Αφιέρωμα: 2^ο Φεστιβάλ διαρκείας Ελληνικού θεατρικού έργου 21ου αιώνα

Το «Αγγέλων Βήμα» δίνει βήμα στο Ελληνικό έργο

2.Μαρία Κατσανδρή

Για μένα δεν υπάρχει «φθορά» υπάρχει αλλαγή. Αλλαγή της ύλης.

Η Μαρία Κατσανδρή γεννήθηκε στο Σικάγο αλλά έζησε τα ευτυχισμένα παιδικά της χρόνια που τα θυμάται με νοσταλγία, στο Λόφο Σκουζέ στην Αθήνα. Τον καιρό που έδινε εισαγωγικές για το πανεπιστήμιο, μια μεγαλύτερή της φίλη της είπε πως πιστεύει ότι μπορεί να κάνει θέατρο. Απάντησε πως αυτό δεν γίνεται και βάλανε στοίχημα ένα μηχανάκι. Φυσικά η Μαρία έχασε το στοίχημα κι ακολούθησε η δραματική σχολή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν. Στην πορεία δούλεψε για λίγο στο θέατρο και μετά σπούδασε για τρία χρόνια στο Παρίσι. Επιστρέφοντας συνέχισε την πορεία της στο θέατρο, επιλέγοντας πάντα με αυστηρό κριτήριο τις δουλειές της ενώ έπαιξε παράλληλα στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση και είχε και εκπομπή για τρία χρόνια στο ραδιόφωνο. Φέτος θα την απολαύσουμε σ’ ένα αγαπημένο της έργο το «Όταν ο λύκος δεν είναι εδώ», της Μαρίας Λαϊνά, το οποίο παίζεται στα πλαίσια του διαρκούς φεστιβάλ Ελληνικού θεατρικού έργου στο «Αγγέλων Βήμα».

Αγαπάτε ιδιαίτερα αυτό τον ρόλο, την Γ. (γυναίκα;) ή αλλιώς Άννα. Μιλήστε μου γι’ αυτήν.

Ναι, τη αγαπώ. Όπως εξάλλου αγαπώ και κάθε ψυχή. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Μια Ψυχή γένους θηλυκού που προσπαθεί να υπάρξει. Να ζήσει, να κατανοήσει, να αποδεχτεί. Και το καταφέρνει .Γιατί δεν φοβάται. Δεν  αποφεύγει να μπει στο πηγάδι και να ψάξει. Και να ξαναβγεί μ’ ένα ποτήρι νερό στο χέρι.

Τι σημαίνει για σας το να μιλάς με έναν αγαπημένο, μια καλοκαιρινή νύχτα και να μην μπορείτε πια να κατανοήσετε ο ένας τον άλλο;

Είναι η σκιερή πλευρά της σχέσης. Όταν δεν έχουμε καταλάβει ότι ο καθένας  έχει πάρει τον δικό του  δρόμο. Αλλά αυτό δε συμβαίνει όταν δεν σκύβουμε ο ένας στον άλλο ;  Η σχέση θέλει καθημερινό πότισμα όπως ο βασιλικός. Δεν έχουμε δει ζευγάρια που δεν γνωρίζει επί της ουσίας ο ένας τον άλλο ; Κι αυτό ξέρετε είναι χειρότερο από το είναι κανείς μόνος του. Η μοναξιά στην «ζευγαρική» σχέση είναι … σχεδόν απάνθρωπη…

Με ποιο τρόπο η γυναίκα δραπετεύει από την καθημερινότητα της φθοράς της κι επεκτείνεται σ’ ένα αχανές σύμπαν που ωστόσο συγγενεύει μαζί της όπως συγγενεύει το πρόσωπό της με το είδωλό της στον καθρέφτη;

Με το να φτιάχνει το δικό της Σύμπαν και να ταξιδεύει . Κυρίως όμως με την «άγια   Αποδοχή». Η Αποδοχή αυτομάτως καταλύει τη φθορά. Παλεύει γι ’αυτό , αγωνιά , δηλαδή «Νοιάζεται». Όχι για τον εαυτό της . Νοιάζεται για το Σύμπαν, θα μπορούσα να πω.Ξέρετε για μένα δεν υπάρχει «φθορά» υπάρχει αλλαγή. Αλλαγή της ύλης.

