Βασίλης Οικονόμου

δημιουργός του Θεάτρου Ατόμων με Αναπηρία «ΘΕ.ΑΜ.Α.» σκηνοθετεί φέτος την παράσταση «Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου» του Edward Albee.

Ο Βασίλης Οικονόμου, είναι αναμφισβήτητα ένας σημαντικός καλλιτέχνης του θεάτρου, με βαθιά καλλιέργεια και παιδεία σε ένα αξιοσημείωτα ευρύ πεδίο γνώσης. Επίσης είναι ένας ευφυής άνθρωπος με ευγένεια και χιούμορ. Απόφοιτος της Δραματικής Σχολής «Πρόβα» της Μαίρης Ραζή, συνεργάστηκε μαζί της στη συνέχεια σε θεατρικές παραστάσεις. Επίσης, μετά την αποφοίτησή του από το τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδικότητα στην Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης, ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές με ειδίκευση στο «Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο» του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών. Στη φυσιολογία του, έχει εκ γενετής μαιευτική παράλυση στο δεξί άνω άκρο. Το 2010 ίδρυσε το Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία «ΘΕ.ΑΜ.Α.», που αποτελεί τη μοναδική επαγγελματική ομάδα θεάτρου για άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα. Αντίστοιχα, οι καλλιτεχνικές ποιότητες στο στέρεο υπόβαθρο του «ΘΕ.ΑΜ.Α.» είναι άμεσα απτές στο σκηνικό αποτέλεσμα της εμπεριστατωμένης δουλειάς του. Κάθε δουλειά του Βασίλη Οικονόμου προκαλεί αίσθηση, είτε πρόκειται για παράσταση του «ΘΕ.ΑΜ.Α.», είτε για κάθε άλλη του σκηνοθεσία, όπως π.χ. στη μουσικοθεατρική παράσταση «Έρως ο λυσιμελής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στο Μέγαρο Θεοχαράκη το 2011, όπου συμμετείχε και ως ηθοποιός σκηνοθετώντας επίσης τον Γρηγόρη Βαλτινό, τη Ζωή Φυτούση και τη Ρένα Βενιέρη. Το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» απευθύνεται κυρίως στα άτομα με κινητική αναπηρία και με την παράλληλη λειτουργία θεατρικού εργαστηρίου, φιλοδοξεί στην ίδρυση της πρώτης Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης για άτομα με κινητική αναπηρία (συμπεριλαμβάνοντας και άλλες παθήσεις) αμφισβητώντας με τον πιο γόνιμο τρόπο την προϋπόθεση της αρτιμέλειας (ΠΔ 370/1983, Άρθρο 8, γ παρ.) ως βασικό κριτήριο που είχε θεσπίσει το Υπουργείο Πολιτισμού για την εισαγωγή στις Δραματικές Σχολές. Μία προϋπόθεση, που ούτως ή άλλως θεωρείται παρωχημένη από πολλούς ανθρώπους και ηθοποιούς. Ίσως μάλιστα κυρίως από ηθοποιούς, καθώς έχουν την εμπειρία των απαιτήσεων και των αναγκών της υποκριτικής από πρώτο χέρι. Το 2012, στο πανευρωπαϊκό workshop «Act for Acting» (Theater and disability) στην Αβιλιάνα (Avigliana) κοντά στο Τορίνο, το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» συμμετείχε με μία αυτοσχεδιαστική performance από την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή. Τότε, ο Βασίλης Οικονόμου είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα άτομα με αναπηρία (κάθε είδους) που ασχολούνται με την υποκριτική τέχνη αντιμετωπίζονται ως επαγγελματίες ηθοποιοί. Στην Ελλάδα, αντίθετα, παρόμοια εγχειρήματα πλαισιώνονται από θεσμική αδιαφορία, ισχνή χρηματοδότηση και αμήχανη έως συγκαταβατική αντιμετώπιση από το κοινό.  Στόχος της ομάδας μας είναι να μεταβάλλει στερεοτυπικές προσεγγίσεις που αντιμετωπίζουν τον ηθοποιό ΑμεA ως ερασιτέχνη ήρωα που σχετίζεται με το θέατρο μόνο μέσα από την ψυχοθεραπευτική του διάσταση. Χωρίς να αγνοούμε την τελευταία, προχωράμε ένα βήμα παρακάτω διεκδικώντας το αυτονόητο, την ισοτιμία απέναντι στην τέχνη. Τα μέλη του «ΘΕ.ΑΜ.Α.» διεκδικούν την καλλιτεχνική τους αυτοπραγμάτωση χωρίς φυγόπονες εκπτώσεις και χωρίς να τους προσφέρεται ειδική αντιμετώπιση παρά μόνο εξειδικευμένη βοήθεια στο να αναδείξουν ο καθένας το ιδιαίτερο ταλέντο του. Η συμμετοχή μας στο σεμινάριο ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία που μας έδωσε τροφή για σκέψη και βελτίωση όσον αφορά τα εργαλεία και τις μεθόδους μας, ενώ παράλληλα είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για την ελληνική εμπειρία, όχι μόνο μέσα από το θέατρο, σπάζοντας ίσως κάποια στερεότυπα των Ευρωπαίων για τη χώρα μας στην παρούσα κρίσιμη ιστορική συγκυρία. Η ανατροπή των στερεοτύπων εξάλλου είναι μια μάχη που κάθε μικρή νίκη της γεννά την ανάγκη για μια ακόμα μεγαλύτερη».

