Καλλιόπη Τζερμάνη

Πιστεύω πάρα πολύ στο «νέο αίμα». Γιατί πρέπει να φτάσεις 50 χρονών για να σκηνοθετήσεις ή για να κάνεις μια πρόταση; Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλο πρόβλημα στο να παραδεχτούμε ότι υπάρχει κάτι καινούριο και ότι είναι σημαντικό κι αυτό.

Η Καλλιόπη Τζερμάνη γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και αποφοίτησε από την Δραματική Σχολή του Γιώργου Κιμούλη το 1999. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια υποκριτικής με τους Ελένη Σκότη, Στάθη Λιβαθινό, Θωμά Μοσχόπουλο, Μιχαήλ Μαρμαρινό, Δημήτρη Καταλειφό, σεμινάριο Physical Theatre με μέλη των Complicite και σεμινάρια πάνω στο musical theatre στο HB Studio (Herbert Bergoff) στη Ν. Υόρκη. Μεταξύ άλλων έχει συμμετάσχει στις παραστάσεις: «Festen» στο θέατρο «Θησείον», «6+1 (Εν Δυνάμει)» στο «Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας» ,  «Το σπίτι μου» στο θέατρο «Χοροροές»  καθώς και στην «Αγγέλα» στο θέατρο Αυλή (Kunsthalle Athena) σε σκηνοθεσία  Ένκε Φεζολάρι. Στον κινηματογράφο έχει παίξει στις μεγάλους μήκους ταινίες «Τσίου» του Μάκη Παπαδημητράτου και «Λιούμπι» της Λάγιας  Γιούργου. Τηλεοπτικά έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τους  Αλέξανδρο Πανταζούδη, Βαγγέλη Σεϊτανίδη, Πάνο Κοκκινόπουλο, Αντώνη Αγγελόπουλο, Παναγιώτη Γκράβα. Φέτος παίζει στο θέατρο «Από Μηχανής» στην παράσταση «Έγκλημα στα παρασκήνια» σε διασκευή και σκηνοθεσία της Κατερίνας Μπερδέκα. Η ταλαντούχα και με αξιόλογες γνώσεις στο χορό και το τραγούδι,  ηθοποιός μιλάει στο «Επί Σκηνής» για την συνεργασία της με την Κατερίνα Μπερδέκα, για την κρίση στο θέατρο και τα όσα βιώνουμε σήμερα αλλά και για τον δάσκαλο της Γιώργο Κιμούλη.

Μίλησε μου για την μέχρι τώρα πορεία σου στο θέατρο. Υπάρχει κάποια δουλειά σου την οποία ξεχωρίζεις ή την θυμάσαι ίσως με νοσταλγία;

Έτυχε και ήμουν κάποια χρόνια στο εξωτερικό, με την αφορμή κάποιου μεταπτυχιακού που είχα κάνει ακριβώς μετά την σχολή και συγκεκριμένα στην Νέα Υόρκη. Όπως καταλαβαίνεις αυτά τα χρόνια ήταν πολύ σημαντικά. Έτυχε εκεί να δουλέψω με τον Γιάννη Στάνκογλου και την Αλίκη Δανέζη-Knutsen και κάναμε το «Closer». Μια δουλειά μου που ξεχωρίζω επίσης είναι η «Αγγέλα», όπου έκανα τον ρόλο της Άννας. Νομίζω ότι αυτή η δουλειά με εξέλιξε και ως ηθοποιό, ήταν μια πολύ καλή συνεργασία κι αυτό το οφείλω στον Ένκε Φεζολάρι.  Συνήθως μου δίνουν άλλα πράγματα να παίζω, και μου άρεσε που ο ρόλος της Άννας είχε κι αυτή την κωμική πλευρά. Επίσης μια αγαπημένη δουλειά ήταν το  «Festen» σε σκηνοθεσία Αλίκη Δανέζη-Knutsen. Ήταν μια δουλειά που  επίσης αναπολώ.

Μίλησε μου για την συνεργασία με την Κατερίνα Μπερδέκα.