Το μόνο σίγουρο από τη στιγμή της γέννησης είναι το ότι θα «πεθάνουμε». Αλήθεια γιατί ο άνθρωπος μέσα σε τόσους αιώνες δεν μπόρεσε να το δεχτεί με ειρήνη; Ναι ο Φόβος του άγνωστου είναι ένα, ο φόβος της απώλειας , ό φόβος ακόμα και του πόνου…. Αλλά βλέπετε μόνο «φόβος»… 

«Ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτα όταν επεμβαίνει ο άνθρωπος». Θέλετε να σχολιάσετε αυτή τη φράση;

Μόνο να σκεφτούμε ότι ο Άνθρωπος είναι το πιο επικίνδυνο πλάσμα στον πλανήτη… Και μόνο να δούμε τι συμβαίνει γύρω μας… νομίζω αρκεί . Ο δικός μου σχολιασμός πέραν αυτής της φράσης θα ήταν πολυλογία…

Τι συμβαίνει όταν κάποιος πενθεί; Και με ποιο τρόπο το πένθος καταλύει μερικά δεδομένα;

Το πένθος είναι Ευλογία. Είναι ο εξανθρωπισμός η πνευματικοποίηση  της ανθρώπινης ύπαρξης, ή τουλάχιστον μια αφορμή προς αυτά… Το πένθος, έχω την εντύπωση,  σε καθιστά ευάλωτο  άρα χωρίς αυτόν τον άκριτο εγωισμό που μας κατέχει. Μας φέρνει πιο κοντά στην Ψυχή, που έχουμε τη τάση να την ξεχνάμε... Ή και να την αρνούμαστε , από Φόβο.  Μας Ταπεινώνει. Και μόνο τότε μπορούμε , νομίζω, να κοιτάξουμε ξανά τον Άλλο στα μάτια. Διαφορετικά. Καταλύει αυτήν τη ανόητη σιγουριά πως είμαστε άτρωτοι, πως όλα τα δικαιούμαστε. Ο Θάνατος , το Πένθος , αν επιτρέψουμε να το βιώσουμε, μας κάνει ευγνώμονες για τη κάθε μέρα, την κάθε στιγμή. Που είναι Δώρο.

Ο Θάνατος , το Πένθος , αν επιτρέψουμε να το βιώσουμε, μας κάνει ευγνώμονες για τη κάθε μέρα, την κάθε στιγμή. Που είναι Δώρο.

Τι είναι το ξύπνημα και τι η αγρυπνία;

Υπάρχουν πολλών ειδών Αγρύπνιες και πολλών ειδών Ξυπνήματα. Η αγρύπνια του έρωτα και η αγρύπνια της προσευχής. Και τα αντίστοιχα Ξυπνήματα φυσικά. Υπάρχει το ξύπνημα της συνείδησης, η αγρύπνια της αγωνίας , το ξύπνημα της χαράς….. κάθε στιγμή της ζωής μας μπορεί να είναι και αγρύπνια και ξύπνημα. Έχω ξαγρυπνήσει πολλές φορές στο πλευρό κάποιου ανθρώπου αλλά και κάποιου ζώου. Και έχω ξυπνήσει άλλες τόσες ,τα τελευταία χρόνια ευγνωμονώντας μόνο.

Όλα αλλάζουν, εκτός αν επιλέξουμε να αμφισβητούμε την αλλαγή, τότε νομίζω γεννιέται η εμμονή.

Με ποιο τρόπο λειτουργεί η μνήμη; Θυμόμαστε τις εμμονές μας ξανά και ξανά με τον ίδιο τρόπο ή κάθε φορά που έρχεται μια ανάμνηση κάτι έχει αλλάξει και σε αυτήν και σε εμάς;

Χωρίς τη μνήμη δεν υπάρχει Ιστορία. Ο χρόνος δεν αλλάζει την ιστορία αλλάζει όμως την ανάγνωσή της. Θέλω να πω, ναι, αλλάζουμε και νομίζω αλλάζει η αντιμετώπιση μιας ανάμνησης. Μπορεί μια ανάμνηση να μας γεννά  την ίδια μυρωδιά, την  ίδια γεύση, αλλά, ναι, πιστεύω πως κάτι είναι λίγο διαφορετικό.  Όλα αλλάζουν, εκτός αν επιλέξουμε να αμφισβητούμε την αλλαγή, τότε νομίζω γεννιέται η εμμονή. Με τις εμμονές δεν έχω καλή σχέση.