Τον Σεπτέμβριο του 2013, ο Βασίλης Οικονόμου εκπροσώπησε το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» στη Μόσχα στο Διεθνές Φεστιβάλ «Proteatr», ένα από τα πιο φημισμένα στην κατηγορία των ειδικών επαγγελματικών θεατρικών ομάδων. Η άρτια οργάνωση του «Proteatr» αποδεικνύει κάθε χρονιά ότι η επαγγελματική αξίωση των ηθοποιών ΑμεΑ είναι μία αυτονόητη αλήθεια που πρέπει να μοιραστεί στον κόσμο. Όπως δηλαδή συμβαίνει ακριβώς και στην ανταπόκριση των θεατών στις παραστάσεις του «ΘΕ.ΑΜ.Α.». Στη Μόσχα, μεταξύ άλλων διακεκριμένων δημιουργών από κορυφαίες θεατρικές ομάδες που παρουσίασαν τη δουλειά τους στο θέατρο Taganka, ο Βασίλης Οικονόμου έδωσε master–class υποκριτικής (σε πέντε ενότητες) με θέμα «Ο χρόνος και ο χώρος στην Αρχαία Ελληνική Τραγωδία», το οποίο παρακολούθησαν συνολικά περισσότερα από διακόσια άτομα. Μετά το τέλος του Φεστιβάλ, το Ινστιτούτο Φιλοσοφίας της Ρωσικής Ακαδημίας, το τμήμα Ψυχολογίας και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου της Μόσχας και ο Οργανισμός Δημιουργικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης «Kroog» διοργάνωσαν το διήμερο επιστημονικό συνέδριο «Sociality – Creating Function of Art and Problems of Sociocultural Rehabilitation». Εκεί ο Βασίλης Οικονόμου ήταν ομιλητής με θέμα: «Όψις: η ερμηνεία του όρου από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη θεατρική πραγματικότητα» (Αναδόμηση της θεατρικής διδασκαλίας των ηθοποιών ΑμεΑ). Επίσης το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» προσκλήθηκε από τους διοργανωτές του «Proteatr» για την παρουσίαση θεατρικής παράστασης το 2014. Και «Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου» του Albee που ανέβασε το 2014 το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον. Για τη μέχρι στιγμής διαδρομή του «ΘΕ.ΑΜ.Α.» αξίζει κανείς να πάρει και μία πληρέστερη εικόνα από το theaterndisability.blogspot.gr και το www.distheater.gr.

«Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου» του Albee λοιπόν από το «ΘΕ.ΑΜ.Α.».
Ναι. Είναι ένα έργο που με ενδιέφερε πολύ και πλέον ήρθε η ώρα που μπορούσε να ανεβεί.

Λόγω εξέλιξης δουλειάς ή και από οικονομικής απόψεως;
Τα λεφτά δεν φτάνουν ποτέ (γέλια). Άλλωστε το θέατρο πάντα γίνεται επί της ουσίας με ελάχιστα.

Και μέσα από την προσπάθεια και τις θυσίες των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτό.
Σαφώς. Γνωρίζεις πολύ καλά το κόστος αυτής της ιστορίας για τον καθέναν μας από πρώτο χέρι.