Με την Κατερίνα τελειώσαμε μαζί την σχολή και ήταν και ο πρώτος άνθρωπος που με σκηνοθέτησε, από την σχολή ακόμα. Η σχέση μου με την Κατερίνα είναι περισσότερο προσωπική, δηλαδή είμαστε πολύ καλές φίλες από τότε, ανήκει στους δύο από τους πιο αγαπημένους μου ανθρώπους. Όταν γύρισα από την Νέα Υόρκη αποφασίσαμε όλοι μαζί με τον Στράτο Σωπίλη, την Κατερίνα Μπερδέκα τον Γιάννη Στάνκογλου, την Ρόζα Καλούδη, την Τάνια Παλαιολόγου και την Αθηνά Μπερδέκα, να κάνουμε μια θεατρική ομάδα  και να ανεβάσουμε κείμενα που έγραψε ο Στράτος κι η Κατερίνα που να τα σκηνοθετεί η ίδια η Κατερίνα. Και έτσι κάναμε την ομάδα  «Εν δυνάμει» και παίζαμε στο θέατρο του Κιμούλη. Οπότε η συνεργασία μας η επαγγελματική, η πρώτη ήτανε εκεί. Και τώρα στο «Έγκλημα στο παρασκήνια» που προσπαθούμε να μορφοποιήσουμε μια ομάδα με συγκεκριμένο τιμ βασικών συνεργατών.

Ποιά είναι τα στοιχεία που πιστεύεις ότι πρέπει να διαθέτει ένας νέος ηθοποιός προκειμένου να ξεχωρίσει;

Γενικά ο ηθοποιός θα πρέπει να έχει πολύ γερό στομάχι, να αγαπάει βαθιά και ειλικρινά αυτό που κάνει, είτε είναι θέατρο είτε κινηματογράφος, είτε τηλεόραση που δεν υπάρχει πια. Και να έχει πολύ υπομονή. Αν υπάρχουν υπομονή, αγάπη και κάποιου είδους διαθεσιμότητα και διαλλακτικότητα τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Για να είμαι ειλικρινής ένα οικονομικό υπόβαθρο βοηθάει στους καιρούς που ζούμε αλλά και ειδικά σ’ αυτό το επάγγελμα το οποίο δεν είναι χόμπι. Δυστυχώς πρέπει να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα ταυτοχρόνως για να μπορούμε να πληρώνουμε τους λογαριασμούς μας. Οπότε ένα ακόμα στοιχείο είναι να μπορεί κανείς να ζει με τα λίγα. Αν προσπαθήσει κάποιος να βγάλει χρήματα από αυτή την δουλειά ή θα χάσει τον στόχο του ή δεν θα του συμβεί ποτέ και θα πέσει σε  κατάθλιψη.

Ποιο είναι υποκριτικά το δυνατό σου σημείο;

Νομίζω ότι το κομμάτι στο οποίο ανταπεξέρχομαι με περισσότερη άνεση είναι ο αυτοσχεδιασμός. Επίσης μου αρέσει πάρα πολύ να μελετάω για έναν ρόλο και να κάνω έρευνα πάνω σ’ αυτόν, αναζητώντας ιστορικά στοιχεία, κοινωνικά στοιχεία κτλ. Πιστεύω πολύ στην έρευνα, ακόμα και αν  δεν χρησιμοποιήσεις τίποτα απ’ αυτά που βρήκες, τελικά στην παράσταση, πιστεύω ότι «γράφουν»  σωματικά και εγκεφαλικά πάνω στο ηθοποιό. Οπότε το να ερευνήσεις την κοινωνική την πολιτική την οικονομική την σεξουαλική ακόμη κατάσταση των ηρώων την συγκεκριμένη περίοδο  είναι το άλφα και το ωμέγα.

Τι σημαίνει για σένα καλός σκηνοθέτης;

Ενασχόληση με το αντικείμενο του είτε το έχει σπουδάσει είτε όχι αφού συνήθως στην Ελλάδα δεν το σπουδάζουμε, γινόμαστε. Αυτό είναι το πρωταρχικό για μένα, αμέσως μετά έρχονται οι συνεργασίες. Νομίζω ότι ένας σκηνοθέτης πρέπει να αγαπάει τον ηθοποιό του γιατί είναι το μέσο του για να πει και να κάνει αυτό που θέλει. Αν δεν τον αγαπήσει, αν δεν προσπαθήσει είτε να πάει με τα νερά του, είτε να τον φέρει προς τα δικά του νερά, δεν νομίζω ότι μπορεί να πετύχει μια  συνεργασία. Έτυχε να δουλέψω με ανθρώπους που γνώριζαν αυτά και ειδικά με την Κατερίνα η οποία έχει όλα τα χαρακτηριστικά που μόλις περιέγραψα οπότε είμαι ευτυχής. Γενικά αισθάνομαι ότι υπάρχει μια έλλειψη συμπάθειας προς τον ηθοποιό, δεν αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι σκηνοθέτες ότι η ένταση και η κόντρα μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορούν να φέρουν  στο σύνολο μιας παράστασης.

