Άσπα Τομπούλη

Μία από τις ωραιότερες ιστορίες του Μπέκετ πάνω στην επιμονή του ανθρώπου να υπάρξει και να ζήσει παρά τις αποτυχίες, τις ματαιώσεις και τη φθορά, “Το Ηρεμιστικό”, σε σύλληψη και σκηνοθεσία Άσπας Τομπούλη, επέστρεψε φέτος στο θέατρο Φούρνος. Μιλάμε με την σκηνοθέτιδα για το διήγημα, τον συγγραφέα και την παράσταση της, που μπορείτε να απολαύσετε ως και τις 13 Μαρτίου στο θέατρο Φούρνος.

Γιατί επιλέξατε να σκηνοθετήσετε αυτό το διήγημα; Ποια εσωτερική συγγένεια σας ενώνει με αυτόν τον ήρωα και τα πάθη του;

Μου αρέσει γενικά η αφήγηση και, όπως ξέρετε, έχω μεταφέρει πεζά κείμενα στη σκηνή. Επίσης μου αρέσει ο Μπέκετ και το συγκεκριμένο διήγημα. Αυτοί είναι ήδη αρκετοί λόγοι, θεωρώ.

Ποια είναι η σχέση του ήρωα με τον “χρόνο” και τον “χώρο” και πώς θα αποδοθεί σκηνικά.

Δεν υπάρχει ένας “ήρωας” στο Ηρεμιστικό. Έχουμε έναν αφηγητή που διηγείται - ουσιαστικά μία “φωνή” που διηγείται. Δεν γνωρίζουμε ποιος είναι. Τι διηγείται; διηγείται μία ιστορία που επινοεί και την οποία λέει στον εαυτό του για να ηρεμήσει. Μας ξεκαθαρίζει ότι η ιστορία συμβαίνει την ώρα που την αφηγείται. Ο Μπέκετ, με εξαιρετική ακρίβεια και πανουργία, θέτει ένα πλαίσιο όπου ο χώρος και ο χρόνος διαστέλλονται. Το “τώρα” και το “τότε”, το “εδώ” και το “εκεί” δεν προσδιορίζονται απόλυτα ή και καθόλου, μολονότι διατηρεί σε πρώτο επίπεδο απόλυτα αναγνωρίσιμα στοιχεία του χώρου (ένα δάσος, εκκλησία, θάλασσα κ.λπ.). Όλο το αφήγημα έχει την υφή ενός ονείρου ή εφιάλτη ενώ, επαναλαμβάνω, οι ισορροπίες μεταξύ συγκεκριμένου και αφηρημένου άλλοτε διατηρούνται και άλλοτε ανατρέπονται εξ ολοκλήρου.

Με ποιο τρόπο ο αφηγητής διαχειρίζεται το θάνατο και με ποιο τρόπο είχε διαχειριστεί τη ζωή.

Ο αφηγητής υποστηρίζει ότι είναι γέρος και ότι φοβάται πως θα πεθάνει. Γι’ αυτό επινοεί μία ιστορία την οποία αφηγείται σαν να είναι “ένας μύθος ή ένα παλιό παραμύθι”, μας εξηγεί. Και μέσα από την αφήγηση βρίσκει το κουράγιο να συνεχίσει τη ζωή του. Η ιστορία είναι μία παρηγορητική παραμυθία για τον ίδιο αλλά και για τον θεατή.

Ποια είναι τα εμπόδια της επικοινωνίας του αφηγητή με τα άλλα πρόσωπα, ποιος είναι ο “βασανισμός” του και τι είδους λύτρωση επιζητά, τι ελπίζει να του προσφέρει το “ηρεμιστικό”.

Η φθορά και οι πόνοι του σώματος καθώς και η απόλυτη απομόνωση του αφηγητή στο “κατάλυμά” του τον εμποδίζουν να έλθει σε επαφή με τους άλλους ανθρώπους. Αποφασίζει να βγει έξω παρά την αδυναμία του σώματός του για να έλθει σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Είναι η ανάγκη της ανθρώπινης επαφής που αποζητά. Την βρίσκει στις συναντήσεις του κατά την διάρκεια της περιπλάνησής του στην πόλη: αυτό είναι το κέρδος της περιπλάνησης, τα “λάφυρά μου”, όπως λέει, που θα τα κρατήσει “για πάντα”.

