Κοραής Δαμάτης

Ο 21^ος αιώνας είναι των γυναικών

Στο «Αγγέλων Βήμα» έχουν ήδη ξεκινήσει οι παραστάσεις του έργου «Καρέκλες καταστρώματος» της πρωτοεμφανιζόμενης στην Ελλάδα, συγγραφέως Jean McConnell. Συναντηθήκαμε με τον Κοραή Δαμάτη στη διάρκεια των προβών και μιλήσαμε για τη νέα του δουλειά που αναδίδει άρωμα γυναίκας... Γυναίκες καθισμένες σε μια προκυμαία μια ηλιόλουστη μέρα, συζητούν προσφέροντάς μας μικρές ιστορίες του βίου τους που αποκαλύπτουν τις δυναμικές των συναισθημάτων τους ενώ οι απόντες από τη σκηνή άντρες, σφραγίζουν μέσα από τις κουβέντες των γυναικών τις ζωές και τις επιλογές τους. Την μετάφραση υπογράφει η Μαργαρίτα Δαλαμάγκα – Καλογήρου και παίζουν τέσσερις ταλαντούχες γυναίκες δύο διαφορετικών γενεών, η Όλγα Τουρνάκη, η Κάρμεν Ρουγγέρη, η Χαρά Κεφαλά και η Χριστίνα Κουλουμπή. Την μουσική υπογράφει ο Κωστής Τζανοκωστάκης ο οποίος μάλιστα εμφανίζεται και επί σκηνής μαζί με το ακορντεόν του για να αποτελέσει την μόνη αντρική ζωντανή παρουσία στην παράσταση.Ο Κοραής Δαμάτης έχοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα για το αποτέλεσμα που επιδιώκει, έχει αναλάβει επίσης τα σκηνικά και τα κοστούμια ενώ δημιουργεί παράλληλα και τους φωτισμούς οι οποίοι αποτελούν ένα από τα επίπεδα της σκηνοθετικής του γραμμής.Συναντηθήκαμε και μιλήσαμε για τον 21^ο αιώνα που τον αποκαλεί αιώνα γυναικών, για την παράσταση, για τις σκηνοθετικές του αντιλήψεις και για τα θραύσματα των εμπειριών που συνθέτουν το σύνολο μιας παράστασης ή και μιας ζωής ή και των δύο ταυτόχρονα.

Στήνετε τις παραστάσεις σας φροντίζοντας την κάθε λεπτομέρεια. Φωτισμοί, σκηνικά κοστούμια αποτελούν στοιχεία της αναπόσπαστα δεμένα ενώ θα έλεγα πως επίσης και την κίνηση, την χορογραφείτε με απόλυτη ακρίβεια...

Σχεδόν σε όλα μου τα έργα, αυτό που έχω διαπιστώσει είναι, πως μόλις τελειώνει το στήσιμο, απελευθερώνονται οι ηθοποιοί κι αυτό γιατί η κίνηση ή η ακινησία των χαρακτήρων σε ένα έργο, πολλές φορές σηματοδοτεί έναν δεύτερο, συμπληρωματικό λόγο, εκτός απ’ αυτόν που ακούγεται. Έναν λόγο που δεν παράγεται από το στόμα, βγαίνει από το σώμα.

Συμπληρωματικό λόγο όμως δίνετε και στους φωτισμούς...

