Χρήστος Καρασαββίδης

Η δική του Λολίτα!

Ο Χρήστος, μετά από μία αποτυχημένη προσπάθεια να εξελιχτεί σε μεσσία των χρηματοοικονομικών, τα οποία σπούδαζε στο πανεπιστήμιο του Πειραιά, έγινε τελικά αυτό ακριβώς που ονειρευόταν, δηλαδή ηθοποιός, σπουδάζοντας στη σχολή του θεάτρου Τέχνης-Κάρολος Κουν. Γεννήθηκε το Μάρτη του 1988 κι ως γνήσιος Ιχθύς πέρασε εύκολα από τον ρόλο του ηθοποιού που «μιλάει» τον λόγο των άλλων, σ’ εκείνο του συγγραφέα που βάζει τους άλλους να «μιλήσουν» τον δικό του λόγο αλλά και του σκηνοθέτη που τους δείχνει και με ποιον τρόπο να το κάνουν. Μετά από περιπετειώδη, επιτυχημένη πορεία στις θεατρικές σκηνές και με τις τρεις ιδιότητες, ο Χρήστος με τα έντονα γαλάζια μάτια και το εκρηκτικό ταπεραμέντο αποφάσισε να ασχοληθεί με μια αρχετυπική μυθιστορηματική προσωπικότητα, δημιούργημα του Ναμπόκοφ και βασανιστική φαντασίωση ενός μεγάλου μέρους του αντρικού πληθυσμού, την Λολίτα. Η παράσταση «Lolita Reversed» εγκαινιάστηκε στο φεστιβάλ Αθηνών και μετακόμισε στην πορεία, στο «Επί Κολονώ», όχι ως μια σκηνική αναπαράσταση της κλασσικής ιστορίας αλλά ως μια σκηνική πραγματεία πάνω στο λογοτεχνικό σύμβολο. Τα υπόλοιπα θα μας τα πει ο ίδιος καλύτερα αφού το ταλέντο του να μιλάει για όσα τον ενδιαφέρουν είναι χειμαρρώδες κι αδιαπραγμάτευτο.

Πως ξεκίνησε όλη αυτή η περιπέτεια;

Πάντα η Λολίτα ήταν ένα καλλιτεχνικό μου απωθημένο, μια μεγάλη θεατρική πρόκληση. Θεωρώ το μυθιστόρημα του Ναμπόκοφ, τομή στη λογοτεχνική ιστορία του 20ού αιώνα, τόσο για τον προκλητικό πυρήνα του θέματος που πραγματεύεται όσο και για την ποιητικότητα και την ομορφιά με την οποία είναι αποδοσμένο. Και σε ένα δεύτερο επίπεδο, μια θεόρατη προσωπική δοκιμασία για το κατά πόσο αυτή η πασίγνωστη απαγορευμένη ιστορία που μεταφέρθηκε και δυο φορές στο σινεμά, μπορεί να παρασταθεί σκηνικά.

Πως γίνεται να μην υπάρχει ούτε μία φράση του μυθιστορήματος στην παράσταση;

Η δική μου θεώρηση των πραγμάτων κι η οπτική μου πάνω στο θέατρο επιτάσσει πως καμιά ιστορία του παρελθόντος ειδικά όταν πρόκειται για ένα πασίγνωστο πολυδιαβασμένο έργο δεν θα έχει ενδιαφέρον, τουλάχιστον για μένα, να αποδοθεί ακριβώς όπως το πρωτότυπο. Ανήκω σε μια γενιά οργισμένη και δημιουργική, μορφωμένη κι ανεκτίμητη, αδικημένη αλλά «πανίκανη» και θέλω να αποδίδω τα πράγματα μέσα από τη δική μου ματιά. Δεν ήταν σκοπός μου απλώς να παραστήσω θεατρικά τη Λολίτα του Ναμπόκοφ. Είχα ένα μεγαλύτερο όραμα, να δημιουργήσω μια σκηνική πραγματεία πάνω στο σύμβολο Λολίτα και κατ’ επέκταση να πάρω την ουσία του μύθου και να δημιουργήσω τη δική μου εκδοχή της Λολίτας. Και για να συμβεί αυτό έπρεπε να γράψω ένα έργο από την αρχή εμπνευσμένο από το λογοτέχνημα του Ναμπόκοφ. Οπότε επαγωγικά, η Lolita Reversed δεν είναι η κλασική Λολίτα αποδοσμένη στη σκηνή, στην ουσία είναι η δική μου Λολίτα.

