Καλλιτέχνες με αναπηρία

μερικές σκέψεις με αφορμή την Τελετή Έναρξης των Παραολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο

Η τελετή έναρξης των 14ων Παραολυμπιακών Αγώνων ξεκίνησε με ένα μεγάλο Big Bang όπου ο αστροφυσικός Steven Hawking έδωσε το σύνθημα της γιορτής: «Διαφώτιση». Στο θεατρικό κύκνειο άσμα του μεγαλύτερου ποιητή πάνω στα ανθρώπινα William Shakespeare «Η Τρικυμία», ο Prospero αποχαιρετά τη μαγεία για να επανέλθει στην αφετηρία της γνώσης της ζωής που μεταδίδει στην κόρη του Miranda. Με καίρια ευφυΐα και ευαισθησία στη σύλληψη της εξαιρετικής τελετής, οι καλλιτεχνικοί της διευθυντές Bradley Hemmings και Jenny Sealey έδωσαν τη σκυτάλη από τον Hawking στον Prospero. Ο Sir Ian McKellen έδωσε το μέγεθος του Prospero από το εφαλτήριο της συνέχειας: «η μεγαλύτερη περιπέτεια είναι αυτή που βρίσκεται μπροστά» λέει και η σχέση του με τη Miranda ηλεκτρίζει το Ολυμπιακό Στάδιο. Στο ρόλο η υπέροχη κεντρική πρωταγωνίστρια της βραδιάς Nicola Miles–Wildin που έχει χρόνια νεανική αρθρίτιδα, ηθοποιός με γόνιμη θεατρική και ραδιοφωνική εμπειρία, μέλος της χορευτικής ομάδας με αμαξίδια «Rhinestone Rollers» και της Graeae Theatre Company (Θεατρικής Εταιρείας Γραίες – ονομασία εμπνευσμένη από τις αδερφές των γοργόνων της αρχαιοελληνικής μυθολογίας) που είναι το μοναδικό θέατρο πλήρους απασχόλησης καλλιτεχνών με αναπηρία.

Η επιστροφή στη γαλήνη του Prospero υπενθυμίζει την απλότητα της αγάπης με την οποία γεννιόμαστε στην ανθρώπινη επαφή, καθώς ανοίγονται βιβλία όπως φιλοσοφίας και άνθρωποι κινούνται ως ζωντανές σελίδες της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Miranda σηκώνεται από το αμαξίδιό της και λέει: «Ω, θαύμα! Πόσα πανέμορφα όντα υπάρχουν εδώ! Τι όμορφη που είναι η ανθρωπότητα! Ω, τι γενναίος, νέος κόσμος, που έχει μέσα του τέτοιους ανθρώπους!». Ο Prospero την κατευοδώνει για το δρόμο της, λέγοντάς της να είναι ο εαυτός της ως άνθρωπος, στην ετυμολογία της ανθρώπινης υπόστασης καθώς άνω + θρώσκει (ανέρχεται ψυχικά και πνευματικά) και όπως αυτό σηματοδοτείται εδώ οπτικά από την κυριολεκτική ανύψωση. Όπως ακριβώς και ο εκπληκτικός χορευτής με διπλό ακρωτηριασμό David Toole στο εναέριο μπαλέτο της μπαλάντας του 16άχρονου τραγουδοποιού Birdy. Το μήλο του Νεύτωνα μιας διαρκούς και εξελισσόμενης εστίασης στη γήινη βάση της ύπαρξης, κυλά στους τροχούς του αμαξιδίου της θεατρικής σχεδιάστριας Jo Paul και η σοπράνο Denise Leigh που έχει τύφλωση, απογειώνει λυρικά το «Spirit in Motion» (Πνεύμα σε Κίνηση). Μία μεγάλης κλίμακας αναπαραγωγή του αγάλματος του γλύπτη Marc Quinn που απεικονίζει την καλλιτέχνιδα Alison Lapper που έχει φωκομέλεια κατά την εγκυμοσύνη της, δεσπόζει στο κέντρο του Σταδίου.

Στην τελετή συμμετείχαν 42 άνθρωποι με αναπηρία μετά από πρόγραμμα προπόνησης στο Circus Space του Λονδίνου που χρηματοδοτήθηκε από το συμβούλιο Τεχνών, προσφέροντας μία ανεπανάληπτη παράσταση μοναδικής ευφορίας και απόλαυσης. Ενδεικτικά αναφέρω την ερμηνεία του «Spasticus Autisticus» του αξέχαστου Ian Dury που είχε πολυομυελίτιδα, εκφράζοντας την απέχθειά του για το «Διεθνές Έτος Αναπήρων 1981» για το οποίο του ζητήθηκε να το γράψει, προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις. Η διεθνής πρωταθλήτρια του αλπικού σκι και σημαιοφόρος της Ελληνικής Παραολυμπιακής Ομάδας στους Χειμερινούς Παραολυμπιακούς Αγώνες «Βανκούβερ 2010» και πρωταθλήτρια ιππασίας Βιβή Χριστοδουλοπούλου, έχει μία πολυσχιδή εμπειρία σε τομείς σπουδών και εργασίας, καθώς επίσης και στο χοροθέατρο, όπως στην ομάδα «Δαγίπολη» του Γιώργου Χρηστάκη, ενός σημαντικού καλλιτέχνη σε αμαξίδιο, που το ταλέντο, η ευαισθησία και η συνέπειά του αντικατοπτρίζονται άμεσα στο αξιοσημείωτο έργο του. Η Ειρήνη Μαυροματάκη είναι μία μεγάλη καλλιτέχνις με σημαντική θεατρική και κινηματογραφική εμπειρία, ενώ στις συνεργασίες της στο χοροθέατρο συμπεριλαμβάνεται και το «Amen» της ομάδας X–it του σπουδαίου χορευτή και χορογράφου Φώτη Νικολάου. Το 2004, μετά τη συμμετοχή της στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων ως Σφίγγα στην «Κλεψύδρα», η Ειρήνη Μαυροματάκη αρνήθηκε να συμμετάσχει στην αντίστοιχη των Παραολυμπιακών Αγώνων με την εύλογη αιτιολογία ότι δεν επετράπη η συμμετοχή και σε άλλους καλλιτέχνες με αναπηρία παρά μόνο στην ίδια και στη Βιβή Χριστοδουλοπούλου που τελικά συμμετείχε. Ευελπιστώ για την αμεσότερη εφικτή πρόοδο του έργου Ελλήνων καλλιτεχνών με αναπηρία σε κάθε επίπεδο από πλευράς πρωτοβουλιών, αλλά κυρίως μέσα από την εξέλιξη θεσμών της Πολιτείας.