Υπό το μηδέν

του Άμπελ Θαμόρα

Το έργο του 30χρονου Ισπανού, στο οποίο απονεμήθηκε το βραβείο κοινού στη Βαλένθια το 2009, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον της ακραίας συνθήκης ενισχύεται εδώ ακριβώς εξ αιτίας της παντελούς έλλειψης αιχμών όσον αφορά τους χαρακτήρες των ηρώων οι οποίοι εξαναγκάζονται να ενδοσκοπηθούν εξ αιτίας μιας απρόβλεπτης, θανατηφόρας ωστόσο σύμπτωσης. Ένα Σάββατο βράδυ, ληστές εισβάλλουν σ’ ένα κρεοπωλείο προκαλώντας τον εγκλωβισμό του ιδιοκτήτη και του υπαλλήλου του μέσα στο ψυγείο. Οι δύο άντρες που παρεπιπτώντως είναι  αδέλφια και μάλιστα βρίσκονται και σε κατάσταση ρήξης, ψάχνουν πανικόβλητοι να βρουν ένα τρόπο να επιβιώσουν ή έστω κάπως να απαλύνουν την οδύνη του αφόρητου ψύχους. Είναι δύο ολότελα συνηθισμένοι άνθρωποι και μέχρι θανάτου βαρετοί. Τον έναν τον έχει ήδη εγκαταλείψει η γυναίκα του ακολουθώντας έναν πιο ενδιαφέροντα εραστή, παίρνοντας μαζί και το παιδί τους κι αφήνοντάς του μόνο, έναν γέρικο σκύλο. Ο άλλος ονειρεύεται να γίνει τραγουδιστής και μάλιστα επιχειρεί να λάβει μέρος σε διαγωνισμό όπου η κριτική επιτροπή τον ρωτάει έκπληκτη για ποιο λόγο άραγε θέλει να ασχοληθεί με το τραγούδι και φυσικά τον απορρίπτει. Δεν έχουν σπουδαίες τραυματικές εμπειρίες εκτός ίσως από τον θάνατο της μητέρας τους αλλά κι αυτός συμβαίνει σε μεγάλη σχετικά ηλικία. Δεν έχουν φίλους, το κινητό χτυπάει μερικές φορές για τον μικρότερο αλλά είναι απλά κάποιοι γνωστοί που δεν θα επιμείνουν ιδιαίτερα να επικοινωνήσουν. Η σύγκρουση ανάμεσά τους που προκάλεσε την φυγή του μικρότερου για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι ολότελα ασήμαντη και χωρίς ουσιαστικό κίνητρο, μια εφηβική αντιζηλία. Οι ενοχές τους είναι χαμηλόφωνες. Οι μελοντικοί τους στόχοι, σχεδόν απροσδιόριστοι. Δεν έχουν κάποια διαστροφή ούτε κάποιο έντονο πάθος. Η μόνη τους στην ουσία, ενδιαφέρουσα διαπλοκή σε σχέση με την πραγματικότητα είναι η τυχαία κι ωστόσο τραγική συνθήκη του εγκλωβισμού τους στο ψυγείο, η οποία, στιγμή τη στιγμή τους οδηγεί στο θάνατο. Μέσα όμως από αυτή την ακραία κατάσταση οι ήρωες ξεγυμνώνονται, επικοινωνούν, αναπτύσσουν ουσιώδη σχέση στη θέση της υποτυπώδους, την οποία είχαν ως τώρα και αρθρώνουν λόγο επιχειρώντας το αδύνατο. Να χωρέσουν τις ζωές τους και τα συναισθήματά τους μέσα στις λίγες ώρες που τους απομένουν. Το έργο χωρίς να αποτελεί κορυφαία δραματουργία διαθέτει χιούμορ, ανθρωπιά, ζωντάνια, ειλικρίνεια, ποιητικότητα και εσωτερική ένταση. Φέρνοντας αντιμέτωπα αυτά τα δύο πρόσωπα με τον θάνατο, τα εξαναγκάζει να ξεπεράσουν τα όρια τους και να τοποθετηθούν ως σύμβολα της αιώνιας αδυναμίας του απλού, καθημερινού ανθρώπου να αξιοποιήσει τις κρυμμένες αλλά υπαρκτές δυναμικές της ζωής του όταν δεν βρίσκεται υπό την απειλή του θανάτου.

Η «χαμηλών τόνων» σκηνοθεσία υπηρετεί την δραματουργία χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις και εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες των ταλαντούχων, άμμεσων κι ιδιαίτερα πειστικών ηθοποιών για να αποδώσει τις ατμόσφαιρες, τις εντάσεις και τις παύσεις με ευκρίνεια, κρατώντας το ενδιαφέρον του θεατή σε εκγρήγορση. Διαθέτει ρυθμό ο οποίος έτσι κι αλλιώς υποβάλλεται από την εύστοχη, ολοζώντανη, μετάφραση αλλά δεν καταφέρνει να εκμεταλλευτεί την ακραία συνθήκη σ’ όλη της την γκάμα και να καταστήσει ακόμα πιο κρίσιμες τις αντιδράσεις των προσώπων που κινούνται στα όρια ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ενδιαφέροντες οι φωτισμοί και το ηχητικό μπαγκράουντ ενώ η σκηνογραφία χωρίς να είναι αδέξια περιορίστηκε στην εικονογράφηση και δεν κατάφερε να την ανατρέψει. Εξαίσια η τελευταία σκηνή όπου τα ήδη νεκρά αδέλφια σηκώνονται κι αδειάζουν από πάνω τους την άμμο μιας καυτής ερήμου στην οποία φαντασιωτικά θα επιθυμούσαν να βρίσκονται καθώς πέθαιναν από την παγωνιά κι ίσως κι από την εγκατάλειψη.

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ-Δημήτρης Ψαρράς

Σκηνοθεσία: Λίνα Ζαρκαδούλα

Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη

Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου

Σκηνικά-Κοστούμια: Μαρία Φιλίππου

Παίζουν: Πέτρος Λαγούτης

Νεκτάριος Λουκιανός

Βοηθός Σκηνοθέτη: Κέλλυ Καρακούλη

Φωτογραφία: George Alexandrakis

Art Work: Amarildo Topalis

Παραγωγός: Ρούλα Νικολάου

Παραγωγή: Fidelite Productions

Θέατρο Π.Κ

Κασομούλη 30 & Ρενέ Πυώ 2

Νέος Κόσμος

Τηλέφωνο: 210-9011677

Ώρα: 21.45

Διάρκεια: 70΄

Από 17 Οκτωβρίου κάθε Δευτέρα & Τρίτη και για λίγες μόνο παραστάσεις