Έχει πολύ ενδιαφέρον να λειτουργούν ταυτόχρονα δύο ή τρία πράγματα στη σκηνή, σε αντίστιξη  αλλά χωρίς να διαλύει το ένα το άλλο. Αντιθέτως να αποκαλύπτει μια καινούργια εικόνα μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα κάθε φορά. Έτσι πολλές φορές το σώμα κινείται για να δείξει συναισθήματα που κρύβει ο λόγος. Και μετά έρχεται ο φωτισμός. Το ταξίδι που κάνει το φως στην σκηνή, δημιουργεί την ατμόσφαιρα που θα τονίσει ένα τρίτο στοιχείο το οποίο δεν φανερώνεται ούτε με το σώμα ούτε από τον λόγο αλλά υπάρχει είτε διότι έχει έρθει λίγο πριν είτε γιατί θα ακολουθήσει λίγο μετά. Συνήθως λοιπόν τους φωτισμούς τούς δουλεύω μόνος μου γιατί συνδέονται με την σκηνοθεσία, με το στήσιμο μιας παράστασης. Εκτός από κάποιες περιπτώσεις που έτυχε να έχω πολλή δουλειά και ζήτησα την βοήθεια κάποιου φωτιστή.

Μιλήστε μου για το έργο που ετοιμάζετε τώρα...

Οι καρέκλες καταστρώματος της Τζην Μακ Κόνελ, είναι θραύσματα ζωής. Έργο αυτής της συγγραφέως παίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Ιστορίες γυναικών, συνομιλίες γυναικών, ποια θέματα τις απασχολούν;

Οι ιστορίες αυτές είναι ένα παζλ που κομμάτι κομμάτι, σχηματίζει σημερινές εικόνες γυναικών... Θεωρώ ότι ο 21^ος αιώνας είναι ο αιώνας γυναικών. Η πανέξυπνη και δόλια συγγραφέας, εκθέτει τα πράγματα ανοιχτά. Στο έργο παίζουν μόνο γυναίκες, ακούμε μόνο γυναίκες και, μοιραία, ακούμε μόνο την δική τους πλευρά. Είναι είτε συγγενείς πρώτου βαθμού, είτε φίλες αλλά πάντα ανταγωνιστικές μεταξύ τους. Υπάρχει παρελθόν που το μαθαίνουμε απ’ τα λεγόμενα, υπάρχει το μέλλον που εικάζουν, που θα ήθελαν οι ηρωίδες, αλλά που εμείς δεν θα μάθουμε την τελική έκβασή του. Και, βέβαια, ένα βασικό τους θέμα, είναι να σχολιάζουν τους απόντες άντρες. Μέσα από τις κουβέντες τους οι άντρες παίρνουν υπόσταση, μπαίνουν στο έργο χωρίς ποτέ να μπαίνουν πραγματικά. Υπάρχουν στις ζωές τους ή υπήρχαν κάποτε και έφυγαν. Στο έργο οι άντρες είναι ένα αγκάθι, πατέρας, σύζυγος, εραστής… σχεδόν, θα έλεγε κανείς, έχουν καθορίσει το μεγαλύτερο μέρος από τις συμπεριφορές τους.

Πως τελικά λειτουργεί η γυναίκα στον αιώνα μας;

Καταλυτικά. Όταν θα κλείσει ο 21^ος αιώνας, οι θέσεις των δύο φύλων, πιστεύω, ότι θα είναι διαφορετικές. Έχουν μπει στο τραπέζι καινούργια θέματα. Έχουν δηλωθεί ξανά τα δεδηλωμένα που είχαν κρυφτεί για χιλιάδες χρόνια.

Δηλαδή περνώντας από τα προϊστορικά χρόνια που οι σεληνιακές γυναίκες είχαν την ισχύ, τις ιστορικές περιόδους  όταν οι ηλιακοί θεοί τους αφαίρεσαν αυτή την εξουσία, τις περιόδους βαθιάς καταπίεσης, σχεδόν διωγμού τους από το μεσαίωνα μέχρι και τον εικοστό αιώνα και την έκρηξη του φεμινιστικού κινήματος, τώρα οι γυναίκες διαμορφώνουν ένα νέο προφίλ...