Όταν ο λύκος ελλοχεύει σε ένα δάσος τι είναι καλύτερο; Να μπαίνεις στην πιο σκοτεινή περιοχή του και να τον αντιμετωπίζεις ή να κάνεις πως πρόκειται απλά για ένα πλάσμα φανταστικό και να μένεις μακριά από το δάσος ή τις σκιές;

Ο λύκος δεν είναι ένα φανταστικό πλάσμα υπάρχει και εμένα προσωπικά μου αρέσουν οι λύκοι. Είναι υπέροχα ζώα . Τώρα μεταφορικά μιλώντας όλοι έχουμε εντός μας και λύκους και περιστέρια. Αν δεν αγαπήσουμε και τα δύο δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ούτε τα φτερά από τα περιστέρια. Άλλωστε το δάσος είναι τόπος παραμυθίας, το ζητούμενο ,με ξέφωτα αλλά και σκοτάδια. Γιατί να αποφύγουμε το τόσο όμορφο και ζωογόνο Δάσος;

Το έργο έχει ήδη παρουσιαστεί σε ένα αναλόγιο στο Άλεκτον το 2005 και σε μία θεατρική ανάγνωση στον Ιανό το 2006. Ποια ήταν η απήχηση στο κοινό;

Α! απόλυτα θετική. Μα , όπως ξέρετε το έργο της Μαρίας Λαϊνά αφορά και πολλούς  ανθρώπους ο καθένας μπορεί να βρει κομμάτια της σκέψης του , της ζωής του ακόμα, οπότε χωρίς πολλά λόγια: Ναι ! η απήχηση ήταν λίγο παραπάνω από θετική.

Πείτε μου πως αντιλαμβάνεστε τον θάνατο και τι είναι για σας η αιωνιότητα.

Για μένα δεν υπάρχει Θάνατος. Υπάρχει μόνο Αιωνιότητα , Ανάσταση. Ο Θάνατος είναι μια Άλλη συνθήκη άγνωστη σε μας τους μικρούς ανθρώπους που δεν μπορούμε , ίσως,να τη συλλάβουμε , που φέρνει αβάσταχτο πόνο, θλίψη… Η Απώλεια είναι μη διαχειρίσιμη τις περισσότερες φορές… μα, μήπως έτσι δεν πλησιάζουμε σε μια βαθύτερη συνείδηση της ανθρώπινής μας υπόστασης; Σε μια αυτογνωσία ; Δεν ξέρω… Αλλά το μόνο σίγουρο από τη στιγμή της γέννησης είναι το ότι θα «πεθάνουμε». Αλήθεια γιατί ο άνθρωπος μέσα σε τόσους αιώνες δεν μπόρεσε να το δεχτεί με ειρήνη; Ναι ο Φόβος του άγνωστου είναι ένα, ο φόβος της απώλειας , ό φόβος ακόμα και του πόνου… Αλλά βλέπετε μόνο «φόβος»… Αν λείψει ο «φόβος» τι θα βρούμε; Αλλά αυτή η κουβέντα για τον Θάνατο και την Ανάσταση και την Αιωνιότητα είναι πολύ-πολύ μεγάλη. Έχουν γραφτεί τόμοι και τόμοι  και θα γράφονται και στο μέλλον…

Συμμετέχετε στο διαρκές φεστιβάλ Ελληνικού έργου ως ηθοποιός και σκηνοθέτης. Μιλήστε μου γι’ αυτό.

Ναι, και χαίρομαι γι ’αυτό. Το κατόρθωμα , γιατί τέτοιο είναι ,της Λείας Βιτάλη  είναι για ένα θερμό από καρδιάς «Μπράβο». Τώρα , κοιτάξτε , ηθοποιός είμαι , το ότι μπορώ , ίσως, να επιμεληθώ μιας παράστασης αυτό δεν με καθιστά σκηνοθέτη. Εξ άλλου ποιος ηθοποιός μετά από 35 χρόνια δεν μπορεί να το κάνει; Συνεργαστήκαμε άλλωστε με τον Γιάννη Παπαδόπουλο γιατί το έργο έχει δύο ανθρώπους. Έναν άντρα και μία γυναίκα . Και χωρίς συνεργασία και ανταλλαγή καμία παράσταση δεν πάει μπροστά.

Τι σημαίνει για σας ένα τέλος εποχής; Με ποιο τρόπο το αντιμετωπίζετε;

Τέλος εποχής σημαίνει αρχή της άλλης, της καινούριας. Είναι η φυσική ροή των πραγμάτων, της Ζωής. Θα με τρόμαζε το Μη τέλος. Θα σήμαινε ότι δε θα γεννηθεί τίποτα. Πω πω, τρομακτικό δεν είναι;