Μίλησε μου για το κείμενο της Λολίτας;

Το κείμενο της Lolita Reversed, που τόσο έχει προβληματίσει, στηρίζεται κι αναπτύσσεται πάνω σε τρεις θεματικές συμπλεγμένες ιστορίες: τη χαρακτηριστική του ζευγαριού καθηγητή-Λολίτας σε πραγματικό χρόνο, τη σχέση του ζευγαριού σε μια άλλη χρονική μελλοντική περίοδο και στην ιστορία μια άλλης κοπέλας, ερωμένης του Ναμπόκοφ για την οποία έγραψε τη Λολίτα. Αυτό το κείμενο λοιπόν αποτελείται 85 πυκνογραμμένες σελίδες γεμάτες ποίηση, χιούμορ κι ερωτισμό κι είναι φτιαγμένο από χιλιάδες δικές μου σκέψεις, προβληματισμούς και βιώματα. Κι αυτό το κείμενο για το οποίο είμαι τρομερά υπερήφανος είναι η πεμπτουσία αυτής της Λολίτας.

Σε έχουν κατηγορήσει για υπερβολική αυτοπροβολή και αλαζονική συμπεριφορά; Πως θα το σχολίαζες;

Πάντα ο χώρος του θεάτρου, ως φύσει ανταγωνιστικός κι εν πολλοίς αόριστος, όσο εύκολα έβρισκε ανθρώπους να τους κολλήσει την ταμπέλα του «νέου μεγάλου ταλέντου του θεάτρου» άλλο τόσο εύκολα κι απότομα τους χαρακτήριζε ως «το κακό παιδί της σκηνοθεσίας». Δεν έχω κανένα πρόβλημα με κανέναν από τους δυο χαρακτηρισμούς που μου έχουν δώσει κατά καιρούς γιατί δεν ισχύει σε καμία περίπτωση κανένας τους. Η δημιουργία μιας παράστασης απαιτεί προσήλωση και δημιουργική διάθεση αλλά πολύ περισσότερο προϋποθέτει αγάπη, πίστη σε ένα όραμα, εμπιστοσύνη στο σκηνοθέτη κι ανάμεσα στους ηθοποιούς. Σχετικά με την επίθεση που γίνεται από τότε που ξεκίνησε να παίζεται η Λολίτα, μπορώ να δεχτώ πως η σκηνοθεσία είναι κάπως αιρετική κι ίσως επιθετική και άγρια, αλλά ισχυρίζομαι με πάσα βεβαιότητα πως είναι γεμάτη αγάπη για το θέατρο και τους συνεργάτες μου. Πιστεύω σε ένα θέατρο πιο ερωτευμένο και κατά συνέπεια πιο ακραίο. Εμπιστεύομαι ηθοποιούς και συνεργάτες που μου έχουν εμπιστοσύνη χωρίς να χρειάζεται να τους πείσω γι’ αυτό, ανθρώπους που έχουμε κοινά, που τους θαυμάζω και με θαυμάζουν κι εκείνοι. Έχω μια ακράδαντη σιγουριά πως όσοι με κατηγορούν για αλαζονεία ή μέμφονται την προβολή, είναι άνθρωποι που δεν με έχουν γνωρίσει ή ακόμα περισσότερο άνθρωποι που ποτέ δεν κατάλαβαν με τι σίδερο, τι πέτρα, τι αίμα, τι φωτιά χτίζουμε, ονειρευόμαστε και τραγουδούμε.

Ποια είναι η αντίδρασή σου στις αρνητικές κριτικές;

Ειδικά σε αυτή την παράσταση που οι κριτικές διίστανται ανάμεσα στα 5 αστέρια και το 0, ανάμεσα στην ευφυΐα της παράστασης και στην παρότρυνση «μην πάτε να τη δείτε», ανάμεσα στο αριστούργημα και στο «θα τρίζουν τα κόκαλα του Ναμπόκοφ», δέχομαι με χαρά και τα σχόλια που πιστεύουν σε ένα νέο θέατρο και εκείνα που με κατηγορούν για σκηνοθετική επίδειξη. Οι αρνητικές κριτικές πάντα θα υπάρχουν κι είναι η δουλειά τους να υπάρχουν γιατί αυτό είναι ο πυρήνας της τέχνης, η υποκειμενικότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε και δεχόμαστε τα πράγματα. Ασφαλώς και κάποιου μπορεί η παράσταση να του φανεί απαράδεκτη γιατί το αισθητικό του κριτήριο είναι διαφορετικό από το δικό μου με την ίδια άνεση που κάποιου άλλου θα του φανεί υπέροχη επειδή ταυτίζεται με το δικό μου όραμα. Αυτό που δεν δέχομαι, όμως, είναι οι προσωπικές επιθέσεις που δεν έχουν καμία σχέση με την παράσταση και χτυπούν εμένα κατά πρόσωπο συμπαρασύροντας μαζί και τους συνεργάτες ή τους ηθοποιούς μου. Κατά τ’ άλλα κι εμένα δεν μου άρεσαν καθόλου παραστάσεις που αποθεώθηκαν και λάτρεψα άλλες που καταχωνιάστηκαν αύτανδρες κι αδόξως στα θεατρικά συρτάρια.