Ναι. Αυτό έφερε η Ανάγκη. Αυτή η βίαιη θεϊκή δύναμη, σύμφωνα με την Ορφική θεολογία, μητέρα των Μοιρών κατά τον Πλάτωνα. Η ανάγκη δεν σου χαρίζεται. Σωστές οι επαναστάσεις, σωστά και τα κινήματα και είναι και πολύ σημαντικά και πρέπει να γίνονται, αλλά η ανάγκη είναι πάνω απ’ όλα. Η ανάγκη, λοιπόν, που έβγαλε τη γυναίκα έξω από το σπίτι, την υποχρέωσε να εργαστεί για να συμβάλλει, αυτή είναι που της αλλάζει και την πορεία της. Πέρα από κινήματα και ιδεολογίες, η ανάγκη είναι πανίσχυρη. Πιστεύω λοιπόν ότι κλείνοντας ο 21^ος αιώνας θα έχουν μπει οι καινούργιες θέσεις. Όσο δε, αλλάζει η γυναίκα, εξαναγκάζεται να αλλάξει κι ο άντρας. Είναι ένα γεγονός που κινείται μέσα στην καθημερινότητά μας, για μας θα πάρει χρόνο, για την ιστορία θα είναι μια πρόταση. Ναι, η αλλαγή θα χρειαστεί αρκετό χρόνο. Και θα υπάρχουν μεταβολές συνεχώς. Τα θέματα θα λύνονται στην διαδρομή και πάντα θα μένουν ερωτηματικά και θα γεννιούνται άλλα δυσκολότερα… Δύσκολος αγώνας. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω ότι είναι ένας δρόμος που θα πρέπει να τον διαβούνε και ο άντρας και η γυναίκα. Τι θα φέρει ούτε καν μπορώ να φανταστώ. Και πρέπει να αποφασίσουν και τα δύο φύλα, δεν μπορεί να αποφασίσει μόνη της η γυναίκα, πρέπει να πάρει θέση και ο άντρας.

Πως βλέπει η συγγραφέας του έργου αυτήν την περιπέτεια του αιώνα μας;

Η συγγραφέας από ένστικτο κι από γνώση εμπειρική, κατέγραψε αυτά τα μικρά θραύσματα ζωής μεταξύ γυναικών που ονομάζονται όλα μαζί «καρέκλες καταστρώματος». Η ιστορία μπορεί να εξελίσσεται σε μία προκυμαία ή σε μία αμμουδιά, πάντα κοντά στη θάλασσα που είναι φύσει και θέσει γυναικείο στοιχείο...

Υπάρχει σχέση του γυναικείου σώματος με το νερό...

Με το νερό, με την εγκυμοσύνη... το υγρό στοιχείο μέσα στη μήτρα που μεγαλώνει το έμβρυο... Εξελίσσονται λοιπόν κοντά στη θάλασσα όλα αυτά τα μικρά θραύσματα ζωής, που φαίνονται, και είναι, καθημερινά αλλά που από κάτω κρύβουν συγκρούσεις, κρύβουν αντιπαλότητες, δείχνουν φιλίες που μπορεί να αντέξουν αυτή τη εβδομάδα αλλά όχι την επόμενη, κρύβουν δεσμούς συναισθηματικά ισχυρούς, καλοσύνες, κακίες, σαρκασμό, χιούμορ... Όλη τη γκάμα των συναισθημάτων και των εκφράσεων... Ακούμε βέβαια συνέχεια τη θάλασσα, ακούμε πλοία που φεύγουν, κυρίως, και ίσως και κάποια που έρχονται. Ποιοι θα μείνουν; Ποιοι θα φύγουν; Ένας πλανόδιος ακορντεονίστας περνάει κάθε τόσο παίζοντας μελωδίες, ταιριάζοντας την μουσική του με τα δρώμενα και που ενώ δεν αλλάζει κοστούμι, διαρκώς μεταμορφώνεται. Τον υποδύεται ο μουσικός της παράστασης Κωστής Τζανοκωστάκης. Μπαίνει, βγαίνει στη σκηνή, υπάρχει, σχολιάζει μουσικά, συνδέει τις σκηνές… και εκείνες τον δέχονται ή τον απορρίπτουν ή, αφηρημένες, τον προσπερνούν.