μόνο αναγκαιότητα. Αναδεικνύει πολύ περισσότερο τις ερμηνείες. Και αυτός είναι ο λόγος που ακόμα επιμένω να ασχολούμαι με την τέχνη του θεάτρου. Ο ηθοποιός. Μια διαδικασία που δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να γίνει αντιληπτό πόσο επίπονη είναι. Πόσες ώρες χρειάζονται και πόση κούραση για να μπορέσουμε να δώσουμε στο κοινό μας με σεβασμό και κατάθεση τεχνικής και ψυχής, τον καλύτερό μας εαυτό.

Περίγραψέ μου το θέατρο που ονειρεύεσαι;

Ένα θέατρο με παιδεία, αλήθεια, ερευνητικό, σύγχρονο, με ανταλλαγές με το εξωτερικό, να ταξιδεύει εντός και εκτός συνόρων. Ρεπερτόριο που να αφυπνίζει, να προβληματίζει αλλά και να μας γνωρίζει παλαιότερους και νεότερους συγγραφείς.
Και βέβαια είναι δώρο να έχεις κοντά σου συνεργάτες με κοινό όραμα, ευγένεια, επικοινωνία, δυνατότητες. Ξέρεις, κι αυτό δεν είναι πάντα εύκολο.

Μίλησέ μου για τον πολυχώρο «Vault» με τον οποίο έχεις συνεργαστεί ξανά.

Χώρος αγαπημένος. Άνθρωποι με αγάπη, ζεστασιά, ταλέντο, όραμα. Μιλώ ασφαλώς για τον Δημήτρη Καρατζιά, σκηνοθέτη και ηθοποιό και τον Μάνο Αντωνιάδη, μουσικό, που έχουν τον πολυχώρο Vault. Όλοι όσοι συνεργαζόμαστε με το χώρο αυτόν, αισθανόμαστε τόσο οικεία, τόσο όμορφα. Ένας χώρος που φιλοξενεί τα δημιουργικά όνειρα όλων μας. Και η ομάδα διαρκώς μεγαλώνει με υπέροχες δουλειές, ανταλλαγές απόψεων και συνεργασία. Είναι τόσο όμορφο να χαίρεται ο ένας με την επιτυχία του άλλου, να την επιθυμεί και να τη στηρίζει!!! Και δεν είναι αυτονόητο, δυστυχώς.