Πες μου την γνώμη σου για την κρίση στον κλάδο των ηθοποιών τόσο στο θέατρο όσο και στην τηλεόραση.

Η τηλεόραση δεν με έλκυε ποτέ ιδιαίτερα. Έκανα επιλεγμένες δουλειές. Ήμουν τυχερή γιατί δούλεψα με τον Πάνο Κοκκινόπουλο οπότε έκανα κάτι μεταξύ τηλεόρασης και κινηματογράφου. Λόγω έλλειψης χρημάτων γνωρίζουμε ότι δυστυχώς δεν γίνονται σειρές. Έτσι λοιπόν δεν έχουμε τα έξτρα λεφτά ώστε να μπορούμε να υποστηρίζουμε τους εαυτούς μας για να κάνουμε θέατρο.  Αλλά έχω την εντύπωση ότι μπορούμε εμείς οι ηθοποιοί να ζήσουμε και χωρίς την τηλεόραση . Ο κόσμος το πρώτο πράγμα που κόβει όταν βρίσκεται σε περίοδο κρίσης είναι η ψυχαγωγία. Το θεατρόφιλο κοινό έχει περιοριστεί κατά πολύ. Αυτό είναι ένα πρόβλημα, αλλά νομίζω ότι αυτός που θέλει πραγματικά να πάει στο θέατρο θα το προτιμήσει απ’ το να δώσει τα χρήματα του για να πιεί ένα ποτό. Σε ότι αφορά το εργασιακό περιβάλλον η κατάσταση είναι μεσαιωνική. Οι ηθοποιοί δουλεύουν απλήρωτοι και ανασφάλιστοι. Πλέον θεωρείται τύχη να δουλεύεις με τον βασικό σε κάποιο θέατρο.

Ποιοι είναι οι επαγγελματικοί σου στόχοι;

Όπως όλοι έτσι έχω και εγώ κάποια κολλήματα… Δεν θα σου πω κάτι καινούριο, έχω μια λατρεία με τον Τσέχωφ, θα θελα πριν ολοκληρωθεί η όποια πορεία διαγράψω στο θέατρο, να έχω ασχοληθεί με τον Τσέχωφ. Και θα ήθελα να κάνω και κινηματογράφο,  που το παλεύω γιατί γίνονται λίγα πράγματα.

Ποια είναι η γνώμη σου για την θεατρική παιδεία στην Ελλάδα;

Στο επίπεδο που αφορά τις δραματικές σχολές, η κατάσταση είναι σούπερ μάρκετ. Βέβαια σε μια καπιταλιστική κοινωνία είσαι ελεύθερος να κάνεις ότι θέλεις. Υπάρχει μια διαφορά  μεταξύ όλων εμάς που αποφοιτήσαμε μια δεκαετία πριν από την σχολή, με τους ανθρώπους  που τα τελευταία χρόνια μπαίνουν στις σχολές. Υπάρχει μια πληθώρα σχολών απ’ όπου βγαίνουν άνθρωποι με βασικό τους μέλημα το να γίνουν αναγνωρίσιμοι. Οι σχολές γενικά είναι πολλές, υπάρχει μεγάλη απόκλιση στο τι θέλει ο κάθε μαθητής και αυτό περιπλέκει τα πράγματα, με αποτέλεσμα να έχουμε απαίδευτους ηθοποιούς, απαίδευτους δάσκαλους, κακό αποτέλεσμα. Δεν έχουμε σοβαρές δραματικές σχολές στην Αθήνα. Θεωρώ ότι στο θέατρο ο τομέας ο επαγγελματικός με τον εκπαιδευτικό είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Θεωρώ ότι η εκπαίδευση του ηθοποιού πρέπει να γίνεται σε ένας εντελώς προστατευμένο και «στρατιωτικό» περιβάλλον. Γενικά πιστεύω ότι οι Έλληνες ιστορικά έχουμε μεγάλο πρόβλημα επικοινωνίας και δεν ανεχόμαστε την διαφορετικότητα. Κι αυτό είναι η ρίζα του κακού. Το να διαφωνώ με την δουλειά σου είναι τελείως διαφορετικό από το να την εκτιμώ, μπορεί να διαφωνώ αλλά μπορεί να εκτιμώ και να αναγνωρίζω την σημαντικότητα της. Επίσης πιστεύω πάρα πολύ και στο «νέο αίμα». Γιατί πρέπει να φτάσεις 50 χρονών για να σκηνοθετήσεις ή για να κάνεις μια πρόταση, ο Οστερμάγιερ έγινε διευθυντής της Σαουμπίνε στα 27 του. Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στο καινούριο. Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλο πρόβλημα του να παραδεχτούμε ότι υπάρχει κάτι καινούριο και ότι είναι σημαντικό κι αυτό.

