Νίκος Καμτσής

«Οι Σύντροφοι?» συναντιούνται στον «Τόπο Αλλού»

Η ανελέητη σύγκρουση του άντρα και της γυναίκας σε μια απρόβλεπτη, προκλητική, ειρωνική κωμωδία του August Strindberg που ανεβαίνει για πρώτη φορά στη χώρα μας

Με τι κίνητρο επιλέξατε αυτό το έργο;

Και μόνο που ένα έργο ενός πολύ γνωστού και πολυπαιγμένου συγγραφέα είναι άπαιχτο είναι πρόκληση. Τουλάχιστον για μένα. υπάρχουν πρωτόλεια έργα μεγάλων συγγραφέων που έχουν περισσότερο ενδιαφέρον από τα μεγάλα τους έργα. Με προκαλεί περισσότερο ο Πλατόνωφ του Τσέχωφ από το Γλάρο που έχει ανέβει χιλιάδες φορές. Πολύ περισσότερο στον Στρίντμπεργκ και ακόμη περισσότερο που πρόκειται για έργο ωριμότητος γραμμένο την ίδια εποχή με τον «Πατέρα» και την «Μις Τζούλια». Έπειτα το γεγονός που μου έκανε εντύπωση από την πρώτη στιγμή ήταν ότι ήταν κωμωδία. Είναι ερεθιστικό το ότι ο μονομανής ποιητής της ανελέητης σχέσης και σύγκρουσης του αρσενικού και του θηλυκού, του άντρα και της γυναίκας, βλέπει το προσφιλές του θέμα κωμικά και γράφει πάνω σ’ αυτό από μια διαφοροποιημένη οπτική γωνία.

Με ποιο τρόπο ο συγγραφέας (σχεδόν στο σύνολο του έργου του) προσεγγίζει την ψυχοσύνθεση και τα όπλα του αρσενικού και του θηλυκού επιχειρώντας να αποκαλύψει τη φύση τους μέσα από την σύγκρουσή τους;

Με δέος και τρόμο σε πολλά έργα του. Ο Στρίντμπεργκ πιστεύει ότι το αρσενικό και το θηλυκό είναι τα δύο στοιχέια/δυνάμεις που δημιουργούν την ζωή, την πρόοδο, την ανθρωπότητα. Δεν μπορούν παρά είναι συνεχώς ενωμένα και συνεχώς μαζί, ταυτόχρονα όμως και σε μία συνεχή, λυσσαλέα σύγκρουση. Σύγκρουση και σμίξιμο είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Στους «συντρόφους» επιπλέον βλέπω τον Στρίντμπεργκ να μας κλείνει το μάτι ειρωνικά, κωμικά, περιπαιχτικά και αποτέλεσμα αυτού του κλεισίματος του ματιού είναι «Οι σύντροφοι».
Κριτικά, σκωπτικά και ειρωνικά ο Στρίντμπεργκ αναδιατυπώνει το ερώτημα του Σαιξπηρικού Άμλετ «να ζει κάνεις η μα μην ζει», ελαφρώς αλλαγμένο: «Να φαγωθεί κάνεις η να μην φαγωθεί».

Σκιαγραφείστε μου τις προσωπικότητες του Άξελ και της Μπέρτα.

Ο Αξελ -ο άντρας- Κυνικός, φιλόδοξος αλλά και δημιουργός. Προστατευτικός, μέντορας και δεσποτικός. Ζωγράφος αλλά και μέγας «οικοδόμος». Δημιουργεί ένα οικοδόμημα από λόγους και επιχειρήματα που συνθέτουν το κοινωνικό status, και τα υποστηρίζει τα περιχαρακώνει με νόμους και θεσμούς. Ορίζει τον κόσμο και την λειτουργία του, τον δομεί μέσα από την γλώσσα και του δίνει ταυτότητα και υπόσταση.

Η Μπέρτα –η γυναίκα- Φιλόδοξη, ματαιόδοξη και αριβίστρια. Ο κόσμος της αρχίζει και τελειώνει στο σώμα και στα είδωλα του. Φυσικά. Γιατί μέσα από αυτό επιβεβαιώνεται και μέσα από αυτό αναδημιουργείται και επαναλαμβάνεται. Με αυτό το όπλο μπαίνει στον πόλεμο. Και αποδεικνύεται ανίκητο. Καλεί το αρσενικό στην ζεστασιά και στην ασφάλεια του κόλπου, Αλλά εκεί θα βρει ένα καταφύγιο ή μια παγίδα;

Μιλήστε μου για το θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ και την πορεία του στις δύσκολες μέρες μας.

