Ομάδα «ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ»

Δημιουργώντας τον κόσμο απ’ την αρχή

Η Όλγα Ποζέλη ιδρύτρια της πρωτοποριακής ομάδας μιλάει στο «Επί Σκηνής» για την δράση της, τους στόχους της και τις δυναμικές της διανύοντας την νοητή γραμμή που ενώνει τους ανθρώπους της τέχνης ανάμεσά τους αλλά και με το κοινό τους.

H Ομάδα Θεάτρου «ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ» ιδρύθηκε το 1999 από την Όλγα Ποζέλη. Εναρκτήριες παραστάσεις της ομάδας ήταν η «Μεγάλη της Ευκαιρία» του Alan Bennett και το «Κήρυγμα» του David Mamet, στον Τεχνοχώρο Υπό Σκιάν. Ακολούθησε το  «Dο You Love Me?», μια παράσταση devised theatre βασισμένη στη ζωή και τα κείμενα του ψυχίατρου R. D. Laing, αρχικά στον Άδειο Χώρο της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου και κατόπιν στο Θέατρο «Φούρνος», στο Δημοτικό Θέατρο «Άνετον» της Θεσσαλονίκης και στο Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου της Τρίπολης. Το «Do You Love Me?» ήταν υποψήφιο για δύο βραβεία του περιοδικού «Αθηνόραμα» και η Όλγα Ποζέλη ήταν υποψήφια για το βραβείο Νέου Δημιουργού της Ένωσης Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών.

Το 2003 ανέβηκε στο Θέατρο «Εμπρός» το έργο του Steven Berkoff «Kβετς» που ήταν υποψήφιο για έξι βραβεία του περιοδικού «Αθηνόραμα», μεταξύ των οποίων και αυτά της καλύτερης παράστασης και σκηνοθεσίας. Το 2004 ανέβηκε στο θέατρο «Επί Κολωνώ» το έργο «Το Πουλί της Ηδονής», μια παράσταση devised εμπνευσμένη από το διήγημα του βραβευμένου Αυστραλού συγγραφέα Peter Carey, «Exotic Pleasures». Το 2007 ανέβηκε στο θέατρο «Αργώ Studio» η παράσταση devised «Όλα όσα έχω ξεχάσει μπορούν να γεμίσουν ένα σπίτι;», εμπνευσμένη από μια εικαστική εγκατάσταση των Peter Fischli & David Weiss και τον Δεκέμβρη του 2008 το επίσης devised «Ποτέ μην πας απ' τις σκάλες», με αφορμή διηγήματα του Haruki Murakami.

Φέτος ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο θέατρο «Φούρνος» η «devised performance» «Μην κρίνεις έναν άνθρωπο από την ουρά του». Με αφορμή και έμπνευση την εικαστική εγκατάσταση «10 Albums» του Ilya Kabakov, παρουσιάζει τις ιστορίες έξι ανθρώπων που ξεχωρίζουν για τον ιδιόρρυθμο, έκκεντρο και δημιουργικό τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους, υπάρχουν μέσα σ' αυτόν και τελικά, τον δημιουργούν απ' την αρχή.