Υπάρχουν άνθρωποι στον χώρο που τους θεωρείς δασκάλους σου;

Ναι φυσικά, δάσκαλο μου θεωρώ τον Γιώργο Κιμούλη και έτσι τον αποκαλώ μέχρι και σήμερα όταν τον βλέπω, δάσκαλο. Χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, ήμουν σε μια οργανωμένη, μια πάρα πολύ σκληρή σχολή, σαν να πηγαίναμε στρατό, που με ενέπνευσε, μου έδωσε τα φώτα.  Ο Κιμούλης είναι ένας εξαιρετικός άνθρωπος κι ο τρόπος που διαχειριζόταν την σχολή του, επίσης  θαυμάσιος. Μου έδωσε το έναυσμα ώστε να ερευνήσω διάφορους τομείς της τέχνης, από ποίηση μέχρι θέατρο. Επίσης ήταν η αφορμή ώστε να βγω στο εξωτερικό. Τον θεωρώ μέντορα μου και έναν από τους πιο ευφυείς ανθρώπους που μπορεί να συναντήσει κάποιος.

Πιστεύεις ότι η Αθήνα διαθέτει περισσότερες σκηνές από αυτές που μπορεί πραγματικά να «σηκώσει»;

Για να υπάρχουν όλες αυτές οι σκηνές μάλλον υπάρχει και το αντίστοιχο κοινό. Αν και υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που κάνει το μεράκι ή εκπληρώνει το απωθημένο του. Δηλαδή κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν τα χρήματα με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και κρατούν μια θεατρική σκηνή, είτε έχει επιτυχία είτε όχι. Υπάρχουν πολλές σκηνές στην Αθήνα και πολλά ίδια πράγματα. Δεν τολμάμε το νέο και οι καλλιτέχνες αλλά και το κοινό, το οποίο αγαπά το εύπεπτο, δυστυχώς. Το θεατρόφιλο κοινό είναι περιορισμένο και πιστεύω ότι αν συμβεί κάτι καλό, θα πάει να το δει, «από στόμα σε στόμα». Πιστεύω ότι το «από στόμα σε στόμα» δουλεύει περισσότερο από κάθε άλλη εποχή. Από την άλλη νομίζω ότι ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό θέλει την τηλεόραση, την διαφήμιση για να τον τραβήξει, για να πάει σε μια δουλειά. Ο Μαυροματάκης έπρεπε να κάνει διαφήμιση για να τον μάθει το ευρύ κοινό. Θα μου πεις  ο καθένας έχει δικαίωμα να δει αυτό που του αρέσει, σε ελεύθερη χώρα ζούμε, ή μάλλον να διορθώσω, σε φαινομενικά ελεύθερη χώρα.

Τι παραστάσεις σου αρέσει να βλέπεις;