Τι είναι η Λολίτα για σένα;

Η Λολίτα αποτελεί ένα σύμβολο νεανικού παρορμητισμού, ένα αμάλγαμα ερωτισμού κι αθωότητας, ένα πρόδηλο δείγμα των πιο κρυφών αδυναμιών και φόβων μας. Και σ’ αυτή τη διαδρομή προς τη ρημαγμένη ενηλικίωση, η μόνη αλήθεια είναι πως μπροστά στο μέγεθος των μη αντιμετωπίσιμων παθών μας, είμαστε παντελώς αδύναμοι.

Πως διαχειρίζεσαι την τριπλή απώλεια: Το θάνατο της μητέρας, το δράμα του εραστή και την απώλεια της παιδικής ηλικίας της Λολίτας αν υποθέσουμε βέβαια πως αυτός ο δαίμονας είχε παιδική ηλικία να βιώσει και δεν υπήρξε ερωτικό αντικείμενο του πόθου από τις φασκιές.

Αντιμετωπίζω τους χαρακτήρες του έργου ως ανθρώπους ολοκληρωτικά παραδεδομένους στα πάθη και στις αδυναμίες τους κι άρα ως τραγικούς ήρωες. Ψάχνω τις εσωτερικές ανάγκες τους, τα απωθημένα τους, τις απώλειές τους και καταλήγοντας φτάνω στο συμπέρασμα πως όλοι έχουν ανάγκη από αγάπη και κατανόηση, απλώς το δείχνουν με άλλο τρόπο. Είτε αυτό αφορά σε ένα 13χρονο κορίτσι με άκρατες σεξουαλικές ορμές κι έλλειψη πατρικού προτύπου είτε στα γεγονότα που στιγμάτισαν τη ζωή δυο μεσηλίκων που ποτέ δεν καταπολέμησαν τα βασικά τους ένστικτα και δεν ξεπέρασαν τους έρωτες του παρελθόντος τους.

Η παιδεραστία που προκαλεί έντονες αντιδράσεις στον κοινωνικό περίγυρο πως δικαιώνεται στην περίπτωση της Λολίτας; Θα μπορούσε ο Χ. να αποφύγει έναν τέτοιο πειρασμό ή και σχεδόν οποιοσδήποτε άντρας;

Κατά τη γνώμη μου η σπουδαιότητα της Λολίτας δεν έγκειται στο γεγονός της καθεαυτής παιδεραστικής συμπεριφοράς αλλά στην μετεξέλιξή της σε έναν ακραίο αν και μονόπλευρο έρωτα. Ασφαλώς η παιδεραστία είναι ένα κολάσιμο κακούργημα που πρέπει να διώκεται αλλά στην δραματοποιημένη εκδοχή της περνάει σε δεύτερη μοίρα υπό την έννοια πως πραγματευόμαστε μια ιστορία παράνομου έρωτα κι όχι απλώς μιας βιαστικής συμπεριφοράς. Κατά τη γνώμη μου ο καθηγητής θα μπορούσε να αποφύγει έναν τέτοιο πειρασμό αν ήταν ένας λογικός άνθρωπος και κατά δεύτερον επειδή εξαρτιόταν από εκείνον. Με την ίδια, όμως, λογική κι η Μήδεια θα μπορούσε να αποφύγει να σκοτώσει τα παιδιά της, αλλά τότε δεν θα είχαμε παραστατική ή συγγεγραμμένη τέχνη.

Αυτό το ακαταμάχητο μείγμα παιδικότητας και ερωτισμού πως επιδρά πάνω σου;

Θαυμάζω και ζηλεύω τη χαμένη παιδικότητα των ανθρώπων, την παρόρμηση, τον αυθορμητισμό, την απουσία αίσθησης κινδύνου. Επειδή σε ό,τι αφορά το θέατρο θεωρώ αυτά απαραίτητες προϋποθέσεις κι επειδή επιπροσθέτως πιστεύω σε ένα όμορφο θέατρο, η γυναικεία ομορφιά κι η χάρη είναι στοιχεία εκ των ων ουκ άνευ στην πραγμάτωσή του.

Μίλησε μου για την πλούσια θεατρική σου δράση φέτος.

Η Lolita Reversed θα παίζεται κάθε Τετάρτη, Σάββατο και Κυριακή στην κεντρική σκηνή του Θεάτρου Επί Κολωνώ μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου, ενώ από τις 11 Νοεμβρίου θα παίζω στην παράσταση «Έγκλημα στο Cafe Noir» σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ στο θέατρο Άλφα.Ιδέα. Εκτός αυτών ξεκινώ πρόβες για τη νέα μου σκηνοθεσία πάνω στο έργο του Πικάσο «Τα τέσσερα κοριτσάκια» που θα κάνει πρεμιέρα στις 19 Ιανουαρίου στο θέατρο Tempus Verum - Εν Αθήναις ενώ λίγο πιο πριν, από τις 11 Ιανουαρίου, θα παίζεται η τρίτη μου φετινή σκηνοθεσία, του έργου «Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α.» της Λένας Κιτσοπούλου στο Bios.