Ο άνθρωπος Ελέφαντας

του Bernard Pomerance

Με αφορμή τα 40 χρόνια από το πρώτο του ιστορικό ανέβασμα στο Broadway το πολυβραβευμένο έργο του Bernard Pomerance «Ο Άνθρωπος Ελέφαντας», βασισμένο στη ζωή του Τζον Μέρρικ ανεβαίνει σε διασκευή και σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη στον Πολυχώρο VAULT. Πρόκειται για την πραγματική ιστορία του Τζον Μέρρικ γνωστού και ως «Ανθρώπου Ελέφαντα», ενός τραγικά παραμορφωμένου άντρα που έζησε στη Βικτοριανή Αγγλία του 19ου αιώνα και που είχε μια άνευ προηγουμένου φυσική παραμόρφωση. Όταν ο καταξιωμένος γιατρός Τριβς τον παίρνει υπό την προστασία του, για να τον απαλλάξει από έναν κόσμο καιροσκόπων και εκμετάλλευσης, εκπλήσσεται από το λαμπρό μυαλό, την ακλόνητη πίστη του και τη δίψα του για αποδοχή, αγάπη και έρωτα.

Όμως ο άντρας που εξ αιτίας της παραμόρφωσης του, έγινε το έκθεμα των λονδρέζικων Freek Shows, βορά στο άπληστο βλέμμα των ταπεινωμένων και καταφρονεμένων της πόλης οι οποίοι απεγνωσμένα αναζητούσαν κάποιον πιο αποκρουστικό από αυτούς για να αντέξουν τον εαυτό τους, δεν είναι δυνατόν να αποκοπεί από την εικόνα του ούτε στα μάτια των ευγενών και των εκπροσώπων της επιστήμης που αναλαμβάνουν να τον «σώσουν» από τον εξευτελισμό του δρόμου και να τον εισαγάγουν στον δικό τους ανώτερο κόσμο, έναν κόσμο αποδοχής, κατανόησης, ευκαιριών... Δεν γίνεται παρά μόνο «τύποις» αποδεκτός στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα που διαχωρίζονται από το ευτελές πλήθος, εξακολουθεί να εκτίθεται ως ένα φαινόμενο κι όχι να αντιμετωπίζεται ως μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Κι ίσως όχι μόνο λόγω της εμφάνισης του που δεν παύει να είναι τρομακτική και τερατώδης στα εξευγενισμένα μάτια τους αλλά και εξ αιτίας της εξ ίσου τερατώδους για την πουριτανική κοινωνία των τελών του 19^ου αιώνα -και για όλες τις κοινωνίες εν τέλει-, προκλητικότητας που προκαλεί η ανεπιτήδευτη αθωότητα κι η αγνότητα των προθέσεων του. Η δραματουργία ορίζει τον φόβο που εμπνέει ο «άνθρωπος-ελέφαντας» σε δύο πεδία, παραθλώντας την τερατώδη όψη και εισχωρώντας σε μια επικίνδυνη, ανατρεπτική ψυχοσύσταση που μπορεί να γίνει πιο απωθητική για τους υποκριτές κι από την παραμόρφωση του κορμιού και του προσώπου του. Αν το σώμα γεννά στον απλοικό, λαικό θεατή των Freek Shows εκείνο το ακαταμάχητο κράμα φρίκης, περιέργειας, απώθησης και έλξης, το ίδιο ακριβώς γεννά και στον καλλιεργημένο, δεκτικό, ευφυή εκπρόσωπο της ανώτερης τάξης, η ευρύτητα του πνεύματος του κι η ωραιότητα της σμιλευμένης από τη δυστυχία, ψυχής του. Αν και βέβαια δεν θα μπορούσε να το παραδεχτεί εύκολα αυτό ο κάθε επιστήμων-μελετητής του φαινομένου, αφού οι ηθικές αξίες του «πειράματος-Μέρικ» δεν είναι παρά αυτές που αντί να θεμελιώσουν την «κοινωνία» του, προδόθηκαν απ’ αυτήν. Οι ευγενείς πάλι, στέκουν με κάποια περιέργεια και με συγκατάβαση απέναντι στην όψη του τέρατος αλλά δεν θα είναι ποτέ σε θέση να αντέξουν ούτε την διαφορετικότητα της ψυχής του, που εξορισμένη κι από την κόλαση των καταγωγίων αλλά κι από τον παράδεισο των παλατιών, θα ζητήσει καταφύγιο στην θεική ενόραση και θα κατοικήσει συμβολικά, σε μια δημιουργημένη από τον ίδιο μακέτα ναού. Κι αυτή είναι η βαρύτερη, η πιο τρομακτική μοναξιά του Μέρικ που μόνο ο έρωτας θα μπορούσε να εμβολίσει αν φυσικά οι προστάτες του, επέτρεπαν να ευδοκιμήσει η τρυφερή του σχέση με την αισθαντική ηθοποιό που τον θαυμάζει και που αποκτά μέσα από βαθιά ενσυναίσθηση, έναν αγνό και ουσιαστικό ψυχικό δεσμό, με τον διπλά απόκληρο άντρα. Κάτι που φυσικά σε έναν τέτοιο κόσμο κι ίσως σε κάθε κόσμο, είναι ανέφικτο κι απαγορευμένο.