Μιλήστε μου για την ως τώρα πορεία σας

Στα 14 μου, θυμάμαι μια βραδιά στο θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Οι καρέκλες τοποθετημένες στην κεντρική σκηνή και οι ηθοποιοί σε απόσταση αναπνοής από εμάς, τους θεατές. Στιγμές μαγικές. Νομίζω εκείνο το βράδυ, αποφάσισα να γίνω ηθοποιός. Και κατά έναν περίεργο τρόπο, καμία στιγμή στην ζωή μου δεν αμφισβήτησα εκείνη την απόφαση. Μετά ήρθε η Ρούλα Πατεράκη, της οποίας τη Δραματική Σχολή παρακολούθησα. Πρωτοπόρος η Ρούλα, καλλιτέχνης μέχρι το μεδούλι. Εκείνη με έμαθε ότι θέατρο σημαίνει αναζήτηση, ανατροπή, ρίσκο. Ακολούθησαν σπουδές στο Λονδίνο, και παραμονή εκεί σχεδόν έξι χρόνια. Στο Λονδίνο ανακάλυψα το θέατρο της επινόησης (devised theatre). Ήταν τα χρόνια που οι Complicite αποκτούσαν δύναμη, κοινό. Τότε που για πρώτη φορά ίσως στην Αγγλία μια multinational ομάδα γινόταν αποδεκτή, κάτι καινούργιο για τους σωβινιστές Άγγλους. Εκεί έκανα και την πρώτη μου απόπειρα σκηνοθεσίας με συμφοιτητές από το Πανεπιστήμιο. Στο Λονδίνο αγάπησα και το χοροθέατρο και το σωματικό θέατρο. Η σύμπραξη των τεχνών ήταν ο καινούργιος δρόμος τότε. Και μετά επιστροφή στην Ελλάδα και τα πρώτα χρόνια ως ηθοποιός εδώ. Αρκετές σεζόν στο Εθνικό, κάποιες μεμονωμένες δουλειές στο ελεύθερο θέατρο και μετά η επιτακτική ανάγκη να δημιουργήσω την δική μου ομάδα και να κάνω τις δικές μου επιλογές. Επιλογές κατεύθυνσης, ρεπερτορίου, συνεργατών, επιλογές ουσιαστικές.

Τι σημαίνει το όνομα της ομάδας και πως το εμπνευστήκατε;

Το ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ αισθανόμαστε ότι εκφράζει αυτό που βιώνουμε οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα. Είμαστε λιγάκι μοναχικοί, φοβόμαστε τις συμπράξεις. Αλλά τη ίδια στιγμή υπάρχει μια νοητή γραμμή που μας ενώνει. Ονομάζοντας την ομάδα έτσι αισθανόμαστε ότι κάνουμε ένα σχόλιο αλλά την ίδια στιγμή προσκαλούμε και σε μία συνεργασία!

Ποια είναι τα μέλη της ομάδας και πως συναντηθήκατε;

Η ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ είμαστε κατ’ ουσίαν δύο, ο Κωστής Δάβαρης, ο σκηνογράφος, κι εγώ. Η ευρύτερη οικογένεια περιλαμβάνει συνεργάτες με τους οποίους ξανασυναντιόμαστε δημιουργικά όταν οι δρόμοι μας συγκλίνουν. Όπως ο Γιώργος Ντούσης, η Στέβη Φόρτωμα, ο Λάμπρος Παπαγεωργίου, ο Δημήτρης Βέργαδος, ο Γιώργος Κατσίγιαννης. Και βέβαια γύρω μας υπάρχουν και οι μόνιμοι συνεργάτες-υποστηρικτές όπως η Κατερίνα Μαραγκουδάκη.

Ποιοι είναι οι στόχοι της ομάδας σας και ποια η κατευθυντήριος γραμμή;

«Στην ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε ιδέες και συναισθήματα με ειλικρίνεια και αμεσότητα. Παίρνουμε ρίσκα, πειραματιζόμαστε και συνδυάζουμε τον λόγο, την κίνηση και τη μουσική πιστεύοντας ότι η σύγκλιση των τεχνών είναι ο καινούργιος δρόμος.» Αυτό ήταν το μανιφέστο μας όταν ξεκινήσαμε! Δεν έχουν αλλάξει πολλά από τότε. Αυτό που σίγουρα νοιώθουμε είναι ότι ψάχνουμε κάθε φορά έναν κώδικα ο οποίος θα μπορέσει να επικοινωνήσει αυτά που θέλουμε να πούμε, ξαφνιάζοντας και ανατρέποντας. Το ξάφνιασμα όμως αυτό, αν είναι αληθινό, δεν θα τρομάζει αλλά θα κουβαλάει μαζί του και μιαν ανεξήγητη αίσθηση οικειότητας.