Εννοείται. Και άλλο πόσο στις εποχές που διανύουμε.
Πολύ περισσότερο. Και άλλο πόσο όταν μιλάμε και για θέατρο από ανθρώπους με αναπηρία.

Ωστόσο θα μπορούσαμε να πούμε ότι με την πάροδο του χρόνου, το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» έχει αποκτήσει κατά κάποιον τρόπο, ένα κοινό;
Θα μπορούσα να πω γενικώς ότι υπάρχει μία ανταπόκριση και ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον από πολλούς ανθρώπους. Αλλά ποτέ δεν μπορούμε να βεβαιότητα για το αν υπάρχει ένα, κατά κάποιον τρόπο, συγκεκριμένο κοινό για τον εξής απλό λόγο ότι το κάθε κοινό μπορεί να μεταβάλλεται ανά πάσα στιγμή.

Όπως και να εξελίσσεται.
Σαφώς. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, μιλάμε πάντα τηρουμένων των αναλογιών και δεδομένων των συνθηκών. Όπως είπες, σε σχέση και με τις εποχές που διανύουμε. Με την καθημερινή πραγματικότητα. «Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου» είναι το πρώτο έργο που παρουσιάζει το «ΘΕ.ΑΜ.Α.» σε καθημερινή βάση στα τριήμερα των παραστάσεών του. Δηλαδή είναι ουσιαστικά η πρώτη φορά που οι ηθοποιοί του «ΘΕ.ΑΜ.Α.» λειτουργούν περισσότερο και με μία επαγγελματική λογική πέρα από την καθεαυτή επαγγελματική αντιμετώπιση που ούτως ή άλλως είχαν σε ό,τι έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. Σε όλες τις παραστάσεις δηλαδή, εννοείται ότι δεν υπήρξε η παραμικρή έκπτωση επ’ ουδενί. Όλες τους είχαν τη σημασία που πρέπει να έχει μία παράσταση για τον ηθοποιό, για την αξία που θα έχει για αυτόν και για την αξία που εκείνος θα της δώσει αντίστοιχα. Απλώς, εκείνες οι παραστάσεις κάπου γινόντουσαν εκ των πραγμάτων με μία, ας πούμε, «φεστιβαλική λογική».

Λόγω συνθηκών.
Ακριβώς. Με το «The Zoo Story» λοιπόν κάπου εξελίσσεται περαιτέρω η επαγγελματική νοοτροπία των ηθοποιών του «ΘΕ.ΑΜ.Α.» και ως προς την καθημερινή τους τριβή και ζύμωση με το έργο και την παράσταση.

Στην παρούσα στιγμή λοιπόν, αυτή η καθημερινότητα του θεάτρου ήταν μία ακόμη ανάγκη του «ΘΕ.ΑΜ.Α.»;
Φυσικά. Εξάλλου το θέατρο είναι μία ανάγκη σε κάθε περίπτωση. Κανείς δεν εξαναγκάζει κανέναν ούτε να κάνει θέατρο, ούτε να δει. Αλλά αντιθέτως, γίνεται από ανάγκη. Από ανάγκη συμβαίνει ό,τι συμβαίνει. Από την ανάγκη που μοιράζεται ο ηθοποιός με τον θεατή.

Από την κοινή τους ανάγκη. Στο σημείο συνάντησης της ανάγκης του ηθοποιού με την ανάγκη του θεατή.
Ακριβώς. Εκεί όπου ο θεατής περιμένει να δει τον ηθοποιό να εκφράζει κάποια ερωτήματα.

Και να τον ακούσει;
Να δει το πώς θα τα διατυπώσει. Και ο ηθοποιός περιμένει και ο ίδιος να ακούσει. Όπως είπαμε, μοιράζονται κάποιες ανάγκες από κοινού. Θεατής και ηθοποιός περιμένουν να δουν κάτι. Ή τουλάχιστον, το ελπίζουν.

Και αυτό είναι και η κοινή τους ανάγκη.
Ακριβώς. Το σημείο επαφής. Μέσα από τις όποιες περιστάσεις ή συνθήκες. Ή ακόμη και αντιξοότητες. Ή μάλλον, κυρίως μέσα από αυτές. Αλλά από εκεί και πέρα, ο κόσμος δεν έγινε μέσα σε μία μέρα. Δεν περιμένουμε να αλλάξει κάτι από τη μία στιγμή στην άλλη.