Ο Κοραής Δαμάτης δημιουργεί το εικαστικό του σύμπαν εμπνευσμένος από αισθητική του τσίρκου και των των freak shows και κτίζει με φόντο τον πίνακα της Shiori Matsumoto ένα σουρεαλιστικό σκηνικό περιβάλλον όπου η λαγνεία του λαικού πλήθους για την τερατώδη όψη των εκθεμάτων, αντικατοπτρίζεται στην εκλεπτυσμένη αντίδραση των αρίστων της υψηλής κοινωνίας σαν μια τρομακτική μετατόπιση της αγοραίας φρίκης, στα έδρανα της υποκρισίας. Οι μάσκες, τα σπαθιά, οι φωτισμοί, η αισθητική των κουστουμιών δημιουργούν μια σειρά από ονειρικές, εικαστικές σκηνικές εικόνες που αντιπαραθέτουν την ατμόσφαιρα των υποκοσμιακών τσίρκων με εκείνη των μεγαλοαστικών σαλονιών και των κλινικών, επιχειρώντας να ορίζουν την πρώτη ως μία αντανάκλαση της δεύτερης και να φέρουν τον ήρωα αντιμέτωπο με την πρόκληση μιας άλλου είδους σκληρότητας και βαρβαρότητας η οποία κρύβεται πίσω από το προσωπείο της ευσπλαχνίας και της ενσυναίσθησης, καθώς ευνοημένος από την απρόβληπτη μοίρα του δραπετεύει από τον σκαιώδη υπόκοσμο για να εισχωρίσει σε ένα αλλότριο τσίρκο συμβατικών συμπεριφορών και ερμητικά κλειστών συνειδήσεων. Η σκηνοθεσία εντυπωσιάζει αισθητικά, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την υπονομευτική διάδραση των χαρακτήρων και εικονοποιώντας εικαστικά την καταγγελτική αντιπαράθεση των δύο κόσμων, που φέρνει αντιμέτωπους σ’ ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, η δραματουργία.

Μέσα από μια αφοπλιστική απλότητα και μια εντυπωσιακή ερμηνευτική επάρκεια ο Καρατζιάς, παραδίδει έναν Μέρικ πρωτόγονο κι εκλεπτυσμένο ταυτόχρονα, μελαγχολικό κι εκστατικό, απελπισμένο και έμπλεο ευγνωμοσύνης, συμπαγή και εύθραυστο, ισσοροπώντας στην εντέλεια τις αντιθέσεις της σύνθετης ψυχοσύνθεσης του και αναδεικνύοντας την πλούσια γκάμα των συναισθημάτων του. Πίσω από μια μάσκα-κλουβί που παγιδεύει αλλά ταυτόχρονα και αποκαλύπτει έναν εσωτερικό εαυτό βαθιά ελκυστικό, φέρνει την απωθητική εξωτερική εμφάνιση του ήρωα, αντιμέτωπη με το λεπταίσθητο υλικό του ψυχικού του ρευστού, μέσα από μια συγκρατημένη αλλά σπαρακτική θλίψη και μια υπόγεια αλλά αναπότρεπτη παραίτηση.

