Ασκητική

Salvatores Dei

του Νίκου Καζαντζάκη

«….Η ουσία του Θεού μας  είναι ο αγώνας..»

Μια θεατρική εκδοχή του ιδεολογικού ορίζοντα του Νίκου Καζαντζάκη όπως αυτός εκφράζεται στο έργο του «Ασκητική», επιχειρεί σκηνοθετώντας και ερμηνεύοντας ο Βασίλης Βασιλάκης στο θέατρο «Αυλαία» στην Θεσσαλονίκη για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.

Το κείμενο

«Salvatores Dei»  είναι ο υπότιτλος  του στοχαστικού χειμαρρώδους  έργου «Ασκητική» γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος εξυψωμένος σε υπέρτατη δύναμη γίνεται αυτός ο σωτήρας του Θεού. «…. Όχι ο Θεός θα μας σώσει· εμείς θα σώσουμε το Θεό, πολεμώντας, δημιουργώντας, μετουσιώνοντας την ύλη  σε  πνέμα….». Δε θα μπορούσαμε να έρθουμε αντιμέτωποι με τον φιλοσοφικό πλούτο, τη σκέψη και το ανεκτίμητο έργο του διαλογιστή  Καζαντζάκη υιοθετώντας μια μονοδιάστατη οπτική που περιορίζεται μόνο σε ερωτήματα θρησκευτικού τύπου. Ούτε μπορούμε να προσάψουμε «χαρακτηρισμούς-αφορισμούς»  που λαθεμένοι ή μη, περιορίζουν και προσδίδουν μονομέρεια παρωπίδας στον ίδιο αλλά και στο  πολύπλευρο γεμάτο άλυτες φιλοσοφικές αγωνίες  έργο του. Η θρησκευτικότητα του συμπαγέστατου αυτού έργου  είναι ένα ακανθώδες ζήτημα που χρήζει ειδικής μελέτης -για όποιον αυτό έχει σημασία-. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει και πως οι θρησκευτικές, ιδεολογικές και  μεταφυσικές  απόψεις  του παγκοσμίου φήμης στοχαστή-συγγραφέα δεν σκόρπισαν τον διχασμό και την αμφιβολία. Κι αυτό, γιατί ο ασυμβίβαστος Νίκος Καζαντζάκης  -μια ψυχή απροσκύνητη που δεν καταδέχεται να πιπιλίζει καραμέλες όπως ο ίδιος είχε  γράψει-,  κατά τη διάρκεια του συνολικού έργου του, ασπάζεται κατά περιόδους διαφορετικές ιδεολογικές κατευθύνσεις (άλλη μια τρανή απόδειξη της αδιάκοπης υπαρξιακής αναζήτησης του). Όμως, είτε τασσόμαστε υπέρ της ορθόδοξης εκκλησίας είτε κατά, αναμφισβήτητα (παρα)δεχόμαστε πως σπουδαία προσφορά της θρησκείας είναι το γεγονός ότι  μας οδήγησε στον «πυρήνα», στην μέριμνα- άμυνα του ανθρώπου από το πάθος, την οδύνη, το θάνατο-αθανασία της ψυχής. Οι μεταφυσικοί προβληματισμοί οδήγησαν τον Νίκο Καζαντζάκη στην «Ασκητική» όπου αποκαλύπτεται όλος ο ιδεολογικός ορίζοντας του συγγραφέα. Η Ασκητική αποτελεί το υπαρξιακό «μανιφέστο» της συνεχούς ιδεολογικής και θρησκευτικής αναζήτησης του κρητικού διαλογιστή. Πρόκειται για   ένα ευαγγέλιο για μη ευαγγελιστές, μια  «καζαντζακική» ανθρωποκεντρική  αίρεση-θρησκεία που περικλείει στοιχεία  άλλων θρησκειών. Ένα αμάλγαμα ετερόκλητων θρησκευτικών στοιχείων,  βουδιστικών, ινδικών, παγανιστικών και χριστιανικών ιδεών,  σε μια θρησκεία δίχως διακρίσεις όπου ο άνθρωπος έχει ευθύνη «…Δεν κυβερνά  πια μονάχα τη μικρή ασήμαντη ύπαρξη του, παρά είναι μια ζαριά όπου  κάθε του πράξη αντιχτυπάει σε χιλιάδες μοίρες…». Μιας θρησκείας όπου λίγο μας ενδιαφέρει το αν είμαστε παιδιά ή όχι ενός κάποιου Θεού («…Δεν ξέρω αν πίσω από τα φαινόμενα ζει και σαλεύει μια μυστική, ανώτερη μου ουσία. Κι ούτε ρωτώ· δε με νοιάζει..») όσο  για το  ποιός είναι ο τελικός σκοπός της δικής μας ύπαρξης, της δικής μας «υπευθυνότητας».  Του δικού μας χρέους. «…Δεν  είμαι Πατέρας, δεν είμαι Γιός, δεν είμαι Πνεύμα. Δεν είσαι δούλος μου μήτε παιχνίδι στις απαλάμες μου…. Είσαι ο σύντροφος μου στη μάχη. Κράτα γενναία τα στενά που σου εμπιστεύτηκα μην τα προδώσεις! Χρέος έχεις και μπορείς στο δικό σου τον τομέα να γίνεις ήρωας… Ποιο δρόμο να πάρεις; Τον πιο κακοτράχαλον ανήφορο. Αυτόν παίρνω κι εγώ' ακολούθα μου!...». Το πρωτόγονο ερώτημα του αν υπάρχει Θεός, αντικαθίσταται από το «από που ερχόμαστε; που πηγαίνουμε; τι νόημα έχει τούτη η ζωή;» Έχουμε την δυνατότητα να υπερβούμε τον εαυτό μας;