Είναι δύσκολα. Και με τους άγαρμπους και ανέμπνευστους πολιτικούς αυτοσχεδιασμούς γίνονται δυσκολότερα. Δουλεύουμε στο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ. Δουλεύουμε πολύ. Και ευτυχώς χάρη σε μια ανεξήγητη συγκυρία βρεθήκαμε μερικοί άνθρωποι, ηθοποιοί σε μια θαυμαστή αισθητική, ιδεολογική και σκηνική σύμπνοια να δουλεύουμε πάνω στο κείμενο του Στρίντμπεργκ. Μπορούμε να μιλήσουμε για μια συλλογικότητα. Και αυτό είναι πολύ καλό αντίδοτο στην λαίλαπα που μας βρήκε.

Με ποιο τρόπο η κρίση επηρεάζει το θέατρο κατά την δική σας αντίληψη (θετικά ή αρνητικά);

Αρνητικά 100%. Έχει υποβαθμιστεί η δουλειά μας. Όταν ο ηθοποιός πρέπει να μοιράζεται σε δύο και τρεις δουλειές και να τρέχει από θέατρο σε θέατρο, δεν του μένει καιρός να εμπνευστεί και να δημιουργήσει. Κάνει ότι προλάβει. Όταν τα θέατρα παίζουν τα Σαββατοκύριακα ή δυο τρεις μέρες την εβδομάδα... τι άλλο μας χρειάζεται για να παραδεχτούμεμε ότι η κρίση μας έχει ρίξει στα Τάρταρα;

Πως προσεγγίζετε τους ηθοποιούς σας και πως εργάζεστε μαζί τους για την δημιουργία της παράστασης;

Η δουλειά μου βασίζεται περισσότερο στην ενδοσκόπηση. Γίνονται πρόβες πάνω στο κείμενο και σ’ ότι εκπορεύεται από αυτό, σε ότι είναι κρυμμένο κάτω από αυτό. Ερεθίσματα , συναισθήματα, βλέμματα, κίνηση, συμπεριφορά. Τελικά χτίζεται ένας συγκινησιακός κόσμος που δεν προκύπτει μόνο από την ερμηνεία του ηθοποιού (καλή η κακή) αλλά από την σχέση των ηθοποιών μεταξύ τους. Όλο αυτό το corpus κατατίθεται στην παράσταση.

Τι θα ονομάζατε πρωτοπορία στο θέατρο και τι παράδοση;

Πρωτοπορία είναι να δημιουργείς και μάλιστα εκ του μηδενός. Παράδοση είναι η γνώση που έχουμε πάνω στα πράγματα και στη ζωή. Μια γνώση που δεν προκύπτει από την μόρφωση μόνο αλλά και από τις ρίζες, την ιστορία και άρα και την παράδοση.

Ποια είναι η σχέση σας με το κοινό;

Είναι σχέση ...Στριντμπεργκική. Προσωπικά απολαμβάνω περισσότερο τις πρόβες.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην ψυχολογία του Σκανδιναβού και του μεσογειακού και ποια τα κοινά τους σημεία;

Θα μπορούσα να απαντήσω στην ερώτηση αν έκανα μια παράσταση ηθογραφική. Δεν προβληματίστηκα ποτέ κατά την διάρκεια της πρόβας αν οι Σκανδιναβοί που κυκλοφορούν πάνω στη σκηνή είναι πιστοί στην ...Σκανδιναβική συμπεριφορά ή ψυχολογία. Είχαμε μπροστά μας ανθρώπους, συγκρούσεις που προέκυπταν από αυτή καθεαυτή την ύπαρξη. Το αρσενικό και το θηλυκό στην ένωση και στην σύγκρουση του. Τον άνδρα και τη γυναίκα μέσα στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό.