Προσπαθώ όσο μπορώ να βλέπω νέες ομάδες, με ενδιαφέρουν πολύ. Μου αρέσει πάρα πολύ η ομάδα Blitz. Θεωρώ ότι κάνουν πολύ σημαντική δουλειά και αποτελούν ένα πάρα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς οι ομάδες θα έπρεπε να λειτουργούν. Με υπομονή επιμονή και αγάπη για το αντικείμενο. Το «devised theatre» επίσης με ενδιαφέρει πολύ. Στην περίοδο που διανύουμε δεν χρειάζεται να κάνεις μανιφέστα για να είσαι πολιτικό ον. Μπορεί το οτιδήποτε που κάνεις να έχει πολιτική χροιά και διάσταση. Μπορεί να υπονοείται. Θεωρώ ότι το devised, βοηθάει γιατί με αυτό τον τρόπο μπορείς  είτε να πεις πράγματα που θέλεις, είτε να κάνεις κολλάζ κειμένων που σε ενδιαφέρουν. Αν αυτό, θεωρείται devised... Για να είμαι ειλικρινής δεν πηγαίνω τόσο συχνά θέατρο όσο πήγαινα παλιότερα, βαριέμαι. Βλέπω μια διαρκή επανάληψη, δεν γίνεται κάτι καινούριο. Θέλω να βλέπω καλοκουρδισμένες, ενδιαφέρουσες, πειραματικές, φρέσκιες παραστάσεις. Με ελκύουν λίγο περισσότερο οι παραστάσεις που έχουν πολιτική χροιά γιατί θεωρώ ότι την στιγμή το χρειαζόμαστε. Αλλά σε λίγο καιρό Μάριε είναι πολύ πιθανόν να μην μπορούμε να βλέπουμε αυτές τις παραστάσεις. Θεωρώ ότι είναι στο κεφαλόσκαλο η λογοκρισία, στην τηλεόραση στο θέατρο παντού. Οπότε ίσως μια παράσταση με λίγο πιο έντονο πολιτικό περιεχόμενο μπορεί να απαγορευτεί ή να μην ανέβει καν. Βέβαια όπως γνωρίζουμε και έχουμε διαβάσει, αν θέλεις σε μια παράσταση να έχεις μια πολιτική διάσταση τότε την έχεις.

Τι πιστεύεις για το μέλλον των θεατρικών ομάδων;

Το 2002 όταν είχα επιστρέψει από την Αμερική και αποφασίσαμε με την Κατερίνα Μπερδέκα, τον Στράτο Σωπίλη, τον Γιάννη Στάνκογλου και τα άλλα παιδιά που σου ανέφερα πιο πριν, να κάνουμε μια ομάδα, ήταν από μια εσωτερική ανάγκη. Μια τέτοια  κίνηση τότε, θεωρούνταν αυτοκτονική. Πιστεύω πολύ στην δουλειά ομάδας, με την έννοια ότι πιστεύω στους κοινούς κώδικες με τους συναδέλφους, πιστεύω επίσης στους σταθερούς συνεργάτες. Αυτό που εντοπίζω από ένα σημείο και μετά είναι ότι η δημιουργία μιας ομάδας έπαψε να αποτελεί ανάγκη κάποιων ανθρώπων κι έγινε μόδα. Για οτιδήποτε γίνεται μόδα, φυσικό επακόλουθο είναι η φθορά και η πτώση.

Είχες παρακολουθήσει το θέμα που δημιουργήθηκε με την παράσταση «Corpus Christi»;

Για μένα είναι τραγικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα του 2012. Δεν μπορώ να το πάρω ως δεδομένο, ότι δηλαδή «συνέβη, πάει, τελείωσε, ας πάμε παρακάτω». Αυτό είναι μόνο η αρχή. Κανένας δεν ανεβαίνει στην πλάτη σου αν δεν σκύψεις. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να συνεχίσουν την παράσταση με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Διότι με αυτού του τύπου τους τραμπουκισμούς κατάφεραν τελικά αυτοί που ενοχλούνταν, να την κατεβάσουν. Αν ήμουν εμπλεκόμενη σε αυτή την παράσταση, είτε απειλούσαν την ζωή μου είτε όχι, θα προσπαθούσα να βρω ένα τρόπο για την αντίδραση και μόνο, να συνεχίσω. Το ότι κατέβηκε τελικά, είναι μια νίκη των τραμπούκων και των φασιστοειδών. Και να σου πω και κάτι; Όλο αυτό που γίνεται με την «Χρυσή Αυγή» θεωρώ ότι είναι απλά για να μας αποσπάσουν την προσοχή από το τι συμβαίνει αυτή την στιγμή στην χώρα. Πρέπει να επικεντρωθούμε σ’ όλα αυτά που μας επιβάλλουν και μας βάζουν να υπογράψουμε κι όχι μόνο στην «Χρυσή Αυγή». Άλλωστε η συγκεκριμένη οργάνωση υπάρχει και δρα όπως δρα, με τις ευλογίες του κράτους που μας αντιπροσωπεύει, αυτό είναι το κατάπτυστο. Είναι ένας τρόπος να μας αποσπάσουν την προσοχή, για να μην συνειδητοποιήσουμε την μεσαιωνική κατάσταση στην οποία μας οδηγούν.

Η 3η και η 5η κατά σειρά φωτογραφία που πλαισιώνει την συνέντευξη είναι του φωτογράφου της παράστασης  "Έγκλημα στα παρασκήνια", Σταμάτη Αμπάτη