Πως λειτουργείτε στην διάρκεια των προβών;

Τα τελευταία χρόνια στην ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ κάνουμε θέατρο της επινόησης (devised). Το devised μπορεί να ξεκινήσει από οτιδήποτε. Καθορίζεται και προσδιορίζεται από το γκρουπ των ανθρώπων που συσπειρώθηκαν για να εξερευνήσουν και να πειραματιστούν με ιδέες, εικόνες, σκέψεις, θέματα. Το devised έχει να κάνει με τη σύλληψη και τη μορφοποίηση μια ιδέας. Έχει να κάνει με τη φαντασία, τη διαίσθηση, τον αυθορμητισμό, το ρίσκο και πάνω απ’ όλα με την ομαδική δέσμευση στη δημιουργία μιας παράστασης. Έχει να κάνει με τον πειραματισμό με καινούργιες ιδέες, φόρμες, δομές και την ίδια τη φύση της παραστατικής τέχνης.

Πείτε μου για την ως τώρα εμπειρία σας όσον αφορά το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Διαπιστώνω ότι όταν προσπαθείς να εφεύρεις έναν καινούργιο τρόπο επικοινωνίας, έρχεσαι σε σύγκρουση με «τα σίγουρα», τα κουτάκια του μυαλού μας που δύσκολα ανατρέπονται. Κι αυτό ισχύει και για τους ηθοποιούς και για τους θεατές. Η πορεία λοιπόν είναι δύσκολη, έχει πισωγυρίσματα, αλλά σιγά-σιγά προχωράει. Δεν πρέπει κανείς να απογοητεύεται εύκολα. Εμείς με την ΝΟΗΤΗ έχουμε μια δεκαετία στην πλάτη μας κι αυτό σημαίνει ότι έχουμε αποκτήσει πια τους θεατές μας που μας ακολουθούν όπου κι αν πάμε.

Πως εξασφαλίζετε χώρο κάθε φορά και τι προβλήματα αντιμετωπίζετε;

Το θέμα χώρος είναι πάντα ένας μεγάλος πονοκέφαλος. Εμείς ψάχνουμε χώρους μικρούς και ατμοσφαιρικούς. Δεν θέλουμε την πλατεία στο σκοτάδι και τον θεατή να ξεχάσει τελείως τον εαυτό του και να βυθιστεί στον κόσμο της μυθοπλασίας, θέλουμε να μην χάνει την αίσθηση του παρόντα χρόνου και τόπου. Παράλληλα με την συναισθηματική του συμμετοχή να διατηρεί πλήρη συνείδηση της δικής του ενεργής παρουσίας ως δέκτη του γεγονότος. Τον θέλουμε μάρτυρα, όπως λέει και ο Tim Etchells, των Forced Entertainment. Κι αυτό προϋποθέτει χώρους μικρούς που στην Αθήνα υπάρχουν. Δυστυχώς δεν είναι ποτέ σωστά διαμορφωμένοι και εξοπλισμένοι κι εκεί παλεύουμε με τις συνθήκες...

Ποια είναι η ανταπόκριση του κοινού;

Όταν ξεπεράσουν την ανάγκη τους να κατατάξουν σε κάποιο είδος αυτό που βλέπουν, τότε χαλαρώνουν και επικοινωνούμε! Οι θεατές είναι αυτοί άλλωστε που μας έφεραν και στα βραβεία του Αθηνοράματος για το Κβετς. Και μάλιστα στις περισσότερες κατηγορίες.

Τι στήριξη έχετε και τι παραπάνω θα επιθυμούσατε από τους πολιτιστικούς φορείς;

Χωρίς την στήριξη του κράτους η τέχνη δεν μπορεί να επιβιώσει. Και όπως ειπώθηκε πολύ εύστοχα κατά την διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Θέατρο το Σάββατο 6 Νοεμβρίου, ειδικά σε τούτες τις δύσκολες εποχές η οικονομική στήριξη του κράτους πρέπει να αυξηθεί ακριβώς γιατί πρέπει να αντιτάξουμε τον πολιτισμό απέναντι στην κυριαρχία του χρήματος.