Αλλά να συμβεί φυσικά ως αποτέλεσμα μίας εξέλιξης.
Ακριβώς. Ως φυσικό επακόλουθο μίας διαδικασίας.

Στην παράσταση παίζουν και ηθοποιοί χωρίς κινητικές αναπηρίες.
Όπως και στις προηγούμενες. Η κοινωνική ενσωμάτωση δεν επιτυγχάνεται μέσα από την γκετοποίηση.

Και ο ένας από αυτούς τους ηθοποιούς είναι ένας κοινός μας φίλος και συνεργάτης, που παίζει τον Τζέρυ.
Ναι, ο Μιχάλης (Ταμπούκας). Δεν χρειάζεται βέβαια να μιλήσω για τον Μιχάλη (γέλια).

Όχι βέβαια (γέλια).
Πολύ απλά, το τι είναι ο καθένας εκφράζεται απτά και άμεσα σε κάθε του δείγμα γραφής. Το μόνο που θα ήθελα να πω για τον Μιχάλη είναι ότι είναι ένας ηθοποιός με «ανοιχτό» δυναμικό. Θέλει να δουλεύει ως «Tabula rasa».

Να δουλεύει με τις δυσκολίες παρά με τις ευκολίες;
Δεν του αρέσει καν να χρησιμοποιεί αυτές τις λέξεις, ευκολία και δυσκολία, όσον αφορά το θέατρο. Τον ενδιαφέρει τι χρειάζεται ο ρόλος για να δει τι χρειάζεται και εκείνος ως ηθοποιός. Φυσικά, οι όποιες ευκολίες του καθενός είναι δεδομένες και αυτές τις ξέρει ο καθένας για τον εαυτό του. Ή μπορεί να νομίζει πως τις ξέρει. Δεν μιλάμε βέβαια για περιπτώσεις που εγκλωβίζονται σε αυτό που μπορεί να θεωρούν ως «ευκολία» και στην πραγματικότητα να δυσκολεύουν έτσι τον εαυτό τους πολύ περισσότερο. Το θέμα είναι πώς βρίσκει κανείς τον τρόπο να δημιουργήσει τις «αντιστάσεις» που απαιτεί κάθε ρόλος και να δουλεύει με αυτό. Ή μάλλον και με αυτό. Δηλαδή, να δει το πώς μπορεί μέσα από ό,τι διαθέτει, να πάει πέρα από αυτό. Να το καλλιεργήσει.

Και έτσι δουλεύουν όλοι οι ηθοποιοί του «ΘΕ.ΑΜ.Α.»;
Όπως κάθε ηθοποιός.

Ή τουλάχιστον, όπως πρέπει να κάνει κάθε ηθοποιός.
Ακριβώς (γέλια).

Βασίλη, σε ευχαριστώ πολύ.
Εγώ ευχαριστώ.

«Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου» του Edward Albee
Σκηνοθεσία: Βασίλης Οικονόμου
Μετάφραση: Κατερίνα Χριστοδούλου
Βοηθός σκηνοθέτις: Σοφία Σταυρακάκη
Φωτισμοί: Μιχαέλα Κωνσταντέλλου
Μουσική επιμέλεια: Σοφία Σεφεριάδου
Ειδική βοηθός: Βασιλική Μιάμη

Παίζουν: Μιχάλης Ταμπούκας (Τζέρυ), Πάνος Ζουρνατζίδης (Πήτερ), Γιώργος Ηλιάκης, Μαρία Μπουρελάτου, Μαρίνα Μπεσίρη, Βασίλης Οικονόμου, Έφη Τούμπα, Χριστίνα Τούμπα.

«ΘΕ.ΑΜ.Α.» (Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία) στο Θέατρο Κοινωνικού Διαλόγου της Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε., Ηπείρου 41 & Αχαρνών

Παραστάσεις: Παρασκευή & Σάββατο: 21:00, Κυριακή: 18:00
Τελευταία παράσταση: Κυριακή 13 Απριλίου 2014

Είσοδος: 10€, 6€ (Άνεργοι, Φοιτητές, Συνταξιούχοι), Δωρεάν για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ).

Προσοχή: Η πρόσβαση στο θέατρο για ΑμεΑ προϋποθέτει τη μεταφορά τους σε υπάρχον ηλεκτρικό κάθισμα.

Διάρκεια: 90΄

Τηλέφωνο κρατήσεων: 6939308409