Ξεχωρίζει η ερμηνεία του Μοσχολιδάκη ως δόκτορος Τριβς με αποκορύφωμα τον σπαρακτικό μονόλογο των ενοχών του.

Εντυπωσιακή η ονειρική σκηνή που φέρνει τον γιατρό αντιμέτωπο με την τερατώδη όψη του πουριτανισμού του καθώς γίνεται ο ίδιος το αντικείμενο του πειράματος από τον Μέρικ-κομπέρ της ενοχικής φαντασίωσης του κατ’ αντιστροφή της δικής του ψυχρής, επιστημονικής προσέγγισης στον άνθρωπο-ελέφαντα ως φαινομένου κι όχι ως ύπαρξης.

Θα ήταν πολύ πιο ολοκληρωμένη η σκηνή της αποκάλυψης κυρίας Κένταλ αν ολοκλήρωνε το ξεγύμνωμά της μπροστά στα εκστατικά μάτια του ανθρώπου-ελέφαντα προσφέροντάς του την δυνατότητα μέσα από την ολοκληρωτική της παράδοση να την εξαγνίσει με το λυτρωτικό εξ αιτίας της αθωότητας, βλέμμα του αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με την αξιόλογη ερμηνεία της στιβαρής Καβουκίδη, είναι μια σκηνοθετική επιλογή.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί δούλεψαν με συνέπεια πάνω στη σκηνοθετική γραμμή αναδεικνύοντας στην εντέλεια τις υποκριτικές και κινησιολογικές τους αρετές και λειτουργώντας με σκηνική χημεία σ’ ένα αναπόσπαστο, πειθαρχημένο και καλά οργανωμένο σύνολο.

Μετάφραση: Μαρλένα Γεωργιάδη

Δραματουργική επεξεργασία-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης

Σκηνικά – Κοστούμια: Κοραής Δαμάτης

Μάσκες: Ελένη Σουμή

Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης

Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα

Σχεδιασμός φωτισμών: Κοραής Δαμάτης

Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης

Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Τσούτση

Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Trailer: Στέφανος Κοσμίδης

Διανομή

Τζων Μέρρικ (ο Άνθρωπος Ελέφαντας): Δημήτρης Καρατζιάς

Φρέντερικ Τριβς (ιατρός στο νοσοκομείο του Λονδίνου): Περικλής Μοσχολιδάκης

Κυρία Κένταλ (ηθοποιός), Σουβλίτσα: Μαρία Καβουκίδη

Ρος (μάνατζερ του Άνθρωπου Ελέφαντα) / Επίσκοπος / Γουίλ (νοσοκόμος): Στέλιος Καλαϊτζής

Καρλ Γκομ (Διευθυντής του Νοσοκομείου) / Ελεγκτής: Μιχάλης Καλιότσος

Άνδρας στο τσίρκο / Άγγλος Αστυνομικός, Σνορκ (νοσοκόμος): Αντώνης Καραθανασόπουλος

Δις Σάντουιτς / Σουβλίτσα: Σοφία Ρούβα

ΗΜΕΡΕΣ και ώρες ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ

Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00, Κυριακές στις 18:15

έως την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2020

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 90′ (χωρίς διάλειμμα)

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Γενική είσοδος: 16 ευρώ

Προπώληση viva: 14 ευρώ

Φοιτητές / Σπουδαστές / Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων / ΑμΕΑ / Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ): 12 ευρώ

Πολυχώρος VAULT THEATRE PLUS

Μελενίκου 26

Γκάζι

(Σταθμός μετρό: Κεραμεικός)

Πληροφορίες-κρατήσεις: 213 0356472 / 6949534889

(για τηλεφωνικές κρατήσεις 11:00 – 14:00 και 17:00 – 21:00)

Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

FB Page : http://www.facebook.com/VAULTTheatreGr1

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