Η παράσταση

Το βάρος των ιδεολογικών –μεταφυσικών πεποιθήσεων, τον κόσμο ιδεών  αλλά και το  ρητορικό του ύφους του Καζαντζάκη όπως αυτά εκφράζονται στην Ασκητική επωμίσθηκε ο Βασίλης Βασιλάκης, όχι μόνο σκηνοθετώντας αλλά και αυτό-σκηνοθετούμενος. Με απόλυτο σεβασμό στην αυστηρότητα του κειμένου επιχειρεί έναν «διάλογο» με τη σύγχρονη γενιά -μιας γενιάς που όλο και πιο συστηματικά αναζητεί απαντήσεις  απομακρυνόμενη  σιγά  αλλά σταθερά  από δογματικές θρησκευτικές αντιλήψεις-. Η όλη ατμόσφαιρα ασκεί πάνω στον θεατή μια υπνωτική, ονειρική  επίδραση υποβοηθούμενη από τη συνοδεία άλλοτε ενός διακριτικού  «ταπεινού» φωτισμού άλλοτε  άπλετου φωτός αλλά και  ενίοτε  σκότους σε ολόκληρη την αίθουσα. Το παιχνίδισμα φωτός-σκότους καθώς επίσης και του ασπρόμαυρου σκηνικού, παραπέμπει στην αναζήτηση φωτός και σκότους του ίδιου του κειμένου και στην ευρύτερη αντιπαραθετική διαμάχη καλού κακού  που είναι διάχυτη σε όλο το έργο του. Ο λόγος είναι ο «βασιλιάς» της παράστασης  και η εκφορά του από τον Βασίλη Βασιλάκη, καθηλωτική. Ένα άλλο εστιακό κέντρο είναι το ίδιο το σώμα του σκηνοθέτη-ηθοποιού που με τρόπο προσωπικό και βιωματικό, αποδεικνύει την εμπειρία και  την ωριμότητα  στην εκφραστική του δυναμική. Μια εξαιρετική παράσταση που αποκαλύπτει πως πίσω από κάθε κατηγορία για αθεϊσμό,  διασυρμό της Εκκλησίας ή ότι άλλο για τον γνωστικιστή φιλόσοφο Νίκο Καζαντζάκη, η «σωτηρία»  ήταν η  αναζήτηση της αλήθειας και της  ελευθερίας.

Η τέχνη άλλωστε έχει αυτό το δικαίωμα, - σχεδόν υποχρέωση-.  Να γαλουχείται  από την ιστορία, αλλά να συνεχίζει, να παλεύει στα ακραία σύνορα, να μάχεται, να αγωνιά. Η ουσία της  για τον κρητικό συγγραφέα βρίσκεται στην μάχη σαν τον πολεμιστή που δε νοιάζεται τόσο για την έκβαση της μάχης όσο για την ουσία της δράσης του, για τον ίδιο τον αγώνα. Κάπου  εκεί ξεκινάει και η ανάβαση, η  καζαντζακική « κακοτράχαλη ανηφόρα» με τον πόνο, τη χαρά, την ελπίδα και ξανά από την αρχή σε έναν κύκλο που ποτέ δεν κλείνει…

«…ήρθε ο καιρός, έλεγα αυθαδιάζοντας, ήρθε ο καιρός ο άνθρωπος να δεχτεί μέσα στην καρδιά του όλους τους αγώνες κι όλες τις ελπίδες κι αυτός, χωρίς να περιμένει από το Θεό,  να βάλει τάξη στο χάος». ( Ν. Καζαντζάκης)

Σκηνοθεσία: Βασίλης Βασιλάκης
Επιμέλεια σκηνικού θεατρικού χώρου: Μανόλης Παντελιδάκης
Ενδυματολόγος: Δανάη Καββαδία
Φωτισμοί: Βασίλης Βασιλάκης, Δημήτρης Παπαθανασίου
Φωτογραφίες: Max Gyselinck

Ερμηνεύει ο Βασίλης Βασιλάκης

Ημέρες & ώρες Παραστάσεων

Δευτέρα-Σάββατο 21:00, Κυριακή 20:00

Θέατρο «Αυλαία»

Κτίριο ΧΑΝΘ, πλευρά Τσιμισκή

Τηλέφωνο: 2310237700

Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 15€, Φοιτητικό-Ανέργων 10€

Επικοινωνία:  Art Minds Γιάννης Γκουντάρας- Δάφνη Μουστακλίδου

Τηλέφωνο: 6972294695

E:  Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. ,  Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.     W: www.artminds.gr 

Γραμματεία-Δημόσιες Σχέσεις: Αγγελίνα Σοφιανοπούλου

 Τηλέφωνο: 6973512863

Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Site:www.avlaiatheatre.gr