Η τέχνη με ποιο τρόπο επηρεάζει την ύπαρξη και πως την αντιλαμβάνεται ο δημιουργός σε αντιπαράθεση με τον αποδέκτη της, το κοινό;

Η τέχνη μπορεί να επηρεάσει την ύπαρξη. Αρκεί να απεκδυθεί το κοστούμι της κοσμικότητας που την πνίγει και την ακυρώνει. Το «κλίμα» της βραδινής κοσμικής εξόδου δεν αφήνει τον θεατή να έχει μια αυθεντική σχέση με το έργο τέχνης. Βλέπετε απέναντι στην τέχνη της σκηνής με την οποία αναλαμβάνουν να μας «συστήσουν» οι ηθοποιοί υπάρχει μια αντίρροπη τέχνη που είναι η τέχνη του θεατή. Δεν υπάρχει «παίζω» χωρίς «βλέπω» και «μιλώ» χωρίς «ακούω».

Πιστεύετε πως το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται και πως οι κοινωνίες μας είναι πιο προηγμένες από τις προηγούμενες;

Η έρευνα πάνω σ΄ αυτό το θέμα ακόμη συνεχίζεται. Και δεν υπάρχει έρευνα χωρίς αμφιβολία. Εγώ λοιπόν αμφιβάλω.

Τι είναι αυτό που σας προκαλεί δέος και τι σας «παρηγορεί»;

Πολλά πράγματα. Τώρα τελευταία: Η αντοχή των υλικών. Εννοώ των ανθρώπων. Και του άμεσου περιβάλλοντος μας, των Ελλήνων αλλά όλων αυτών των ανθρώπων που ξεκινάνε να περάσουν το Αιγαίο μη ξέροντας που πάνε και τι τους περιμένει. Τελικά η απελπισία είναι κινητήρια δύναμη. Αυτό μου προκαλεί δέος. Δέος επίσης μου προκαλεί η απανθρωπιά, το να υψώνεις φράχτες και να πετάς δακρυγόνα σε απελπισμένους ανθρώπους που θέλουν μια θέση στον ήλιο και την ίδια στιγμή να θέλεις να λέγεσαι πολιτισμένος, κεντροευρωπαίος κλπ. Λίγο καιρό πριν δέος μου προκαλούσε η βλακεία και οι τόσες πολλές μορφές που παίρνει, το πόσο διαβρωτική και δόλια είναι. Μπορεί και παρεισφρέει σε ανθρώπους που τους νόμιζα έξυπνους. Για παρηγοριά δεν ξέρω. Το ότι βρίσκομαι επάνω στη σκηνή και δουλεύω με τους ηθοποιούς μου είναι η μέγιστη παρηγοριά. Είμαστε τυχεροί εμείς του θεάτρου!

«Οι Σύντροφοι?» του August Strindberg

Μετάφραση (από τα αγγλικά), δραματουργική επιμέλεια κειμένου, σκηνοθεσία: ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ

(Η Ελληνική μετάφραση στηρίχθηκε στο Αγγλικό κείμενο των EdithandWarnerOland)

Σκηνικό-Κοστούμια :ΜΙΚΑ ΠΑΝΑΓΟΥ

Μουσική : ΧΡΗΣΤΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

Φωτισμοί: ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ-ΝΙΚΟΛΑΙ ΚΑΜΙΣΕΒ- (Κρ. Θέατρο Σόφιας)

Έντυπα Αφίσα :TOPOS ARTE

Επιμέλεια ύλης προγράμματος: ΗΡΩ ΜΗΤΡΟΥΤΣΙΚΟΥ, ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛΙΤΟΥ

Βοηθοί Σκηνογράφου-ενδυματολόγου: ΝΕΦΕΛΗ ΣΤΕΙΡΟΥ, ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΡΑΤΖΑ

Παίζουν: ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΑΛΤΑ, ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΣΤΕΡΓΙΟΣ, ΜΥΡΣΙΝΗ ΜΟΡΕΛΛΙ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΣΤΑΜΟΥ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΟΥ

Μέρες και ώρες παραστάσεων:

Παρασκευή 21,00/ Σαββάτο 21,00/ Κυριακή 19,30

Τιμές εισιτηρίων : Εισιτήριο: Γενική είσοδος 15 ευρώ, Κάθε Παρασκευή 10 ευρώ, Προπώληση και φοιτητικά 10 ευρώ, Ανέργων και τρίτης ηλικίας 8 ευρώ, Παρέες πάνω από 5 άτομα 8 ευρώ. Για group πάνω από 10 άτομα 5 ευρώ

Θέατρο Τόπος αλλού

Κεφαλληνίας 17 & Κυκλάδων

Τηλέφωνο κρατήσεων : 210 8656004