Ποια εμπόδια συναντήσατε στην διάρκεια των προβών και με ποιο τρόπο τα υπερβήκατε;

Η απόδοση της γραφής του Μπέκετ από τους ηθοποιούς. Ένα κείμενο αφηγηματικό με ισχυρό ιδιόλεκτο όπως αυτό του Μπέκετ και χωρίς καμία αλλαγή του από μέρους μου, χρειάστηκε ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε και οι δυο τους (Δέσποινα Σαραφείδου και Σπύρος Βάρελης) να το ¨μιλήσουν” αβίαστα και να περάσει στον θεατή. Δούλεψα εντατικά και πολύ δημιουργικά και με τους δυο τους. Το κείμενο της παράστασης είναι μία εκτεταμένη παρτιτούρα λόγου, κίνησης, χειρονομίας αλλά και διάδρασης με την εικόνα και τους ήχους, (Διονύσης Σιδηροκαστρίτης), όπως άλλωστε και σε όλες τις τελευταίες παραστάσεις μου. Τα video είναι αναπόσπαστο μέρος της εξέλιξης της ιστορίας, και αυτά αφηγούνται.

Ποια είναι η σχέση της δραματουργίας του Μπέκετ και του συγκεκριμένου διηγήματος με την ανθρώπινη αγωνία διαχρονικά αλλά και στον αιώνα μας. Πού συναντιέται ο σύγχρονος άνθρωπος με τον συγγραφέα και τι είδους ερωτήματα του προκαλεί και σε ποια από τα ερωτήματά του απαντάει;

Ο Μπέκετ είναι ένας μέγιστος συγγραφέας και ως τέτοιος δεν μπορεί παρά να εκφράζει την αγωνία και την απορία του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Τα θέματά του μπορεί να είναι διαχρονικά αλλά αγγίζουν τον σύγχρονο θεατή – όπως δείχνει άλλωστε και η μεγάλη ανταπόκριση του κοινού και στο πρώτο ανέβασμα του Ηρεμιστικού το 2019-20 (ακριβώς πριν το μεγάλο lockdown) αλλά και στο τωρινό. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι τα θέματα που διατρέχουν αυτό το μικρό αφήγημα, η αρρώστια και η φθορά του ανθρώπινου σώματος, η απομόνωση εξαιτίας της αδυναμίας του σώματος να κινηθεί, ο εγκλεισμός, ο φόβος του θανάτου και, κυρίως, η βαθιά ανάγκη για ανθρώπινη επαφή που, όπως μας λέει ο ανώνυμος αφηγητής θα τον κάνει να νοιώσει ότι είναι πλάσμα “υπαρκτό”, “του κόσμου τούτου”, είναι απόλυτα συναφή με την εμπειρία της πανδημίας σήμερα και των τραυμάτων που άφησε και αφήνει τις ψυχές των ανθρώπων. Και βέβαια, το καταλυτικό χιούμορ, η ειρωνεία και η περιπαικτική διάθεση που υπάρχει σε όλα τα κείμενα του Μπέκετ, κυριαρχούν και στο Ηρεμιστικό, δημιουργώντας ένα γοητευτικό αφήγημα μεγάλης ζωντάνιας και βαθιάς ανθρωπιάς.

Το Ηρεμιστικό του Σάμιουελ Μπέκετ

Μετάφραση: Εριφύλη Μαρωνίτη (εκδόσεις Πατάκη)

Σκηνική/κινησιολογική σύλληψη – Σκηνοθεσία: Άσπα Τομπούλη

Σκηνικά - κοστούμια: Μαρία Καραθάνου

Visuals: Διονύσης Σιδηροκαστρίτης

Φωτισμοί: Αποστόλης Τσατσάκος

Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Ρόδης

Φωτογραφίες: Χρήστος Συμεωνίδης

Ηθοποιοί: Δέσποινα Σαραφείδου, Σπύρος Βάρελης

Επικοινωνία: Δέσποινα Ερρίκου, Ράνια Παπαδοπούλου

Παραγωγή: Θεατρική Εταιρεία Όψεις

https://www.facebook.com/opseis.a.tombouli

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

Σάββατο και Κυριακή στις 21:00

Ως 13/3/2022

Διάρκεια: 65 λεπτά

Εισιτήρια:

12 € (ολόκληρο), 10 € (άνω των 65 ετών), 8 € (φοιτητικό), 5 € (άνεργοι, ατέλειες)

Προπώληση εισιτηρίων:

https://www.viva.gr/tickets/festival/theater/to-iremistiko/

Θέατρο Φούρνος

Μαυρομιχάλη 168, ΤΚ 11472 Αθήνα, τηλ: 2106460748

https://goo.gl/maps/brP2QqXJbUZ4QsXXA

Το Θέατρο Φούρνος λειτουργεί ως COVID FREE και τηρεί όλα τα υγειονομικά μέτρα